Türkischer Tempel

Türkischer Tempel
*Türk Tapınağı*
	Türkischer Tempel'ın iç görünümü
Temel bilgiler
Konum	Viyana, Avusturya
Koordinatlar	48°12′57″K 16°23′02″D / 48.21583°K 16.38389°D
İnanç	Yahudilik
Mezhep	Ortodoks
Açılış	1885 ila 1887 arası
Durum	1938'de yıkıldı
Mimari
Mimar(lar)	Hugo von Wiedenfeld
Mimari tür	Yahudi mimarisi.

Türkischer Tempel ("Türk Tapınağı" veya "Türk Mabedi"), Viyana'da bir sinagogdu. Özellikle Türkiye'den göç etmiş Sefarad Yahudileri için kurulmuş olan sinagog ve kubbesi Yahudi mimar stiliyle Hugo von Wiedenfeld tarafından 1885-1887 arasında inşa edilmiştir. Bina 1938'de Kristal Gece olaylarıyla harabeye çevrildi.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Yahudi cemaati Viyana'ya VI. Karl hükümdarlığında 1736'da yerleşti. Osmanlı İmparatorluğu ile yapılan anlaşmalar sonucu Türk Yahudi cemaatine hareket özgürlüğü geldi. Birçok ayrıcalık tanınan cemaat 1848 ve hatta 1867'den sonra dahi özerk konumlarını korudular. Viyana'daki Türk Yahudileri Sefarad dil ve kültürünü koruduklarından kendilerini Yahudiliğin elit tabakası olarak gördüler. Aynı zamanda, cemaat üyeleri Osmanlı İmparatorluğuyla olan bağlarını sıkı tuttular. Yukarı Danube Sokağındaki Yahudi ibadetevi 1824'te yanınca cemaat Büyük Moor Sokağına taşındı. Bölgedeki Türk Yahudilerinin nüfusu artınca cemaat toprak Zirkusgasse'de toprak alıp 1868'de sinagog kurdu, fakat yapı sorunları nedeniyle yıkılmak zorunda kaldı. Yeni bina ise mimar Hugo von Wiedenfeld'e 1885-1887 arası bir tarihte yaptırıldı. 1890'da yürürlüğe giren İsrail Yasası ile Türk Yahudi cemaati bağımsızlığını kaybedip ana Yahudi cemaati altında birleştirildi. Uzun görüşmeler sonucunda Sefarad cemaatine bazı özerk haklar tekrar tanındı. Sinagogun hahamlığını 1918'e kadar Saraybosnalı Michael Papo yapmaktaydı.

1938'deki Kristal Gece pogromuyla yıkılan sinagogun yerine 1988'de şehir sponsorluğunda plaket konuldu.

Bina[değiştir | kaynağı değiştir]

Viyana'daki Sefarad cemaatin sinagogu Hugo von Wiedenfeld tarafından El Hamra'dan esinlenerek Moor stiliyle inşa edildi. Antreden girilince kare şeklindeki odanın 12 metre yüksekliğinde sekizgen kubbe bulunmaktadır. 17 metrelik duvarlarla örülen sinagog, mozaiklerle güneş ışığını içeri almaktaydı. Tora kemeri iç dekorun büyük bir bölümü gibi mermerle kaplı olup altın ve diğer renklerle sıvalanmıştı. Giriş katındaki ana holde 314 sandalyelik yer bulunmaktaydı, bunu çevreleyen odalarda ise 250'si ayakta 110'u koltuklu 360 kişiye yer sağlamaktaydı.