Türk Silahlı Kuvvetleri genelkurmay başkanları listesi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Türk Silahlı Kuvvetleri
Genelkurmay Başkanı
Seal of the Turkish Armed Forces.png
Türk Silahlı Kuvvetleri amblemi
Standard of President of Turkey as Supreme Chief of Armed Forces.svg
Genelkurmay Başkanlığı forsu
Görevdeki
Orgeneral Yaşar Güler
10 Temmuz 2018 tarihinden beri
Millî Savunma Bakanlığı
Üyelik Millî Güvenlik Kurulu
Yüksek Askerî Şûra
Atayan Türkiye cumhurbaşkanı
Açılışı yapan Mirliva İsmet İnönü
Oluşum 3 Mayıs 1920
Bağlılık Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı
Websitesi tsk.tr

Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, Türk Kurtuluş Savaşı zamanında düzenli ordunun komuta ihtiyacı sonucunda kurulmuş olan ve resmî olarak Türkiye'yi korumakla görevlendirilen askerî kuruluştur.[1] Ek olarak görevleri arasında insani yardım ve kriz yönetimi de bulunmaktadır. Genelkurmay Başkanı, Cumhurbaşkanı tarafından atanır veya görevden alınır.

İlk Genelkurmay Başkanı Orgeneral İsmet İnönü'dür.[2] Genelkurmay Başkanlığı; Kara, Deniz, Hava, Jandarma ve Sahil Güvenlik komutanlıkları olmak üzere beş ana komuta merkezinden oluşmaktadır. Jandarma ile Sahil Güvenlik, barış zamanında İçişleri Bakanlığına bağlıdır.[3] Türk Silahlı Kuvvetleri, NATO'nun ve Birleşmiş Milletler’in düzenlediği operasyonlara katılmaktadır.[4]

10 Temmuz 2018 tarihinde Cumhurbaşkanı tarafından atanan Orgeneral Yaşar Güler, Türk Silahlı Kuvvetlerinin 30. ve şu anki genelkurmay başkanıdır.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

1952 yılında Türkiye'nin NATO'ya katılmasıyla beraber Türk Silahlı Kuvvetlerinde modernizasyon çalışmaları başlamıştır.[4] 1960 yılında Silahlı Kuvvetler, Türkiye'nin görmüş olduğu ilk askerî darbeyi gerçekleştirdi ve anayasayı değiştirdi.[5] Bu ihtilali Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç ile kuvvet komutanlarının imzasını taşıyan 12 Mart Muhtırası izledi ve hükûmet düşürüldü.

1974 Kıbrıs Harekâtı'nın ardından oluşan siyasi kargaşa ortamı[6] sonucunda 12 Eylül Darbesi gerçekleşti. Sıkıyönetim ilan edilerek bir takım siyasi kuruluşlar feshedildi ve Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, Devlet Başkanı oldu.[6][7] Askerî yönetimde 650 bin kişi gözaltına alındı, 1011 kişi mahkeme kararı olmadığı halde öldü veya öldürüldü.[8][9] Yıllar sonra sorumluların yargılandığı 12 Eylül Davası başladı.

Cumhurbaşkanlığı yapan Genelkurmay Başkanları İsmet İnönü, Cevdet Sunay ve Kenan Evren'dir. En uzun görev yapan Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak,[10] en kısa görev yapan ise Ragıp Gümüşpala'dır. Ragıp Gümüşpala, Millî Birlik Komitesi tarafından emekliye sevk edildi ve sadece 62 gün Genelkurmay Başkanlığı yapmış oldu.[11]

Genelkurmay başkanları listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

№ Fotoğraf Komutan Göreve başlangıcı Görev bitişi Katıldığı muharebeler
1 İsmet Pasa.jpg Mirliva İsmet İnönü 3 Mayıs 1920 10 Kasım 1921 Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı.[12]
2 Fevzi cakmak.png Mareşal Fevzi Çakmak 5 Ağustos 1921 12 Ocak 1944 Arnavutluk isyanının bastırılması, Trablusgarp Savaşı,
Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[10]
3 Mehmet Kazim Orbay.jpg Orgeneral Kâzım Orbay 12 Ocak 1944 30 Temmuz 1946 31 Mart Ayaklanması'nın bastırılması,
Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[13]
4 Salih Omurtak1.jpg Orgeneral Salih Omurtak 1 Ağustos 1946 8 Haziran 1949 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[14]
5 ANGurman.jpg Orgeneral Nafiz Gürman[15] 10 Haziran 1949 6 Haziran 1950 Trablusgarp Savaşı,
Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[16]
6 Blanco portrait.svg Orgeneral Nuri Yamut 5 Haziran 1950 10 Nisan 1954 Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[17]
7 Blanco portrait.svg Orgeneral Nurettin Baransel 28 Mayıs 1954 25 Ağustos 1955 Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[18]
8 Blanco portrait.svg Orgeneral Hakkı Tunaboylu 25 Ağustos 1955 10 Ekim 1957 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[19]
9 Blanco portrait.svg Orgeneral Feyzi Mengüç 11 Ekim 1957 22 Ağustos 1958 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[20]
10 Blanco portrait.svg Orgeneral Rüştü Erdelhun 23 Ağustos 1958 27 Mayıs 1960 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[21]
11 Blanco portrait.svg Orgeneral Ragıp Gümüşpala 3 Haziran 1960 4 Ağustos 1960 I. Dünya Savaşı,
Kurtuluş Savaşı ve Şeyh Sait İsyanı'nın bastırılması.[11]
12 Turkse chef Generale staf (Generaal Sunay),, Bestanddeelnr 916-7535 (cropped).jpg Orgeneral Cevdet Sunay 4 Ağustos 1960 16 Mart 1966 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[22]
13 Blanco portrait.svg Orgeneral Cemal Tural 16 Mart 1966 16 Mart 1969 Katıldığı bir muharebe yok.[23]
14 Blanco portrait.svg Orgeneral Memduh Tağmaç 16 Mart 1969 29 Ağustos 1972 Katıldığı bir muharebe yok.[24]
15 Blanco portrait.svg Orgeneral Faruk Gürler 29 Ağustos 1972 6 Mart 1973 Katıldığı bir muharebe yok.[25]
16 Semih Sancar.PNG Orgeneral Semih Sancar 6 Mart 1973 7 Mart 1978 Kıbrıs Harekâtı[26]
17 Kenan Evren (cropped).png Orgeneral Kenan Evren 7 Mart 1978 1 Temmuz 1983 Katıldığı bir muharebe yok.[27]
18 Blanco portrait.svg Orgeneral Nurettin Ersin 1 Temmuz 1983 6 Aralık 1983 Kıbrıs Harekâtı.[28]
19 Blanco portrait.svg Orgeneral Necdet Üruğ 6 Aralık 1983 2 Temmuz 1987 Katıldığı bir muharebe yok.[29]
20 Blanco portrait.svg Orgeneral Necip Torumtay 24 Temmuz 1987 3 Aralık 1990 Katıldığı bir muharebe yok.[30]
21 Blanco portrait.svg Orgeneral Doğan Güreş 6 Aralık 1990 30 Ağustos 1994 Katıldığı bir muharebe yok.[31]
22 Blanco portrait.svg Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı 30 Ağustos 1994 30 Ağustos 1998 Katıldığı bir muharebe yok.[32]
23 Blanco portrait.svg Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu 30 Ağustos 1998 28 Ağustos 2002 Katıldığı bir muharebe yok.[33]
24 Blanco portrait.svg Orgeneral Hilmi Özkök 28 Ağustos 2002 28 Ağustos 2006 Katıldığı bir muharebe yok.[34]
25 Yaşar Büyükanıt cropped.jpg Orgeneral Yaşar Büyükanıt 28 Ağustos 2006 28 Ağustos 2008 Katıldığı bir muharebe yok.[35]
26 Ilker Basbug.jpg Orgeneral İlker Başbuğ 28 Ağustos 2008 27 Ağustos 2010 Katıldığı bir muharebe yok.[36]
27 Işık Koşaner.jpg Orgeneral Işık Koşaner 27 Ağustos 2010 29 Temmuz 2011 Katıldığı bir muharebe yok.[37]
28 Necdet Özel cropped (cropped).jpg Orgeneral Necdet Özel 29 Temmuz 2011 18 Ağustos 2015 Katıldığı bir muharebe yok.[38]
29 Hulusi Akar (cropped version).jpg Orgeneral Hulusi Akar 18 Ağustos 2015 10 Temmuz 2018 Fırat Kalkanı Harekatı.[39]
30 OrgeneralYasarGulerNATOHQ.jpg Orgeneral Yaşar Güler 10 Temmuz 2018 Görevde Fırat Kalkanı Harekatı.
  • 1 Şeref/Savaş zamanı rütbesi.

Yaşayan eski genelkurmay başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

2021 itibarıyla yaşayan altı eski genelkurmay başkanı bulunmaktadır:

№ Fotoğraf Komutan Görev süresi Doğum tarihi
23.
 Blanco portrait.svg Hüseyin Kıvrıkoğlu 1998–2002 1934 (86-87 yaşında)
24.
 Blanco portrait.svg Hilmi Özkök 2002–2006 4 Ağustos 1940 (1940-08-04) (80 yaşında)
26.
 Ilker Basbug.jpg İlker Başbuğ 2008–2010 29 Nisan 1943 (1943-04-29) (78 yaşında)
27.
 Işık Koşaner.jpg Işık Koşaner 2010–2011 5 Aralık 1945 (1945-12-05) (75 yaşında)
28.
 Necdet Özel cropped (cropped).jpg Necdet Özel 2011–2015 1950 (70-71 yaşında)
29.
 Hulusi Akar (cropped version).jpg Hulusi Akar 2015–2018 12 Mart 1952 (1952-03-12) (69 yaşında)

Necdet Üruğ (1921–2021), 18 Nisan 2021'de 100 yaşında hayatını kaybederek ölen son eski genelkurmay başkanı olmuştur.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "TSK, "Görevi" başlıklı internet yazısı". 15 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013. 
  2. ^ "TSK, "Genelkurmay Başkanları" başlıklı liste". 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013. 
  3. ^ TSK, "Kuvvet Yapısı" başlıklı internet yazısı.
  4. ^ a b "TSK, "Tarihçe" başlıklı internet metni". 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013. 
  5. ^ "TBMM resmi sitesi, "27 Mayıs ihtilali ile ülke yönetimine el koyan güç" başlıklı metin (Arşivlenmiş sayfadır)". 2 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2008. 
  6. ^ a b CNN Türk, "Bir gecede değişimin adı: 12 Eylül Darbesi" başlıklı internet yazısı.
  7. ^ TSK, Kenan Evren biyografisi.
  8. ^ CNN Türk, "12 Eylül darbesinin bilançosu" başlıklı internet yazısı.
  9. ^ Ntvmsnbc, "12 Eylül’ün bilançosu" başlıklı internet haberi.
  10. ^ a b "TSK, "Fevzi Çakmak" biyografisi". 27 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013. 
  11. ^ a b "TSK, "Ragıp Gümüşpala" biyografisi". 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  12. ^ "TSK, "İsmet İnönü" biyografisi". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  13. ^ "TSK, "Kazım Orbay" biyografisi". 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  14. ^ "TSK, "Salih Omurtak" biyografisi". 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  15. ^ "Abdurrahman Nafiz GÜRMAN". Türk Silahlı Kuvvetleri. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "TSK, "Nafız Gürman" biyografisi". 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  17. ^ "TSK, "Nuri Yamut" biyografisi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  18. ^ "TSK, "Nurettin Baransel" biyografisi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  19. ^ "TSK, "İsmail Hakkı Tunaboylu" biyografisi". 29 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  20. ^ "TSK, "Feyzi Mengüç" biyografisi". 19 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  21. ^ "TSK, "Rüştü Erdelhun" biyografisi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  22. ^ "TSK, "Cevdet Sunay" biyografisi". 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  23. ^ TSK, "Cemal Tural" biyografisi.
  24. ^ TSK, "Memduh Tağmaç" biyografisi.
  25. ^ TSK, "Faruk Gürler" biyografisi.
  26. ^ TSK, "Semih Sancar" biyografisi.
  27. ^ TSK, "Kenan Evren" biyografisi.
  28. ^ TSK, "Nurettin Ersin" biyografisi.
  29. ^ TSK, "Necdet Üruğ" biyografisi.
  30. ^ TSK, "Necip Torumtay" biyografisi.
  31. ^ TSK, "Doğan Güreş" biyografisi.
  32. ^ "TSK, "İsmail Hakkı Karadayı" biyografisi". 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  33. ^ "TSK, "Hüseyin Kıvrıkoğlu" biyografisi". 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  34. ^ "TSK, "Hilmi Özkök" biyografisi". 20 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  35. ^ "TSK, "Yaşar Büyükanıt" biyografisi". 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  36. ^ "TSK, "İlker Başbuğ" biyografisi". 19 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013. 
  37. ^ TSK, "Işık Koşaner" biyografisi.
  38. ^ TSK, "Necdet Özel" biyografisi.
  39. ^ TSK, "Hulusi Akar" biyografisi.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türk_Silahlı_Kuvvetleri_genelkurmay_başkanları_listesi&oldid=25433577" sayfasından alınmıştır