Suriye'de din

Vikipedi, özgür ansiklopedi






Suriye'de din (2021 tahmini)[1]

  Sünni İslam (%74)
  Şii İslam (Nusayrilik 10%) (%13)
  Hristiyanlık (%10)
  Dürzîlik (%3)
Emevi Camii, Şam'da yer almaktadır. Suriye'de Sünni İslam ana dindir.
Halep Ulu Camii, İslam öncesi, Selçuklu ve Memlük mimari tarzlarından oluşmaktadır.

Suriye'de din, Suriye vatandaşları tarafından uygulanan çeşitli dinleri ifade etmektedir. Tarihsel olarak bölge, bu dini toplulukların her biri içinde bir dizi farklı mezhebin bulunduğu çeşitli inançların bir mozaiği olmuştur. Suriyelilerin çoğunluğunu Müslümanlar oluşturmaktadır; bunların arasında en kalabalık grubu Sünniler (çoğunlukla Araplar, Kürtler, Türkmenler ve Çerkeslerden oluşmaktadır) oluştururken, onları Şii gruplar (özellikle Nusayriler, İsmaililer ve Oniki İmam Şiiliği) ve Dürziler takip etmektedir.[2] Ayrıca, çeşitli Hristiyan azınlıklar (Rum Ortodokslar, Rum Katolikler, Ermeni Ortodokslar, Ermeni Katolikler, Süryani Ortodokslar, Süryani Katolikler, Nasturiler, Keldaniler, Maruniler, Latin Katolikler ve Protestanlar dahil) bulunmaktadır.[3][4][5] Ayrıca küçük bir Yahudi ve Yezidi topluluğu da bulunmaktadır.

İslam[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Suriye'de İslam

Sünniler[değiştir | kaynağı değiştir]

El-Otruş Camii, 14. yüzyıldan kalma bir Memlük camisidir.

Suriye'deki en büyük dini grup, nüfusun yaklaşık %74'ünü oluşturan Sünni Müslümanlardır;[6] Arapça konuşan Sünniler çoğunluğu oluştururken, onları Kürtler, Türkmenler, Çerkesler ve Filistinliler takip etmektedir. Lazkiye, Tartus ve Süveyda şehirleri hariç, on dört vilayetin on birinin başkenti Sünni çoğunluk nüfusuna sahiptir.[7]

Sünniler neredeyse tüm meslekleri icra etmekte, tüm sosyal gruplara ve neredeyse tüm siyasi partilere mensuptur ve ülkenin her yerinde yaşamaktadırlar. Çoğunlukta olmadıkları sadece üç vilayet vardır: Dürzilerin çoğunlukta olduğu Süveyda, Nusayrilerin çoğunlukta olduğu Lazkiye ve yine Nusayrilerin çoğunlukta olduğu Tartus. Haseke'de Araplar yerine Sünni Kürtler çoğunluğu oluşturmaktadırlar.

İslam hukukunun dört büyük ekolünden Suriye'de temsil edilen Şafii ekolü ve Hanefi ekolü, analojik çıkarıma daha fazla önem vermekte ve kararları Kur'an veya Sünnet'in literal yorumundan ziyade önceki davalarda belirlenen emsallere dayandırmaktadırlar. 1949'daki ilk darbeden sonra vakıflar özel dini ellerden alındı ve hükûmet kontrolü altına sokuldu. Medeni kanunlar, İslami kanunların otoritesini büyük ölçüde değiştirdi ve Suriye İç Savaşı sırasında İslamcılıkta yaşanan son yükselişten önce, Müslüman dini liderlerin eğitim rolü, camiye bağlı geleneksel okullar olan kuttabların kademeli olarak ortadan kalkmasıyla azalmaktaydı. Suriye'de şeriat ve sivil mahkemelerden oluşan ikili bir sistem mevcuttur.

ABD hükûmetinin 2012 Uluslararası Dini Özgürlükler Raporu'na göre, Suriye hükûmeti tehdit olarak gördüğü inanç gruplarının üyelerini giderek daha fazla hedef alıyor. Raporda, Sünni çoğunluğun zulüm gören başlıca grup olduğu belirtildi.[8]

Ma'arretü'n-Nu'man Ulu Camii, 12. yüzyıldan kalma bir Eyyubi dönemi camisidir.

Araplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sünni Araplar ülkedeki en büyük Sünni Müslüman topluluğu oluşturmaktadır.[9] Haseke Valiliği hariç ülkenin tüm bölgelerinde Sünnilerin çoğunluğunu oluşturmaktadırlar.[9]

1991 yılında Profesör Alasdair Drysdale ve Profesör Raymond Hinnebusch ülkenin yaklaşık %60'ının Arapça konuşan Sünni Müslümanlardan oluştuğunu söyledi.[4] Daha yakın bir tarihte Dr. Pierre Beckouche da 500.000 Filistinli mülteci de dahil olmak üzere Sünni Arap Müslümanların nüfusun %60'ını oluşturduğunu söyledi.[3]

Sünni Suriyelilerin çoğunluğu "Arap" olarak kabul edilse de bu etnik kökene değil konuşulan dile (Arapça) dayanan bir terimdir. Suriye'deki bazı Müslüman azınlıklar, özellikle de daha küçük etnik gruplar (Arnavutlar, Boşnaklar, Giritli Müslümanlar, Peştunlar, Farslar, vs.) bir dereceye kadar Araplaştırılmıştır.[10] Ayrıca, özellikle Kürt ve Türkmen azınlıklar gibi daha büyük topluluklar içinde de artık anadillerini konuşmayan ve Araplaşan bazı üyeler bulunmaktadır.[10]

Kürtler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Suriye Kürtleri

Suriye'deki Kürtler ülkedeki en büyük ikinci etnik gruptur (2013 yılında yaklaşık %10) ve çoğunlukla Sünni Müslümanlardır.[11] Çoğunluğu Irak Kürdistanı ve Türkiye Kürdistanı ile sınır komşusu olan Suriye Kürdistanı'nda yaşamaktadır. Halep ve Şam'da da daha küçük Kürt toplulukları bulunmaktadır.[11] Şam Kürtleri çok Araplaşmışlardır ve genellikle Kürtçe konuşmazlar.[11] Kürtlerin çoğunlukta olduğu tek vilayet, nüfusun %60'ını oluşturdukları Haseke Vilayeti'dir.[11]

1979 yılında Dr. Nikolaos van Dam, Suriyeli Kürtlerin nüfusun %8,5'ini oluşturduğunu ve neredeyse tamamen Sünni Müslüman olduklarını söyledi.[5] 1991 yılında Profesör Alasdair Drysdale ve Profesör Raymond Hinnebusch da ülkenin yaklaşık %8,5'inin Sünni Müslüman Kürtlerden oluştuğunu söyledi.[4] Daha yakın bir tarihte Dr. Pierre Beckouche 2011'den önce Sünni Müslüman Kürtlerin ülkenin toplam nüfusunun %9-10'unu oluşturduğunu söyledi.[3]

Türkmenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Suriye Türkmenleri
Nebi Habil Camii 16. yüzyıldan kalma bir Osmanlı camisidir.
Adliye Camii 16. yüzyıldan kalma bir Osmanlı camisidir.

Türkçe konuşan Türkmenler ülkedeki üçüncü büyük etnik gruptur (2013'te yaklaşık %4-%5) ve çoğunlukla Sünni Müslümanlardır.[11] Ağırlıklı olarak şu altı vilayetin kent merkezlerinde ve kırsalında yaşamaktadırlar: Halep Vilayeti, Şam Vilayeti, Humus Vilayeti, Hama Vilayeti, Lazkiye Vilayeti ve Kuneytire Vilayeti.[11]

1979 yılında Dr. Nikolaos van Dam, Suriye Türkmenlerinin (nüfusun %3'ünü oluşturmaktadır) neredeyse tamamen Sünni Müslüman olduklarını iddia etti.[5] 1991'de Profesör Alasdair Drysdale ve Profesör Raymond Hinnebusch da ülkenin yaklaşık %3'ünün Sünni Müslüman Türkmenlerden oluştuğunu söyledi. Daha yakın bir tarihte, Dr. Pierre Beckouche 2011'den önce Sünni Müslüman Türkmenlerin ülke nüfusunun %4'ünü oluşturduğunu söyledi.[3]

Ancak, Araplaşmış Türkmenler de dikkate alındığında Sünni Türkmen nüfusunun oldukça yüksek olduğu düşünülmektedir; bazı tahminler Türkmenlerin sadece %30'unun hala anadillerini konuştuğunu göstermektedir, bu nedenle Arapça konuşan Türkmenlerin Sünni Türkmen nüfus tahminlerinden çıkarılması muhtemeldir.[11]

Çerkesler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Suriye Çerkesleri

Suriye'deki Çerkeslerin çoğu Sünni Müslümandır. Ülkedeki en büyük beşinci etnik gruptur, (2013 yılında yaklaşık %1,5)[11] ancak Suriye'deki en büyük dördüncü Sünni Müslüman topluluğu oluşturmaktadırlar. Çoğunlukla Suriye'nin üç vilayetinde yaşamaktadırlar: Hama Vilayeti, Humus Vilayeti ve Kuneytire Vilayeti.[11] Çerkeslerin çoğu çok iyi Arapça konuşur ancak anadillerini de korumuşlardır.[11]

1991 yılında Profesör Alasdair Drysdale ve Profesör Raymond Hinnebusch, ülkenin %1'inden daha azını Sünni Müslüman Çerkeslerin oluşturduğunu belirtti.[4]

Şiiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seyyide Zeyneb Camii, Zeyneb bint Ali'nin mezarını içerir ve Şii Müslümanlar için bir hac yeridir.
Seyyide Rugayye Camii 1985 yılında inşa edildi ve İran mimarisinin modern bir versiyonunu sergilemektedir.

Ülkede Sünni İslam'ı benimsemeyen diğer Müslümanlar nüfusun %16'sını oluşturmakta ve çoğunlukla Nusayriler (%11) ve diğer Şiilerden (İsmaililer gibi) meydana gelmektedir.[3] Bu Müslüman mezhepler, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli etnik grupları içermektedir: Araplar, Kürtler, Türkmenler ve diğer küçük topluluklar.

Nusayriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Nusayriler, Sünni Müslümanlardan sonra Suriye'deki en büyük ikinci dini gruptur.[7] İki ana gruba ayrılırlar: çoğunluğu oluşturan geleneksel Nusayriler ve azınlıktaki Mürşit Nusayriler (20. yüzyılın başında Nusayri mezhebindeki modern bir bölünmeden doğdular).[7]

1991 yılında Profesör Alasdair Drysdale ve Profesör Raymond Hinnebusch, Nusayrilerin ülke nüfusunun yaklaşık %11,5'ini oluşturduğunu söyledi.[4] Daha yakın bir tarihte Dr. Pierre Beckouche ülke nüfusunun %11'inin Nusayri olduğunu söyledi.[3]

Nusayriler çoğunlukla Suriye Kıyı Sıradağları'nda, özellikle de dağların batı yakasındaki Lazkiye Vilayeti ve Tartus Vilayeti kırsalında ve doğu yakasındaki Humus Vilayeti ve Hama Vilayeti kırsalında yaşamaktadırlar. Lazkiye ve Tartus'ta çoğunluğu (yaklaşık %60) oluşturmaktadırlar.[7] Humus ve Hama bölgelerinde ise hem kırsalda hem de şehirlerde nüfusun yaklaşık %10'unu oluşturmakta, Telkele, el-Muharrem, el-Kabo, Şin, er-Rikama, Houla Ovası, Maryamin, Karmas, el-Muhani, Zahra ve Naziha bölgelerinde yaşamaktadırlar.[7]

Askerlik çağındaki 250.000 Nusayri erkeğin üçte biri Suriye İç Savaşı'nda savaşırken öldürüldü. Nusayriler, çoğunlukla Sünni Arap olan muhalefete karşı Esad hükûmetine verdikleri destekten dolayı acı çekmişlerdir.[12]

İsmaililer[değiştir | kaynağı değiştir]

İsmaililer, ülkedeki en büyük ikinci Şii grubu oluşturmaktadırlar.[13] Profesör Alasdair Drysdale ve Profesör Raymond Hinnebusch'a göre İsmaililer 1991 yılında ülke nüfusunun %1,5'ini oluşturuyordu.[4]

İsmaililer çoğunlukla iki vilayette yaşamaktadır: Hama Vilayeti'nde İsmaililer çoğunlukla "İsmaililerin başkenti" olarak kabul edilen Selemiye kentinde yaşamaktadır. Ayrıca Masyaf kentinde ve çevresindeki kırsal bölgelerde ve küçük bir azınlık olarak Hama kentinde de yaşamaktadırlar. İsmaililer ayrıca Tartus Vilayeti'nde, özellikle Kadmus kasabası ve çevresindeki kırsal kesimde ve Havabi ilçesi ve köylerinde de yaşamaktadırlar.

Onikiciler[değiştir | kaynağı değiştir]

Onikiciler veya On İki İmamcılar, Suriye'deki İslami mezheplerin en küçüğünü oluşturmakta ve nüfusun yaklaşık %0,5'ini oluşturmaktadırlar.[13] Şam'ın Emin mahallesinde ve Halep yakınlarındaki iki köyde yaşamaktadırlar. Caferi Şiiler çoğunlukla Tartus Vilayeti'ndeki Kadmus'ta bulunmaktadırlar.[13]

Şam'da, özellikle Emevi Camii ve Seyyide Rugayye Camii'ne yakın olan el-Amara mahallesinde ve Seyyide Zeyneb Camii çevresinde olmak üzere, Şii hac mekanlarına yakın yerlerde yaşayan Onikiciler bulunmaktadır. Bir diğer önemli yer de Bab el-Sagir Mezarlığı'dır.[kaynak belirtilmeli] Suriye'deki Şii Onikicilerin Lübnanlı Şii Onikicilerle yakın bağları vardır.[14] Onikici Şiiler İdlib, Humus ve Halep vilayetlerindeki köylerde de bulunmaktadırlar.[kaynak belirtilmeli]

Aleviler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Alevi

Kuzey Suriye'de Kürt ve Türkmen Aleviler de bulunmaktadır. Afrin İlçesi'ndeki Mabatlı kasabasında çoğunlukla Kürt Aleviler yaşamaktadır.[15] 2014 yılında Alevi Hêvî Îbrahîm, o dönemde Kürtlerin kontrolündeki Afrin Kantonu'nun başbakanı oldu. Halep'te binlerce Türkmen Alevi yaşıyordu ve bunların önemli bir kısmı Türkiye'ye kaçtı.[16]

Dürzi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana maddeler: Dürzîlik ve Suriye'de Dürzîlik

Suriye Dürzi toplumu, Suriye nüfusunun yaklaşık %3'ünü oluşturmaktadır.[17] Dürzi nüfusunun ana merkezi Süveyda'dır; otoritesi altındaki küçük kasaba ve köyler Cebel el-Dürzi ("Dürzi Dağı") olarak adlandırılır. Topluluğun geri kalanı çoğunlukla Kuneytire Valiliği, Rif Şam Valiliği ve İdlib Valiliği'nde yaşamaktadır.[17] Dürzi inancı aslen İsmaili İslam'dan doğmuş olsa da Dürzilerin çoğu kendilerini Müslüman olarak tanımlamamakta[18][19][20][21][22] ve İslam'ın beş şartını kabul etmemektedirler.[23]

Yurtdışında, özellikle de Latin Amerika'da yaşayan ve son yüz yılı aşkın süredir orada yaşayan çok sayıda Suriyeli Dürzi bulunmaktadır.[17] Sadece Venezuela'da yaklaşık yarım milyon Suriye kökenli Dürzi yaşamaktadır.[17]

Hıristiyanlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Suriye'de Hristiyanlık
Saydnaya'daki Saydnaya Meryem Ana Manastırı, Rif Şam
Halep'teki Aziz İlyas Katedrali.






Suriye'de Hristiyanlık, 1956[24]

  Ortodoks (Rum Ortodoks, Ermeni Ortodoks, Süryani Ortodoks) (%68.99)
  Katolik (Doğu Katolikleri, Latin dahil) (%26.24)
  Protestan (%2.46)
  Nasturi (%2.31)

Suriye'deki Hristiyan topluluklar 2012 yılında nüfusun yaklaşık %5-6'sını oluşturmakta ve beş geleneğe ayrılmaktadırlar. Birincil ayırt edici özellik, Mesih'in insani ve ilahi doğalarının kesin ilişkisiyle ilgili olan 431 ve 451 tarihli 3. ve 4. Ekümenik konsillerin kabul edilmesi ya da edilmemesidir. Gelenekler şunlardır: Oryantal Ortodoksluk (Ermeni Ortodoksları ve Süryani Ortodoksları) 3. Ekümenik Konsili, Doğu Ortodoksları (Yunanlar ve Ruslar gibi), Roma Katolikleri, Papa'nın yetkisi altında olan çeşitli Doğu Katolik Kiliseleri ve 4. Ekümenik Konsili kabul eden Protestanlar (Enkarnasyondan önce ve sonra tek bir kişide iki doğa). Süryaniler sadece Birinci ve İkinci konsilleri kabul etmekte ve doktrinde Nasturi olduklarını reddetmektedirler (kişisel ve özsel olmayan bir birlik içinde iki doğa).

Süryaniler, 4. Konsil'i reddederek monofizit (tek doğa, ilahi olana dahil olan insan) olmayı reddeder ve bunun yerine miafizit (ayrılık, karışım, karışıklık veya değişiklik olmaksızın tek bir kişide birleşmiş iki doğa) olduklarını iddia ederler. Doğu Süryani (Siro-Oryantal) Riti, Doğu Süryani Kilisesi, Keldani Katolik ve Kadim Doğu Kilisesi tarafından temsil edilmektedir. Süryani geleneğinin üyelerinin tamamı Doğu Aramicesi konuşan etnik Süryanilerdir. Kitab-ı Mukaddes'in hangi kitaplarının kanonik sayıldığına ilişkin küçük farklılıklar da görülmektedir.

Iraklı mülteci Hristiyanlar hariç 2011 öncesi Hristiyanların toplam sayısı, tahmin edilen toplam nüfusun (22,5 milyon) yaklaşık %5-6'sını (1,1-1,2 milyon) oluşturmaktaydı: 500.000 Rum Ortodoks, 400.000 Süryani Ortodoks, 70.000-80.000 Ermeni Hristiyan (Apostolik ve Katolik), 200.000 çeşitli ayinlere mensup Katolik ve sayıları bilinmeyen Doğu Süryani Kilisesi ve Protestanlar. Protestanlık misyonerler tarafından getirildiği için Suriyelilerin az bir kısmı bu Batılı mezheplerin üyesidir. Katolikler birkaç gruba ayrılır: Rum Katolikler (1724'te Antakya Rum Ortodoks Patrikhanesi'ndeki bir bölünmeden), Latin Riti, Ermeni Katolikler, Süryani Katolikler, Keldani Katolikler ve Maruniler. Bunlardan sonuncusu 1182 yılında Aziz Petrus Makamı'na bağlılıklarını bildirdi ve 1100 yılında Papa tarafından onaylandı. Papalık ile birlik içinde olan diğer Ortodoks ve Doğu Ortodoks Riti Hristiyanları 18. ve 19. yüzyıllarda ortaya çıktı. Katolik ve Ortodoks Hristiyanlar 1054 yılına kadar tek bir Kilise'nin üyeleriydi. Antakya Ortodoks Patriği bölünmeyi görmezden geldi: teknik olarak bu Kilise 1724'te tartışmalı bir seçim nedeniyle bölünene kadar hem Roma hem de Konstantinopolis ile birlik içindeydi (ironi şu ki, Patrik'in 1054'te Papa tarafından aforoz edilmesi geçersizdi çünkü aforoz Konstantinopolis'te verildiğinde Patrik zaten ölmüştü).

Hristiyanların büyük çoğunluğu, Hristiyanlığın ilk günlerinden beri Suriye'de var olan Doğu cemaatlerine mensupturlar. Ortodoks kiliseleri özerktir; Roma ile birlik içinde olan Uniate kiliseleri ve Doğu Süryani Kilisesi bağımsızdır. Her bir grup ayrı bir topluluk oluştursa da Hristiyanlar büyük ölçüde Müslüman çoğunluktan duydukları korku nedeniyle giderek daha fazla işbirliği yapmaktadırlar. 1920 yılında Suriye'nin 1,5 milyonluk nüfusunun %12'si Hristiyan'dı. Hristiyanlar Müslümanlardan daha fazla sayıda göç etmiştir ve doğum oranları daha düşüktür.

Ermeniler ve Süryaniler hariç, Suriyeli Hristiyanların çoğu etnik olarak kendilerini Arap Hristiyanlar olarak tanımlamaktadırlar. Başta Doğu Ortodokslar olmak üzere birçok Hristiyan Arap milliyetçi hareketine katılmış ve bazıları Aramice ya da Batılılaşmış isimlerini Arapça isimlerle değiştirmiştirlerdir. Suriyeli Hristiyanlar siyasi ve idari işlere Müslümanlardan daha fazla katılmaktadırlar. Özellikle gençler arasında Hristiyanlar ve Müslümanlar arasındaki ilişkiler gelişmektedir.

Hristiyanlar ve Müslümanlar arasında çeşitli sosyal farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin, Suriyeli Hristiyanlar Müslümanlara kıyasla daha yüksek oranda şehirleşmiştirler. Birçoğu Şam, Halep, Hama veya Lazkiye'de ya da çevresinde yaşamaktadır ve alt gelir gruplarında nispeten daha az sayıda Hristiyan bulunmaktadır. Suriyeli Hristiyanlar diğer Suriyeli dini gruplara göre nispeten daha varlıklı ve yüksek eğitimlidir.[25] Müslümanlara kıyasla oransal olarak daha fazla sayıda Hristiyan ilköğretimin ötesinde eğitim almıştır ve beyaz yakalı ve profesyonel mesleklerde nispeten daha fazla sayıda Hristiyan bulunmaktadır. Hristiyanların aldığı eğitim, daha fazla Hristiyan ebeveynin çocuğunun Batı odaklı yabancı ve özel okullara gitmesi anlamında Müslümanların aldığı eğitimden farklılık göstermektedir. Daha yüksek kentleşme, gelir ve eğitim düzeyleriyle Hristiyanlar, diğer Suriyelilerle, Yahudilerin çoğu İsrail'e gitmeden önce Yahudi toplumunun sahip olduğu ilişkiye benzer bir ilişki içindedir.[kaynak belirtilmeli]

Hristiyan toplulukların varlığı, ülkenin çeşitli yerlerinde bulunan çok sayıda manastırın varlığıyla da ifade edilmektedir.

Yahudilik[değiştir | kaynağı değiştir]

Halep Merkez Sinagogu

Şu anda Arap dünyasında yaşayan Yahudilerin çoğu, geçmişi Kitab-ı Mukaddes dönemine kadar uzanan ya da İspanyol Engizisyonu'ndan kaçan mültecilerin kolonileri olarak ortaya çıkan topluluklara mensuptur.

Suriyeli Yahudiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Suriye Yahudileri

Suriye'de, 1987 yılında sayıları 3000'den az olan her iki kökenden Yahudiler bulunmaktadır. 1992'deki kitlesel göçün ardından bugün Suriye'de 200'den az Yahudi yaşamaktadır. Hükûmet Yahudileri ırksal bir grup olarak değil dini bir topluluk olarak ele almaktadır. Resmi belgelerde onlardan Yahudiler olarak değil Museviler (Musa'nın takipçileri) olarak bahsedilmektedir.

Yahudi cemaati, üyelerinin kişisel statüleri üzerinde belirli bir otoriteye sahip olmaya devam etse de dini faktörlerden çok siyasi faktörler nedeniyle bir bütün olarak önemli ölçüde kısıtlama altındadır. Yahudilerin ekonomik özgürlükleri sınırlıdır ve polis tarafından sürekli gözetim altındadırlar. Haziran 1967 Savaşı'ndan önce durumları iyi olmamakla birlikte, o tarihten bu yana önemli ölçüde kötüleştiği bildirilmektedir.

Yahudi cemaatinin sinagogları, Suriye hükûmeti tarafından korunan bir statüye sahiptir.

İsrail Yahudileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası alanda Suriye'nin bir parçası olarak tanınan Golan Tepeleri, Altı Gün Savaşı'ndan bu yana İsrail tarafından işgal altında tutulmakta ve yönetilmektedir. Bu durum bölgeye, çoğunluk haline gelen İsrailli Yahudilerin akın etmesiyle sonuçlandı. 2010 yılında Yahudi yerleşimcilerin sayısı 32 yerleşim biriminde yaşayan 20.000 kişiye ulaştı.[26][27][28]

Yezidiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Suriye'deki Yezîdîler

Dinleri İslam öncesi dönemlere kadar uzanan Yezidiler, on beşinci ve on altıncı yüzyıllarda Türkiye'nin güneyinden göç ederek bugünkü dağlık kaleleri olan Suriye ve Irak'ın kuzeydoğusundaki Cebel Sincar'a yerleştiler. Bazıları İran, Türkiye ve Kafkasya'ya dağılmış olsa da Irak, dini yaşamlarının merkezi, emirlerinin evi ve en saygıdeğer azizleri Şeyh Adi'nin türbesinin bulunduğu yerdir (Musul'un kuzeyi).

1964 yılında Suriye'de, özellikle Cezire'de ve Halep'in kuzeybatısında yaklaşık 10.000 Yezidi vardı. 1987 yılında nüfus verileri mevcut değildi. Bir zamanlar yarı göçebe olan Yezidilerin çoğu artık yerleşiktir; büyük şefleri yoktur ve genellikle Kürtçe ya da Arapça konuşmalarına rağmen, yavaş yavaş çevredeki Arap nüfusa asimile olmaktadırlar.

Yezidiler genellikle inançları hakkında konuşmayı reddederler, zaten bu inançları da aralarında çok az kişi tarafından tam olarak bilinmektedir. Yezidi dini Mezopotamya dinlerinin unsurlarını taşımaktadır.

Halkın manevi inançları[değiştir | kaynağı değiştir]

Organize dinler tarafından öğretilen inançlara ek olarak, birçok insan iyilik ve kötülük güçlerine ve yerel azizlerin etkinliğine güçlü bir şekilde inanmaktadır. İlk inançlar özellikle cinlerin ve nazarın kötü gücüne karşı koruyucu araçlar olarak muskalar, tılsımlar ve büyüler kullanan Bedeviler arasında belirgindir. Bedevi olmayan halklar arasında azizlere olan inanç yaygındır. Çoğu köyde bir aziz türbesi bulunur ve bu türbe genellikle örnek bir yaşam sürdüğü düşünülen yerel bir kişinin mezarıdır. İnananlar, özellikle de kadınlar; yardım, iyi şans ve korunma için dua etmek üzere bu türbeleri ziyaret ederler. Bireyin kendi dini cemaatiyle özdeşleşmesi güçlü olsa da azizlere olan inanç tek bir dini grupla sınırlı değildir. Kişiler rutin olarak diğer dini cemaatlerin üyesi olan azizlere saygı gösterir ve birçok durumda çeşitli inançların üyeleri aynı türbede dua ederler.[kaynak belirtilmeli]

Bu tür alışılmışın dışında dini inançlar muhtemelen kadınlar arasında erkeklerden daha yaygındır. Cinsiyetler arasındaki toplumsal ayrım nedeniyle toplumun resmi dini yaşamının çoğundan dışlandıkları için, kadınlar kendi manevi ihtiyaçlarını nesilden nesile aktarılan gayri resmi ve alışılmışın dışında dini inançlar ve uygulamalar yoluyla karşılamaya çalışmaktadırlar.[kaynak belirtilmeli]

Hinduizm[değiştir | kaynağı değiştir]

ARDA'ya göre 2010 yılında Suriye'de 2.041 (%0,01) Hindu bulunmaktaydı.[29]

Nüfus sayımı istatistikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Altmışlı yıllardan bu yana Suriye'de resmi bir din sayımı yapılmamıştır.






Suriye'de din, 1943[30]

  Sünni İslam (%68.91)
  Şii İslam (Nusayri %11,37, İsmaili %1,00, Onikiciler %0,44) (%12.81)
  Hristiyanlık (%14.09)
  Dürzîlik (%3.05)
  Yahudilik (%1.04)






Suriye'de din, 1953[31]

  Sünni İslam (%70.54)
  Şii İslam (Nusayri %10,90, İsmaili %1,01), Onikiciler %0,41) (%12.32)
  Hristiyanlık (%13.10)
  Dürzîlik (%3.10)
  Yahudiler (%0.87)
Suriye'de Din
1943[30] % 1953[31] %
Sünni Müslümanlar 1.971.053 68,91 2.578.810 70,54
Nusayriler 325.311 11,37 398445 10,90
İsmaililer 28.527 1,00 36.745 1,01
Şii Müslümanlar 12.742 0,44 14.887 0,41
Dürzîler 87.184 3,05 113.318 3,10
Yezîdîler 2788 0,10 3082 0,08
Yahudiler 29.770 1,04 31.647 0,87
Rum Ortodokslar 136.957 4,79 168.747 4,62
Rum Katolikler 46.733 1,63 55.880 1,53
Ermeniler Ermeni Ortodokslar 101.747 3,56 110.594 3,03
Ermeni Katolikler 16.790 0,59 19.492 0,53
Toplam Ermeniler 118.537 4,15 130.086 3,56
Süryani-Keldani Süryani Ortodokslar 40.135 1,40 51.363 1,40
Süryani Katolikler 16.247 0,57 19.738 0,54
Nasturiler 9176 0,32 11.176 0,31
Keldaniler 4719 0,16 5492 0,15
Toplam Süryani ve Keldaniler 70.277 2,45 87.769 2,40
Maruniler 13.349 0,47 16.530 0,45
Latin Katolikler 5996 0,21 6749 0,18
Protestanlar 11.187 0,39 13.209 0,36
Toplam Hristiyanlar 403.036 14,09 478.970 13,10
Toplam 2.860.411 100,00 3.655.904 100,00
  • 1960[32] resmi olmayan nüfus sayımında dini veriler:
    • Sünni Müslümanlar: %75
      • Nusayriler: %11
      • İsmaililer %1
    • Dürziler: %3
  • Toplam Müslüman: %92,1 (4.053.349)
  • Toplam Hristiyan: %7,8 (344.621)
  • Yahudiler: %0,1 (4.860)
  • Diğer: %0 (342)
  • Toplam: %100 (4.403.172)

Bir sonraki 1970 nüfus sayımında din istatistikleri artık belirtilmedi

Din ve hukuk[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğum, evlilik ve miras gibi kişisel statü konularında Hristiyan, Yahudi ve Dürzi azınlıklar kendi hukuk sistemlerini takip etmektedirler. Diğer tüm gruplar bu gibi konularda Müslüman kanunlarının yetki alanına girmektedir. Bununla birlikte, 2016 yılında fiili özerk Kuzey Suriye Federasyonu - Rojava, Suriye tarihinde ilk kez laik açık topluma ve farklı dini geçmişlere sahip insanlar arasında evliliğe doğru bir adım olarak medeni evliliği tanıttı ve teşvik etmeye başladı.[33]

Her ne kadar inançlar teorik olarak eşit yasal statüye sahip olsalar da bir dereceye kadar İslam kayırılmaktadır. Dini özgürlük güvencelerine rağmen, bazı gözlemciler gayrimüslim azınlıkların durumunun özellikle Altı Gün Savaşı'ndan bu yana giderek kötüleştiğini savunmaktadırlar. Bu kötüleşmenin bir örneği 1967 sonbaharında yaklaşık 75 özel Müslüman okulu ile birlikte 300'den fazla Hristiyan okulunun devletleştirilmesidir. 1960'ların başından beri Hristiyanların yoğun göçü dikkat çekmektedir; hatta bazı yetkililer 1968'de sona eren on yıl boyunca ülkeyi terk eden 600.000 kişinin en az yüzde 50'sinin Hristiyan olduğunu belirtmektedir. Ancak son yıllarda Suriye İç Savaşı'na kadar göç yavaş seyretmiştir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Syria". www.cia.gov. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2020. 
  2. ^ Khalifa, Mustafa (2013), "The impossible partition of Syria", Arab Reform Initiative, 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 30 Kasım 2022 
  3. ^ a b c d e f Pierre, Beckouche (2017), "The Country Reports: Syria", Europe's Mediterranean Neighbourhood, Edward Elgar Publishing, s. 178, ISBN 978-1786431493, Before 2011, Syria's population was 74% Sunni Muslim, including 500,000 Palestinians and non-Arab populations, that is Kurds (9-10%) and Turkmen (4%). Other Muslims, including Shias and Alawites (11% of the Syrian population)...Various Christian denominations made up 10%. There were a few Jewish communities in Aleppo and Damascus as well as 1500 people of Greek descent and small Armenians populations. 
  4. ^ a b c d e f Drysdale, Alasdair; Hinnebusch, Raymond A. (1991), Syria and the Middle East Peace Process, Council on Foreign Relations, s. 222, ISBN 0876091052, roughly 85 percent of all Syrians are Arabic-speaking and some 70 percent are Sunni Muslim, but these categories are not completely congruent and Arabic-speaking Sunni Muslims account for less than 60 percent of the total population. The religious and ethnic minorities that comprise 40 percent of Syria's population are diverse. Although nearly 90 percent of all Syrians are Muslim and almost all the rest are Christian, both communities are subdivided into many sects. Among the former, the main minorities are the Alawis (11.5 percent), Druzes (3 percent) and Isma'ilis (1.5 percent), all of whom are Arabic-speaking splinter Shiite groups. The largely Arab Christians are divided among a large number of denominations, with the Greek Orthodox the largest (4.7 percent). The main ethnic minorities, among whom Arabic is now widley used, are the Kurds (8.5 percent), Armenians (4 percent), Turcomans (3 percent), and Circassians (under 1 percent). Of these, all but the Christian Armenians are Sunni Muslim. 
  5. ^ a b c Van Dam, Nikolaos (1979), The Struggle for Power in Syria, Taylor & Francis, s. 1, ISBN 9780856647031 
  6. ^ "Syria". 19 Mayıs 2022. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ a b c d e Khalifa 2013, 6.
  8. ^ "International Religious Freedom Report for 2012". U.S. Department of State. 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2014. 
  9. ^ a b Khalifa 2013, 3.
  10. ^ a b Khalifa 2013, 3–5.
  11. ^ a b c d e f g h i j Khalifa 2013, 4.
  12. ^ Sherlock, Ruth (7 Nisan 2015). "In Syria's war, Alawites pay heavy price for loyalty to Bashar al-Assad". Londra: The Daily Telegraph. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022. 
  13. ^ a b c Khalifa 2013, 7.
  14. ^ January 2013, Naharnet Newsdesk 09; 08:24. "Report: Hizbullah Training Shiite Syrians to Defend Villages against Rebels". Naharnet. 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  15. ^ "DerStandard.at". 26 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Tek suçları Alevi olmak..." www.odatv4.com. 1 Eylül 2013. 28 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  17. ^ a b c d Khalifa 2013, 6–7.
  18. ^ Pintak, Lawrence (2019). America & Islam: Soundbites, Suicide Bombs and the Road to Donald Trump. Bloomsbury Publishing. s. 86. ISBN 9781788315593. 
  19. ^ Jonas, Margaret (2011). The Templar Spirit: The Esoteric Inspiration, Rituals and Beliefs of the Knights Templar. Temple Lodge Publishing. s. 83. ISBN 9781906999254. [Druze] often they are not regarded as being Muslim at all, nor do all the Druze consider themselves as Muslim 
  20. ^ "Are the Druze People Arabs or Muslims? Deciphering Who They Are". Arab America (İngilizce). Arab America. 8 Ağustos 2018. 8 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2020. 
  21. ^ J. Stewart, Dona (2008). The Middle East Today: Political, Geographical and Cultural Perspectives. Routledge. s. 33. ISBN 9781135980795. Most Druze do not consider themselves Muslim. Historically they faced much persecution and keep their religious beliefs secrets. 
  22. ^ Yazbeck Haddad, Yvonne (2014). The Oxford Handbook of American Islam. Oxford University Press. s. 142. ISBN 9780199862634. While they appear parallel to those of normative Islam, in the Druze religion they are different in meaning and interpretation. The religion is consider distinct from the Ismaili as well as from other Muslims belief and practice... Most Druze consider themselves fully assimilated in American society and do not necessarily identify as Muslims.. 
  23. ^ De McLaurin, Ronald (1979). The Political Role of Minority Groups in the Middle East. Michigan University Press. s. 114. ISBN 9780030525964. Theologically, one would have to conclude that the Druze are not Muslims. They do not accept the five pillars of Islam. In place of these principles the Druze have instituted the seven precepts noted above.. 
  24. ^ Samir Abdoh, "[1] 30 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Christian Denominations in Syria, year 2003, p.33
  25. ^ "Why Do So Few Christian Syrian Refugees Register With The United Nations High Commissioner For Refugees? : Rozenberg Quarterly". 6 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2022. 
  26. ^ "Golan Heights profile". BBC News (İngilizce). 30 Ağustos 2011. 17 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022. 
  27. ^ Oudat, Basel.
  28. ^ "Population by District, Sub-District and Religion". Statistical Abstract of Israel, no. 60. Israel Central Bureau of Statistics. 2009. 
  29. ^ "Most Hindu Nations (2010)". QuickLists > Compare Nations > Religions >. The Association of Religion Data Archives. 2010. 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  30. ^ a b Hourani, Albert Habib (1947). Minorities in the Arab World. Londra: Oxford University Press. ss. 76. 
  31. ^ a b Vaumas, Étienne de (1955). "La structure confessionnelle de la population syrienne". Annales de géographie. 64 (341): 74-76. 1 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2022. 
  32. ^ (Fransızca) Mouna Liliane Samman, La population de la Syrie: étude géo-démographique 12 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., IRD Editions, Paris, 1978, 9782709905008 table p.9 18 Şubat 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  33. ^ "Syria Kurds challenging traditions, promote civil marriage". ARA News. 20 Şubat 2016. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2016. 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Marcel Stüssi, Models of Religious Freedom: Switzerland, the United States, and Syria by Analytical, Methodological, and Eclectic Representation, 2012, p. 375 ff.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Suriye%27de_din&oldid=31667746" sayfasından alınmıştır