Saul Perlmutter
Saul Perlmutter | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 22 Eylül 1956 Champaign-Urbana, Illinois Amerika |
| Milliyet | Amerikan |
| Mezun olduğu okul(lar) | Harvard |
| Ödüller | 2011 Nobel Fizik Ödülü |
| Kariyeri | |
| Dalı | Gökbilimi, fizik |
| Çalıştığı kurumlar | Kaliforniya Üniversitesi Berkeley |
| Doktora danışmanı | Richard A. Muller |
Saul Perlmutter (doğum 1959) Lawrance Berkeley milli laboratuvarında bir gökbilimci olup, UC Berkeley'de Fizik Bölümü profesörüdür. Brian Schmidt ve Adam Riess ile beraber 2011 Nobel Fizik ödülünü kazanmıştır. Perlmutter, Amerikan Bilim ve Sanat akademisi'nin bir üyesidir [1] ve de 2003 yılında AAAS'ye (Amerikan bilimi geliştirme organizasyonu) seçilmiştir. Aynı zamanda Amerikan Milli Bilim Akademisi'nin fizik dalında üyesidir.
Eğitim Hayatı
Saul Perlmutter bir Aşkinaz yahudisi olan Daniel D. Perlmutter’in 3 çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Babası Pensilvanya Üniversite’nden kimyasal ve biyomoleküler mühendisliğinden emekli annesi Felice ise Temple Üniversitesinden emeklidir. Anne tarafından büyük babası,Yidiş öğretmeni Samuel Davidson 1919 yılında Besarabya’nın kasabası olan Floreşti’den Kanada’ya göç etmiştir.Sonrasında karısı Chaika ile beraber New york’ göç etmiştir.
Prelmutter çocukluğunu Philadelphia’nın komuşu olan Mount Airy’de geçirmiştir. İlkokula Germantown yakınında olan Greene Street Friends Schools okuluna gitmiştir. Devamını 7’den 12. sınıfa kadar Germantown Friends School da okumuştur.1981 yılında Harvard Üniversitesi’nden mana cum laude ünvanı ile mezun olmuştur.1986 yılında Kaliforniya Üniversitesi’nde Doktorasını tamamlamıştır. Perlmutter’in doktara tezi “An Astrometric Search for a Stellar Companion to the Sun” Nemesis yıldızı için arama yapacak otomatik bir teleskopun geliştirilmesi ve kullanımı hakkında bilgiler içermekteydi.Aynı zamanda, kendi teleskopunu kullanarak Nemesis ve süpernova hakkında arama yapmaktaydı. Sonrasıda bu çalışma ona kosmoloji alanında ödül kazanmasını sağladı. Perlmutter, otomatik süper nova arama fikrini Luis Alvarez'e atfetmiştir. 1968 yılında Nobel ödülü alan Alvarez bu fikrini Perlmutter'in asistanı ile paylaşmıştır.
Çalışmaları
Perlmutter Ulusal Lawrence Berkeley Laboratuvar'ındaki Süpernova Kosmoloji projesinin başına geçmiştir. Bu proje takımı,Riess ve Schmidt önderliğinde ilerleyen Type la süper nova gözlemlerinden evrenin genişlemesinin hızlanmasına dair kanıtlar bulan High-z Supernova Search Team ile rekabet içerisindeydi. Type la supernova, ne zaman bir beyaz cüce yıldızın çift yıldızdan kütle çalarak Chandrasekhar sınırı geçerse meydana gelmektedir. Tüm Type la supernova’ların bu yaklaşık olarak şekilde meydana geldiğine inanılmaktadır.Type la supernova’lar standart mum(bkz. standart candle)oluşturabilir ki bu esas aydınlatma gücü her durumda yaklaşık olarak aynı olduğu varsayılabilmişler. Araştırmacılar patlamaların parlaklığını Dünya’dan ölçerek süper novaların uzaklığı hakkında sonuca varabilmişlerdir. Sonuca varılan mesafe ile görünür kızmıya kayma(bkz. redshift) karşılaştırması süper-novanın uzaklığını ve göreceli hızını hesaplamaya imkan tanımıştır.
Süpernova Kozmoloji Projesi, uzakta oluşan süpernovaların Hubble kurallarının öngördüğü kadar hızlı bir şekilde içe göçmediği şeklinde sonuçlanmıştır. Ve buna göre milyonlarca önce oluşan süper novadan beri evrenin genişlemesinin hızlandığı sonucu ortaya çıkmaktaydı. The High-z takımı da benzer bir netice ile geldi. İki takımında raporu birkaç hafta ara ile yayınlandı ve bilim topluluğu tarafından doğrulayan teoriler sayesinde hızlıca kabul gördü. Bu sonuç, daha sonra diğer kanıtlarla desteklenmiştir. Bu bulgular, evrenin doğasına dair araştırmaları canlandırdı, özellikle karanlık enerjinin rolüyle ilgili olarak. Bu çalışma Perlmutter ve Schmidt 2011 Nobel fizik ödülünü kazandırdı.
Perlmutter ayrıca Supernova/Acceleration Probe projesi adı altında uzak evrendeki süper novaları bulmak ve üzerinde çalışmak için bir uydu inşa etmeyi amaçlamaktadır. Bu uydu evrenin büyüme hızlanması oranını daha belirgin hale gelmesi sağlayacaktır.
Perlmutter şu anda Berkeley de öğretim üyesi ve küresel ısınma hakkında bir proje yürütmektedir.
Ödüller
Perlmutter 2002 yılında Amerika Enerji Bakanlığı E. O. Lawrence fizik ödülünü kazandı. 2003 yılında Kaliforniya yılın bilim adamı ödülünü kazandı ve 1005 John Scott ve Padua ödülünü kazandı. 2006 yılında, Shaw Ödülünü Adam Riess ve Brian P.Schmit ile paylaştı. Aynı yıl Ulusal Antonio Feltrinelli ödülünü kazandı.
2007 yılında Perlmutter ve takımı 500.000 dolarlık Gruber Kosmoloji ödülünü evrenin büyümesinin hızlanmasını keşfetmeleriyle High-Z takımı ile paylaştı.
2010 yılında, Perlmutter Kaliforniye Üniversitesi’ndeki Miller Enstitüsü’ne kıdemli üye olarak kabul edildi.
2011 yılında, Perlmutter ve Riess Albert Einstein Madalyası’nı paylaştılar.
2011 fizik nobel ödülünü Riess ve Schmidt ile paylaştı. Ödülün içerdiği 10 milyon İsveç kronunu da Riess ve Schmidt ile yarı yarıya paylaştı.
Yine aynı şekilde 2015 yılında Perlmutter in takımı Ana Fizik Ödülleri adı altında 3 milyon doları Reiss ve Schmidt ile paylaştı
Aile
Perlmutter’ in iki kız kardeşi bulunmaktadır. Biri Shira Perlmutter (d.1956) avukat, diğeri Tova Perlmutter kâr amacı gütmeyen bir yöneticidir. Tova Berkeley’de antropolog Olan Laura Nelson ile evlidir ve nova adında bir kızları vardır.
Popüler Kültür
2011 Yılında Big Bang Theory adlı dizide Perlmutter “The Speckerman Recurrence” referans alınmıştır. Bölümde Sheldon Cooper adlı karakter diz üstü bilgisayarından Nobel ödüllerini izlemektedir ve kıskanç bir şekilde “Dr.Perlmutter’in Nobel ödülünü tutuşuna bakın. Sorun ne Saul, biri ödülünü çalacak diye mi korkuyorsun? Senin Einstein’ ın kozmolojik sabitini çaldığın gibi!” çıkış yapar. Sonrasında “ Şimdi de Perlmutter Kral’ın elini sıkıyor. Saatini kontrol et Gustaf, onuda yürütmüş olabilir.” der.
Perlmutter’in 2011 yılında yayınlanan “The Rhinitis Revelation” adlı bölümde de adı geçmektedir. Annesi ile olan bir konuşmada Sheldon şöyle der: “Sana yarın için bir sürprizim var anne.Yarın seni Perlmutter’in Nobel ödülü kazanan kozmoloji çalışmaları hakkındaki derse götürücem. Ve en güzel tarafı ise dersin sonrasında soru cevap kısmı olacak, onu efendim diye cevaplayacağı afallatıcı birkaç soru hazırladım.”. Bölümün sonrasında ise Sheldon Perlmutter’in dersi ve soru cevap hakkında eleştirilerde bulunmuştur.
Kaynakça
"İngilizce Vikipedi Saul Perlmutter". 13 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2016.