Sevil Berberi
 | |
| Özgün isim | 'Il barbiere di Siviglia, ossia L'inutile precauzione |
|---|---|
| Müzik | Gioacchino Rosssini |
| Libretto | Cesare Sterbini |
| Gala | 3 Kasım, 1816 |
| İlk gösterim yeri | Teatro Argentina, Roma |
| Oyuncular |
|
Sevil Berberi veya Yararsız Önlem, (İtalyanca: Il barbiere di Siviglia, ossia L'inutile precauzione) Gioachino Rossini tarafından bestelenmiş 2 perdelik bir opera veya melodramatik opera buffadır.
Eserin librettosu (Fransız oyun yazarı Pierre Beaumarchais'in komedi oyunu Sevil Berberi (Le Barbier de Séville)nden uyarlanarak) "Cesare Sterbini" tarafından İtalyanca olarak yazılmıştır. Eserin uvertürü daha önceki Gioacchino Rossini opera eserleri olan Aureliano in Palmira ve Elisabetta, regina d'Inghilterra adlı opera eserinde de kullanılmıştır. Çok hızlı beste yapmakla ün almış olan, Rossini bu eseri üç haftadan kısa bir zamanda bitirmiştir.
Bu eserin prömiyeri "Almiviva veya Yararsız Önlem" adı altında 20 Şubat 1816da Romada Teatro Argentina'da yapılmıştır. Bu prömiyer tam bir başarısızlık ve felaketle karşılanmıştır. Seyiriciler eserin oynaması boyunca eseri ıslıklayıp yuhalamışlardır ve sahnede mizansenin değişimlerinde bazı kazalar ortaya çıkmıştır. Seyircilerin tutumu Rosinni'nin rakiplerini tutmuş olduklari profesyonel yuhacılarain diğer seyircileri de kendilerini taklit etmeye zorlamada başarılarına yorulmuştur. İkinci geceki sahnelenme ise bunun tümüyle aksi olarak çok tutulmuştur. Acayip bir rastlantı olarak oyunun orijinali olan Fransız komedi oyunu da ayni sekilde ilk performanslarinda başarısız olmuş ama sonra çok popüler olmuştur.
Sevil Berberi dünya opera evleri repretuvarlarında bundan sonra devamlı olarak bulunmuştur. Türkce'ye Ulvi Cemal Erkin ve Necil Kazım Akses tarafından tercüme edilmiş ve Turkiye'de ilk sahnelenmesi Ankara Devlet Operası'nda ..... olmuştur. OPERA Amerika tarafından hazırlanan Kuzey Amerika'da opera evlerinde en çok sahnelenen 20 opera eseri listesinde 5inci sırayı almıştır.[1],
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 20 Şubat 1816 (Orkestra şefi: Gioachino Rossini) |
|---|---|---|
| Rosina, Bartolo'nun vasisi | mezzo-soprano[2] | Geltrude Righetti |
| Doctor Bartolo, Rosina'nın velisi | bas | Bartolomeo Botticelli |
| Count Almaviva, Bir yerel soylu | tenör | Manuel Garcia |
| Figaro, Sevil Berberi | bariton | Luigi Zamboni |
| Fiorello, Kont'un uşağı | bas | Paolo Biagelli |
| Basilio, Rosina'nin müzik hocası ve Bartolo'nun yardakcısı | bas | Zenobio Vitarelli |
| Berta (Marcellina), Doktor Bartolo'nun vekilharcı | soprano | Elisabetta Loiselet |
| Ambrogio, Doktor Bartolo'nun hizmetçisi | Sessiz | |
| Noter | Sessiz |
Konu özeti
I. Perde
1. Sahne: Dr. Bartolo evi önündeki meydan
Dr.Bartalo'nun evinin bulunduğu meydana, bir fakir öğrenci olan Linodro ve bir müzikci grubu gelir ve Rosina'nin penceresi önünde serenat yapmaya başlarlar. Ama içeriden hiçbir yanıt geldiği görülmez. (Ecco ridente in cielo - "Gökte kahkahalar var.") Lindoro aslında kıyafet değiştirmiş olan Kont Almaviva'dır; ama öğrenci kıyafetine girmesi, Rosina'nin kendisini parası ve payesi yerine şahsi Karakterleri için sevmesini sağlamak hedefiyledir. Almaviva müzikcilere ödeme yapar ve onlar da oradan ayrılırlar. Kont kendi düşünceleri ile yalnız başına kalmıştır.
Figaro girer ve Kont kendini saklar. Figaro kabadayılık ve kendini beğenmişlik içinde bir şarkıya başlar. (Arya: Largo al factotum della città - "Şehirde her işi görebilen adama yol açın."). Kont'un hizmetarlığını yapmış olduğu için Figaro'yu tanımıştır. Kont Rosina'yla buluşmak için Figaro'nun yardımını ister ve eğer bu buluşmayı organize etmeyi başarırsa Figaro'ya iyi para verececeğini de vaad eder. (İkili: All'idea di quel metallo - "O sarı madenin düşüncesi"). Birden pencere açılır; Rosina pencereden Lindoro'ya bir pusula atar; ama Dr. Bartolo vasisi olduğu kızı hemen içeri çeker. Figaro, Kont'a bir asker kıyafetine girmesini ve Rosina'nin evine girmek için bir sarhoş taklidi yaparak; Dr. Bartolo'ya bir ordu mensubu olarak onun evinde ikamet hakkı olduğunu bildirmesini tavsiye eder. Bu tavsiyesinden hoşlanan Kont ona epeyce bir para bahşiş verir.
2. Sahne: Dr. Bartolo'nun evi
Sahne, hayal kuran Rosina'nin Lindoro'nun sesinin güzelliğini düşünürken söylediği cavatina ile açılır.(Una voce poco fa - Bir ses hemen şimdi) [4] Rosina Bartolo'yu kurnazlıkla alt etmeye karar verir. Kont'u sadece Lindoro ismi ile bilen Rosina ona bir mektup yazar.
Rosina odadan çıkmakta iken Bartolo ve Basilio girerer. Rosina'nin muzik hocası olan Don Basilio Bartolo'ya Almaviva'nin şehirde göoruldüğünü ve Rosina ile evlenmek istemesi olasılığı dedikodularını tekrarlar. Bartalo Rosina ile kendi evlenmek niyetindedir ama bu bir sevgi veya diğer hisler nedeniyle değil sadece ona miras kalan parası nedeniyledir. Basilio Kontu aradan çıkartmak için onun hakkında yalan yanlış dedikodular ortaya çıkartmasını tavsiye eder. 'La calunnia è un venticello- "İftira hafif bir rüzgardır")[5]
Bartolo ve Basilio ayrıldıktan sonra Figar ve Rosina girerler. Figaro Rosina'ya Lindoro'ya birkac satırlık pusula gonderip onu cesaretlendirmesini soyler; ama Rosina zaten bunu yazmıştır. (İkili: Dunque io son…tu non m'inganni? - "Demek ki beni seçtin; beni aldatmıyorsun ya?"). Her şeyden devamlı şüphe eden Bartolo sonunda velisi olduğu kızın özür ve yalanlarından bıkmış olduğunu ve artık aldatılmayacığını ifade eder.(A un dottor della mia sorte - "Benim gibi doktora karşı".)
Evin vekilharcı olan Berta evden çıkarken eve girmeye çalışan, aslında asker kıyafetinde Kont olan, bir sarhoş askerle karşılaşır. Sarhoştan korkan Berta hemen Bartolo'ya koşup durumu bildirir. Bartolo evinde asker ikamet etmesi yükümlülüğünden muaf olduğunu bildirir ve askere evinden ayrılmasını söyler ama ona laf anlatamaz. Sahte asker Kont Rosina'ya yaklaşır ve ona Lindoro olduğunu bildirip eline bir pusula verir. Bartolo bu pusulanın verildiğini görür ve Rosinaya elindeki kağıdın ne olduğunu göstermesini ister. Fakat Rosina'nin eli çabuktur ve Kont'un pusulasını saklayıp yerine bir çamaşırcı listesini Bartola'ya verir.Bartalo ve sarhoş asker/Kont ile gittikçe yükselen sesle dil dalaşına tutuşurlar. Basilio, Figaro ve Berta'da buna katılırlar. Tam bu sırada kopan yaygara şehir muhafızları ve onların nöbetçi komutanının ilgisini çeker ve onlar da Bartolo'nun evine gelirler. Bartolo Kont'un onlar tarafından tutuklanacağını sanmaktadır. Fakat Kont gizlice ismini verince muhafızlar onu serbest bırakırlar. Buna Bartolo ve Basilio şaşıp kalırlar ve bu Rosina'nin alaylarına konu olur. (I. Perde finali: Fredda ed immobile - Soguk ve kımıldıyamaz.).
II. Perde
1. Sahne: Dr. Bartolo'nun evi
Kont doktorun evine bu sefer, Rosina'ya yeni şan hocası olacak, Don Alonso kıyafetiyle gelir. Kendinin güya hasta olan Basilio'nun yerini geçici olarak alacağını ve Rosina'yi Kont'tan soğutmaya çalışacağını söyler. Başta Bartolo bundan çok şüphelidir, ama Alonso Rosina'nin Lindoro/Konta gönderdiği pusulayı Bartolo'ya verince onun evine girmesini kabul eder. Müzik dersi sırasında Rosina (Contro un cor - " ") şarkısını soyler ve Rosina ve Almaviva/Lindoro/Alonso birbirine olan sevgi hislerinden bahsederler. Bartolo bunlara karşılık Caffariello adlı ünlü hadım şarkıcının ("kastrato") stilinde bir şarkı söyler. Figaro doktoru traş etmek için gelir ve onu vasisi ile Kont arasında ortaya çıkıp gelişen sevgiden uzaklaştırmaya gayret eder. Bartolo traş için özel porselen kabı getirmek için Figaro'ya üzerinde bütün ev anahtarları bulunan bir anahtarlık verir. Figaro'nun gittiği odadan Doktorun diğer porselen ve çanak çömleğinin düşürülme sesleri duyulmaya başlanır. O sırada beklenmedik bir şekilde Don Basilio da eve gelir. (Beşli: Don Basilio! — Cosa veggo! - Don Basilio! — Ne görüyorum?). Hasta olduğunu söyleyip evden hemen ayrılması için bir kese para ona rüşvet olarak verilir (Buona sera, mio signore - "Beylerim, iyi akşamlar"). Rosina ve Kont Figaro'nun biraz once eline geçirmiş olduğu anahtarı kullarak balkon kapısını açıp oradan birlikte evden kaçmaya kararlaştırırlar.
Bartolo sonunda bu aldatmacadan haberdar olarak herkesi evinden ayrılmaya çağırır. Sonra şehrin noterine giderek kendisi ve Rosina arasında bir evlilik kontratı hazırlamasını sağlar. Döndüğünde Rosina'ya "Alonso"'nun kendine vermiş olduğu Rosina'nın "Lindoro"ya göndermiş olduğu pusulayı gösterip, onu Lindoro'nun Almaviva elinde bir alet olduğuna inandırır. Berta'nın bu karmaşıklardan canı sıkılmıştır ve evin diğer sakinlerinin kötü davranışlarından şikayete geçer. (Il vecchiotto cerca moglie' - " ".)
Sahne önce müzikle bir yıldırımlı fırtına oluşunu gösterir. Bu fırtına içinde Kont ve Figaro Bartolo evinin balkonuna bir merdiven dayayıp ellerindeki anahtarla pencereyi açıp içeri girdikleri görülür. Rosina Almaviva'ya kendine Bartolo'nun geri verdiği mektubu gösterir ihanete ve kalp kırıklığına uğradığını açıklar. Almaviva kim olduğunu ona açıklamak zorunda kalır ve böylece iki sevgili yine barışırlar. Almaviva ve Rosina birbirlerine aşk içinde etraflarıyla ilgisiz bakmaktayken, Figaro onları çabuk olup oradan ayrılmaya uyarır. İki kişinin evin on kapısına yaklaştıkları duyulur. Fakat balkona dayalı merdivenden inmeye geldiklerinde merdiveninin oradan kaldırılmış olduğunu göorürler. (Zitti, zitti, piano, piano. - " "). Bartolo merdiveni kaldirip götürmüştşr. Gelen iki kişi Bartolo ve Rosina'yi evlendirmek için gelen Basilio ve noterdir ama Bartolo'nun beklediği zamandan önce gelmişlerdir. Noter eline verilen bir meblağ ile Rosina ve Almaviva'yi evlendirmeye razı olur. Ya kafasına iki kurşun ya da eline verilen bir rüşvet arasında bir seçim verilen Basilio ise rüşvet ve Rosiana ve Almanviva nikahı için Figaro ile birlikte şahitlik yapmayı tercih eder. İki sevgili nikah kontartını bir noter ve iki şahit önunde imzalarlar. Bartolo ise çok geç kalmıştır. Fakat Almaviva ve Rosina aşk için evlenmişlerdir; Almaviva'nin yeter serveti vardır ve Rosina'ya mirasla kalan parasını Bartolo'ya vererek onun da gönlünü fazla kırmamış olurlar.
Seçilmiş ses kayıtları
| Yıl | Roller (Rosina, Almaviva, Figaro) |
Orkestra şefi Opera Evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1958 | Maria Callas, Luigi Alva, Tito Gobbi |
Alceo Galliera, Filarmonia Orkestra ve korosu |
Audio CD: EMI Classics |
| 1958 | Roberta Peters, Cesare Valletti, Robert Merrill |
Erich Leinsdorf, Metropolitan Opera Orkestra ve korosu |
Audio CD: RCA |
| 1972 | Teresa Berganza, Luigi Alva, Hermann Prey |
Claudio Abbado, Londra Senfoni Orkestrası ve korosu |
Audio CD: Deutsche Grammophon kat: 457 7332 |
| 1975 | Beverly Sills, Nicolai Gedda, Sherrill Milnes |
James Levine, Londra Senfoni Orkestrası, John Alldis Choir |
Audio CD: EMI Classics |
| 1987 | Luciana Serra, Rockwell Blake, Bruno Pola |
Bruno Campanella, Teatro Regio di Torino Orkestra ve korosu |
Audio CD: Nuova Era |
| 1993 | Kathleen Battle, Frank Lopardo, Placido Domingo |
Claudio Abbado, Chamber Orchestra of Europe ve korosu |
Audio CD: Deutsche Grammophon |
| 1997 | Edita Gruberova, Juan Diego Flórez, Vladimir Chernov |
Ralf Weikert, "Münchner Rundfunkorchester" ve korosu |
Audio CD(live): Nightingale Classics |
Not: "Kat:" satıcı firmanın verdiği katalog numarası.
Diğer besteciler tarafından bestelenen aynı adlı operalar
- Rossini bu eseri bestelemeden önce diger bir İtalyan besteci, 1782de Giovanni Paisiello aynı kaynağı kullanarak Barbiere di Siviglia adlı bir opera bestelemiş ve bu sahnelenmiştir. Bu nedenledir ki Rossini'nin eseri prömiyerinde Almaviva, ossia L'inutile precauzione olarak sahnelenmesi gerekmiştir.
- Bir Fransiz besteci olan Nicolas Isouard da 1796da İtalyanca olarak bir Barbiere di Siviglia adında bir opera bestelemiş ve bu eserin prömiyeri Malta'da La Vallete şehri tiyatrosında sahnelenmiştir.
- Bir İspanyol besteci olan Francisco Asenjo Barbieri bir parodi olarak bir İspanyol opereti (zarzuela) şekilinde El Barberillo de Lavapiés adlı eseri bestelemiş ve sahnemiştir.
- Bu eserin orijinali olan Fransız oyun yazarı Pierre Augustin Caron de Beaumarchais in komedi oyunu 1775de ilk defa Paris'de Comedie Francaisede sahnelenmiş ve bu eserin başarısına dayanarak Beaumarchais benzer mekân ve başrollerdeki şahısları kapsayan iki daha oyun hazırlayıp aynı başarı ile sahnelemiştir. Rossini'nin Sevil Berberi adlı eseri bunlardan birincisinden; bundan 30 yıl önce Mozart tarafından bestelenen Figaro'nun düğünü adlı opera ise Beaumarchais'nin üçlü oyununun ikincisiden uyarlanmıştır.
Dipnotları
- ^ [1] OPERA America'nın en-çok sahnelenen operalar için "Top 20" listesi
- ^ Bu eser için orijinal notalar ve ilk bestelendiği yıllardaki kaynaklar Rosina mezzo-soprano için bir rol olduğunu belirtmekle beraber opera evleri çok daha değişik seslere bu rolü verbilmektedirler. Orijinal notalarda bu rol ya mezzo-soprano ya da kontraltolar için uygun olabilecek bir anahtarda idi. Sonradan çok popüler olan bir değisim ile nota anahtarları bir soprano için uygun olacak şekile dönüştürülmüştür. Böylece Rosina rolü için ya mezzo-soprano, ya kontaralto veya soprano kadın şarkıcı kullanabilmek imkânı vardır.
- ^ Konu ozeti Malitz, Leo (1921), The Opera Goer's Complete Guide eserinden uyarlanmistir.
- ^ Bu arya orijinal bestede bir mezzo-soprano ses için mi-majör anahtarında bestelenmişti. Fakat çok kerre bu bir semiton yukseltilerek fa-majör anahtarına dönüştürülmüş ve böoylece bu ses tipli şarkıcıların da bu rolü oynaya bilmesi sağlanmış ve bu ses tipleri ile kadenzalarda tiz-re'ler ve hatta falara bile yetişmelerine imkân bulunmuştur.
- ^ Bu arya orijinal notalarda 're-majör anahtarında iken sonları her zaman bir ton daha düşük olarak icra edilir olmuştur.
Ayrıca bakınız
Dışsal kaynaklar
- Opera Türkiye "G. Rossini (1792–1868) Il Barbiere Di Siviglia «Sevil Berberi»" sayfası : [2] . (Erişme tarihi:11.12.2009)
- İngilizce Wikipedia The Barber of Seville maddesi: [3](İngilizce). (Erişme tarihi:2.4.2009)
- İtalyanca ve İngilizce Libretto [4] (İngilizce) ve (İtalyanca) (Erişme tarihi:2.4.2009)
- [5] Libretto (İtalyanca) (Erişme tarihi:2.4.2009)
