Sparta kralları listesi

Mora Yarımadası'ndaki antik Yunan şehir devleti Sparta, tarihinin büyük bir bölümünde krallar tarafından yönetildi. Sparta, Arkaik Çağ'dan sonra krallığını sürdürmesiyle Yunan şehir devletleri arasında sıra dışı bir konumdaydı. Daha da sıra dışı olanı, iki ayrı soydan gelen ve archagetai^[1]^{[n 1]} olarak adlandırılan aynı anda iki krala sahip olmasıydı. Geleneğe göre, Agiadlar (Grekçe: Ἀγιάδαι, Agiadai) ve Eurypontidler (Grekçe: Εὐρυποντίδαι Eurypontidai) olarak adlandırılan iki soy, sırasıyla, Truva Savaşı'ndan iki nesil sonra Sparta'yı fethettiği varsayılan Herakles'in torunları olan ikizler Eurysthenes ve Procles'ten geliyordu. Ancak hanedanların kendileri, sırasıyla ikizlerin torunları olan krallar I. Agis ve Eurypon'un adını taşıyordu. Agiad soyu, Eurypontid soyundan daha kıdemli olarak kabul ediliyordu.^[3]

Sparta'nın daha önceki sözde krallarının listeleri olmasına rağmen, MÖ altıncı yüzyılın ortalarına kadar herhangi bir kralın varlığına dair çok az kanıt bulunmaktadır.

Spartalı krallar, benzer şekilde Dor kökenli Kirene krallarınınkine benzer, yinelenen bir ölümünden sonra kahraman kültü alırdı.^[4] Kralların ilk doğan oğulları, veliaht olarak, Agoge'den (son derece sıkı ve disiplinli bir askeri eğitim düzeni) açıkça muaf tutulan tek Spartalı erkek çocuklarıydı; ancak, isterlerse katılmalarına izin veriliyordu ve bu, tahta çıktıklarında onlara artan bir prestij kazandırıyordu.

Sparta'nın efsanevi kralları

Antik Yunanlılar, erkeklere babalarının adını vererek, -id- ekiyle bir babadan kalma isim oluştururlardı; örneğin, Atreus'un oğulları Atreid hanedanını oluşturdular. Kraliyet aileleri için, babadan kalma isim bir hanedanın kurucusunun veya erken dönemdeki önemli bir figürünün adından oluşturulurdu. Dolayısıyla, bir yönetici aile birden fazla hanedan adına sahip olabilirdi; örneğin, I. Agis Agiadları adlandırdı, ancak o bir Heraklid'di ve soyundan gelenler de öyleydi.

Soy bilinmiyorsa veya yetersiz biliniyorsa, Yunanlılar kültürel ideolojilerine dayalı birkaç standart varsayımda bulunurlardı. Agiad halkı, adını taşıyan bir atadan geldiği varsayılan bir kabile olarak kabul edilirdi. Bu kişi, kendi adıyla bir hanedan kuran bir kral olmalıydı. Bu mitolojileştirme, yer adlarına bile uzanıyordu. Onların da krallar ve tanrılar tarafından adlandırıldığı varsayılıyordu. Krallar, dinlerinde sık sık tanrılara dönüşürlerdi.

Lelegidler

Lelegidler, Yunanlılardan önce Eurotas vadisinde yaşayan ve mitolojik soy ağacına göre Yunanlılarla kaynaşan antik bir kabile olan Leleglerin (Λέλεγες) atası Lelex'in (geriye dönük bir oluşum) soyundan geliyordu.

Yıl	Lelegler	Diğer önemli bilgiler
y. 1600 civarı	Lelex	Poseidon veya Helios'un oğlu veya yerli olduğu söyleniyordu
y. 1575 civarı	Myles	Lelex'in oğlu
y. 1550 civarı	Eurotas	Myles'ın oğlu, Sparta'nın babası

Lakedaimonlular

Lakedaimonlular, günümüzde Yunanistan'ın Tunç Çağı olarak kabul edilen efsanevi döneminden kalma Yunan halklarını içerir. Mitolojik kökene göre krallık Leleglerden Yunanlılara geçmiştir.

Yıl	Lakedaimonlu	Diğer önemli bilgiler
y.	Lakedaimon	Zeus'un oğlu, Sparta'nın kocası
y.	Amyklas	Lakedaimon'un oğlu. Amyklai'yi kurdu
y.	Argalusun	Amyklas'ın oğlu
y.	Kynortalar	Amyklas'ın oğlu
y.	Perierler	Kynortas'ın oğlu
y.	Oibalolar	Kynortas'ın oğlu
y.	Tyndareo'lar	(İlk saltanat); Oibalos'un oğlu ve Helen'in babası
y.	Su aygırı	Oibalos'un oğlu ve Tyndareos'un kardeşi
y.	Tyndareo'lar	(İkinci saltanat)

Sadece "y." ile belirtilen yılların tarihleri bilinmemektedir.

Atreidler

Yunan mitolojisinde efsanevi Miken kralı olan Atreus (Latince Atreidae), Geç Tunç Çağı'na veya Miken Dönemi'ne aittir. Mitolojide bunlar Perseus'tan doğanlar anlamına gelen Perseides olarak anılıyordu. Atreus isminin Hitit belgelerinde de yer alması, bu hanedanın protohistorik olabileceğini düşündürmektedir.

Yıl	Atreid	Diğer önemli bilgiler
y. MÖ 1250	Menelaos	Atreus'un oğlu ve Helen'in kocası
y. MÖ 1150	Orestes	Agamemnon'un oğlu ve Menelaus'un yeğeni
y.	Tisamenos	Orestes'in oğlu
y. MÖ 1100	Dion	Amphithea'nın kocası, Pronax'ın kızı

Sadece "y." ile belirtilen yılların tarihleri bilinmemektedir.

Heraklidler

Herakleidae olarak Spartalı krallar, annesi aracılığıyla Perseus'tan gelen Herakles'ten geldiklerini iddia ettiler. Peloponnesus'a alınmayan Herakles, bir göçebelik hayatına başladı. Herakleidae, en azından efsanede Herakleidae'nin Dönüşü olarak adlandırılan bir istila sırasında vadiye giren Dorlarla birlikte Eurotas vadisinde yükselişe geçti; Atreidleri ve en azından Miken nüfusunun bir kısmını kovdular.

Yıl	Heraklid	Diğer önemli bilgiler
y.	Aristodemos	Aristomakhos'un oğlu ve Argeia'nın kocası
y.	Theras (naip )	Autesion'un oğlu ve Aristodemus'un karısı Argeia'nın kardeşi; ^{[n 2]} yeğenleri Eurysthenes ve Procles'in naibi olarak görev yaptı.

Sadece "y." ile belirtilen yılların tarihleri bilinmemektedir.

Agiad hanedanı

Hanedan, adını ikinci kralı Agis'ten almıştır.

Yıl	Agiad	Diğer önemli bilgi
y. MÖ 930	Eurysthenes	Heracleidae'nin Dönüşü
y. MÖ 930 – 900^{[n 3]}	I. Agis	Helotlara boyun eğdirdi
y. MÖ 900 – 870	Echestratus	İktidardaki Cynurensyalıları kovdu^{[n 4]}
y. MÖ 870 – 840	Labotas^{[n 5]}
y. MÖ 840 – 820	Doryssus
y. MÖ 820 – 790	I. Agesilaus
y. MÖ 790 – 760	Archelaus
y. MÖ 760 – 740	Teleclus	Messenyalılar tarafından öldürüldü
y. MÖ 740 – 700	Alcamenes	Birinci Messinya Savaşı başlar
y. MÖ 700 – 665	Polydorus	Birinci Messinya Savaşı biter; Spartalı soylu Polemarchos tarafından öldürüldü
y. MÖ 665 – 640	Eurikrates
y. MÖ 640 – 615	Anaksandros
y. MÖ 615 – 590	Eurikratides
y. MÖ 590 – 560	Spartalı Leon
y. MÖ 560 – 520	II. Anaksandridas	Fetters Olayı^{[n 6]}
y. MÖ 520 – 490	I. Kleomenes	Pers-Yunan savaşları başlar
y. MÖ 490 – 480	I. Leonidas	Thermopylae Muharebesi
y. MÖ 480 – 459	Pleistarhos	I. Peloponez Savaşı başlar
y. MÖ 459 – 445, MÖ 426 – 409	Pleistoanax	İkinci Peloponez Savaşı başlar
y. MÖ 445 – 426, MÖ 409 – 395	Pausanias	Atina'da demokrasinin restore edilmesine yardımcı oldu; Sparta hegemonyası
y. MÖ 395 – 380	I. Agesipolis	Korint Savaşı başlar
y. MÖ 380 – 371	I. Cleombrotus
y. MÖ 371 – 369	II. Agesipolis ^{[n 7]}
y. MÖ 369 – 309	II. Cleomenes	Üçüncü Kutsal Savaş başlar
y. MÖ 309 – 265	I. Areus	Megalopolis tiranı Aristodemus'a karşı savaşta öldürüldü
y. MÖ 265 – 262	II. Acrotatus
y. MÖ 262 – 254	II. Areus
y. MÖ 254 – 242	II. Leonidas	Yargılamadan kaçınca, sürgündeyken kısa süreliğine görevden alındı.
y. MÖ 242 – 241	II. Cleombrotus
y. MÖ 241 – 235	II. Leonidas
y. MÖ 235 – 222	III. Cleomenes	Sellasia savaşından sonra sürgün edildi
Sellasia savaşının ardından ikili monarşi, III. Cleomenes'in 219'daki ölümüne kadar boş kaldı.
y. MÖ 219 – 215	III. Agesipolis	Eurypontid Lycurgus tarafından görevden alınan son Agiad

Eurypontid hanedanı

Hanedan, üçüncü kralı Eurypon'un adını taşımaktadır. Gösterilmeyen, Eurypontidlerin küçük bir oğlu olan kanun koyucu Likurgus'tur. Kendisi, bebek Charilaus (MÖ 780–750) veya Agiad Labotas (MÖ 870–840) için kısa bir naiplik yapmıştır.

Yıl	Eurypontid	Diğer önemli bilgiler
y. 930 civarı	Procles	Heracleidae'nin dönüşü
y. 890 civarı	Soos	Prokles'in oğlu ve Eurypon'un babası. Muhtemelen kurgusal.^[5]
y. 890-860 civarı	Eurypon	Muhtemelen kurgusal.^[5]
y. 860-830 civarı	Prytanis	Muhtemelen kurgusal.^[5]
y. 830-800 civarı	Polydectes
y. 800-780 civarı	Eunomus	Muhtemelen kurgusal.^[5]
y. 780-750 civarı	Charilaus	İspartalı reformcu Lycurgus'un vesayeti ve yeğeni; Argoslularla savaş; Aegys sınır kasabasını yok etti; Tegea Savaşı . Muhtemelen ilk tarihi Eurypontid kralı.
y. 750-725 civarı	Nikander
y. 725 – 675 civarı	Theopompus	Birinci Messinya Savaşı

halen bilinen iki Kral listesi:

Herodotus'a göre, VIII: 131

Yıl	Eurypontid	Diğer önemli bilgiler
y. MÖ 675 – 660	I. Anaxandridas
y. MÖ 660 – 645	I. Archidamus
y. MÖ 645 – 625	Anaxilas
y. MÖ 625 – 600	I. Leotychidas
y. MÖ 600 – 575	Hippocratidas

Pausanias' göre, III, 7: 5-6

Yıl	Eurypontid	Diğer önmeli bilgiler
y. MÖ 645 – 625	Zeuxidamus
y. MÖ 625 – 600	Anaxidamus
y. MÖ 600 – 575	I. Archidamus

Yıl	Eurypontid	Diğer önemli bilgi
y. MÖ 575 – 550	Agasicles	Leon'un çağdaşı
y. MÖ 550 – 515	Ariston	Tegea Savaşı ya da Fetters Olayı.
y. MÖ 515 – 491	Demaratus	azledildi
y. MÖ 491 – 469	II. Leotychidas	Hipokratidas'ın büyük torunu, Pers-Yunan savaşları
y. MÖ 469 – 427	II. Arhidamos	İkinci Peloponez Savaşı başlar
y. MÖ 427 – 401^{[n 8]}	II. Agis	Sparta hegemonyası; Epidaurus'a, Leuctra'ya,^{[n 9]} Caryae'ya, Orchomenos'a ve Mantineia'ya saldırdı; Argolis'i işgal etti; Yetkilerini denetlemek için ^{[n 10]} bir savaş konseyi kuruldu.
y. 401^{[n 11]} – MÖ 360	II. Agesilaus	Korint Savaşı başlar
y. MÖ 360 – 338	III. Archidamus	Üçüncü kutsal savaş başlar
y. MÖ 338 – 331	III. Agis
y. MÖ 331 – 305	I. Eudamidas
y. MÖ 305 – 275	IV. Archidamus
y. MÖ 275 – 245	II. Eudamidas
y. MÖ 245 – 241	IV. Agis
y. MÖ 241 – 228	III. Eudamidas
y. MÖ 228 – 227	V. Archidamus
y. MÖ 227 – 222	Eucleidas	Aslında bir Agiad'dı; III. Cleomenes tarafından^{[n 12]} V. Archidamus'un yerine getirildi. Sellasia Savaşı'nda öldü.
Sellasia savaşının ardından ikili monarşi, III. Cleomenes'in 219'daki ölümüne kadar boş kaldı.
y. MÖ 219 – 210	Lycurgus	Bilinmeyen bir geçmişe sahipti ve muhtemelen kraliyet soyundan gelmiyordu, Agiad III. Agesipolis'i tahttan indirerek tek başına hüküm sürdü.
y. MÖ 210 – 206	Pelops	Lycurgus'un oğlu

Tek krallar

Yıl	Tiranlar	Diğer önemli bilgiler
y. MÖ 210-207 civarı	Maçanidalar	Pelops'un naibi
y. MÖ 206-192 civarı	Nebiler	Pelops'un ilk naibi, sonra gaspçı, Eurypontid kralı Demaratus'un soyundan geldiğini iddia ediyor
y. MÖ 192 civarı	Lakonikus	Heraklid hanedanından Sparta'nın bilinen son kralı

MÖ 192 yılında Akha Birliği Sparta'yı ilhak etti.

Notlar ve kaynakça

Notlar

^ Yunanca: Grekçe: ἀρχᾱγέται, archagétai, plural of Grekçe: ἀρχᾱγέτης, archāgétēs, Dorik lehçe Attika Grekçesi formu Grekçe: ἀρχηγέτης, archēgétēs, 'first/chief leader'.^[2]
^ A Cadmid of Theban descent.
^ Atinalı Apollodoros'a göre.
^ Cynuria'nın Cynurus tarafından kolonize edildiği söylenir.; Cynurialı haydutlar ülkede yaygındır.
^ veya Labotes, Leobotes.
^ Tegea Savaşı ya da Fetters Olayı (MÖ 6. yüzyıl civarı) olarak adlandırılan bir çatışmadır. Anlatıya göre, Spartalılar komşu şehir Tegea'ya karşı bir sefer düzenlemeyi planlamış, ancak aşırı özgüvenle donanımlı olarak gitmişlerdir. Rivayete göre Spartalılar, Tegea halkını köleleştirip demir zincirlerle (fetters) Sparta'ya geri getirmeyi planlamışlardır. Fakat savaş beklediklerinden çok daha zor geçmiştir ve bunun aksine Spartalılar yenilmiş, kendileri esir alınmış ve aynı zincirlerle Tegea'da çalışmaya zorlanmışlardır. Bu olay, antik tarihçi Herodotos tarafından anlatılmıştır (Herodotos, 1.66). Ayrıca bu savaş, Sparta'nın erken dönem tarihinde büyük bir aşağılanma olarak kabul edilir. Bu yenilginin ardından Sparta, askeri reformlara giderek ünlü hoplit ordusunu kurmuş ve sonraki yüzyıllarda Yunan dünyasında üstün bir güç haline gelmiştir.
^ Sparta'nın seçkin kralı II. Agesilaos'a, cesaret mi yoksa adalet mi daha büyük bir erdemdir diye sorulduğunda şöyle cevap verir: "Adalet tarafından desteklenmeyen cesaret hiçbir işe yaramaz; eğer tüm insanlar adil olsaydı, cesarete hiç ihtiyaç olmazdı."
^ veya MÖ 427 – 400
^ ve Carnean festival'inin ardından tekrar.
^ 10 Spartalıdan oluşan.
^ veya MÖ 427 – 400
^ I.e. Eucleidas'ın kardeşi.

Referanslar

^ Hall, Jonathan M. (2007). A History of the Archaic Greek World: Ca. 1200-479 BCE. John Wiley & Sons. s. 129. ISBN 978-0-631-22668-0.
^ Grekçe: ἀρχᾱγέτας, Grekçe: ἀρχηγέτης. Liddell, Henry George; Scott, Robert; A Greek–English Lexicon at the Perseus Project.
^ Cartledge, Paul, The Spartans, Vintage Books, 2003.
^ Pindar and the cult of heroes. By Bruno Currie Page 245 0-19-927724-9.
^ ^a ^b ^c ^d Cartledge, Sparta and Lakonia, p. 90.

Bibliyografya

Paul Cartledge, Sparta ve Lakonia, Bölgesel Bir Tarih 1300–362 BC, Londra, Routledge, 2002 (ilk olarak 1979'da yayınlanmıştır).0-415-26276-3 ISBN 0-415-26276-3
Ansiklopedi, Cilt 20. Abraham Rees tarafından. Sayfa 157 + (Sparta krallarının listesi 164. sayfada).
Sir William Smith, Yunan ve Roma Biyografisi, Mitolojisi ve Coğrafyasının Yeni Klasik Sözlüğü : Kısmen Yunan ve Roma Biyografisi ve Mitolojisi Sözlüğüne Dayalı. Harper ve Kardeşler, 1851.
Sör William Smith. Abaeus-Disponteus . J. Murray, 1890.
Sör William Smith. Yunan ve Roma Biyografisi ve Mitolojisi Sözlüğü: Earinus-Nyx . J. Murray, 1876.
William Smith (Ed.) Yunan ve Roma Biyografisi ve Mitolojisi Sözlüğü: Kürekler-Zygia . J. Murray, 1880.

Dış bağlantılar

Livius
Eurypontids ve Agiads Archived Jona Lendering tarafından

Şablon:Kings of Laconia & Sparta

[3] Yunanca: Grekçe: ἀρχᾱγέται, archagétai, plural of Grekçe: ἀρχᾱγέτης, archāgétēs, Dorik lehçe Attika Grekçesi formu Grekçe: ἀρχηγέτης, archēgétēs, 'first/chief leader'.^[2]

[6] A Cadmid of Theban descent.

[7] Atinalı Apollodoros'a göre.

[8] Cynuria'nın Cynurus tarafından kolonize edildiği söylenir.; Cynurialı haydutlar ülkede yaygındır.

[9] veya Labotes, Leobotes.

[10] Tegea Savaşı ya da Fetters Olayı (MÖ 6. yüzyıl civarı) olarak adlandırılan bir çatışmadır. Anlatıya göre, Spartalılar komşu şehir Tegea'ya karşı bir sefer düzenlemeyi planlamış, ancak aşırı özgüvenle donanımlı olarak gitmişlerdir. Rivayete göre Spartalılar, Tegea halkını köleleştirip demir zincirlerle (fetters) Sparta'ya geri getirmeyi planlamışlardır. Fakat savaş beklediklerinden çok daha zor geçmiştir ve bunun aksine Spartalılar yenilmiş, kendileri esir alınmış ve aynı zincirlerle Tegea'da çalışmaya zorlanmışlardır. Bu olay, antik tarihçi Herodotos tarafından anlatılmıştır (Herodotos, 1.66). Ayrıca bu savaş, Sparta'nın erken dönem tarihinde büyük bir aşağılanma olarak kabul edilir. Bu yenilginin ardından Sparta, askeri reformlara giderek ünlü hoplit ordusunu kurmuş ve sonraki yüzyıllarda Yunan dünyasında üstün bir güç haline gelmiştir.

[11] Sparta'nın seçkin kralı II. Agesilaos'a, cesaret mi yoksa adalet mi daha büyük bir erdemdir diye sorulduğunda şöyle cevap verir: "Adalet tarafından desteklenmeyen cesaret hiçbir işe yaramaz; eğer tüm insanlar adil olsaydı, cesarete hiç ihtiyaç olmazdı."

[13] veya MÖ 427 – 400

[14] ve Carnean festival'inin ardından tekrar.

[15] 10 Spartalıdan oluşan.

[16] veya MÖ 427 – 400

[17] I.e. Eucleidas'ın kardeşi.

[1] Hall, Jonathan M. (2007). A History of the Archaic Greek World: Ca. 1200-479 BCE. John Wiley & Sons. s. 129. ISBN 978-0-631-22668-0.

[2] Grekçe: ἀρχᾱγέτας, Grekçe: ἀρχηγέτης. Liddell, Henry George; Scott, Robert; A Greek–English Lexicon at the Perseus Project.

[4] Cartledge, Paul, The Spartans, Vintage Books, 2003.

[5] Pindar and the cult of heroes. By Bruno Currie Page 245 0-19-927724-9.

[:0-12] Cartledge, Sparta and Lakonia, p. 90.

[1]

[n 1]

[3]

[4]

[n 2]

[n 3]

[n 4]

[n 5]

[n 6]

[n 7]

[5]

[n 8]

[n 9]

[n 10]

[n 11]

[n 12]

[2]