Sapir-Whorf hipotezi

Vikipedi, özgür ansiklopedi
20.28, 2 Aralık 2016 tarihinde Vikiçizer (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 17888058 numaralı sürüm (→‎Popüler Kültürde: düzeltme AWB ile)

Sapir-Whorf Hipotezi'nin dilbilimindeki temel anlamı, insan düşüncesinin yerel dillerden çok yoğun bir şekilde etkilendiğini göstermektir. Bir insanın kendi dilinde belirli bir düşünce yapısı oluşmuştur ve bu insan başka bir insanın dilini hiçbir zaman tam anlamıyla anlayamaz. Bu tartışmalara yol açan tez, Whorf tarafından oluşturulmuş, diğer bir dilbilimci Sapir tarafından ortaya konmuş ve ikisinin tezi olarak sunulmuştur. Whorf, aynı zamanda bir kimyacıydı ve bu dilsel bilgilerini didaktik söylem tarzıyla da birleştirdi.

Bu tez, 1950’lerde tanındı ve Whorf’un makaleleriyle ‘postum’ temasıyla basıldı. Devamında da Bernstein-Hypothese adını aldı.

Bu hipotezin temelini dilsel izafiyet kuramı oluşturur; yani dillerde sıklıkla oluşan yakın kavramlar arasındaki anlam farklılıkları, sadece o diller için geçerlidir.

Whorf, bu tezi bir adım daha güçlendirdi ve bir insanın dünya görüşünün, o insanın konuştuğu kelimeleri ve gramerini de etkilediğini söyledi. Whorf bu görüşünü "dilsel izafiyet kuramı" olarak adlandırdı. Bu tez, bugüne kadar birçok kez denenmesine rağmen hala ispat edilememiştir.

Dilsel görecelik

Edward Sapir ve Benjamin Whorf dilsel görecelik ilkesini savunur: Düşüncelerin dil ile ilişkili olduğunu ve dilleri, çok farklı dil bilgileriyle kullanan insanların bu dilbilgileriyle farklı gözlemler yaptıklarını, bu nedenle dil ve düşünce yapılarının göreceli olduğunu savunurlar. Bunların da Hint ve Eskimo dillerinin görgül çalışmalarıyla belgelenebileceğine inanırlar. Donald Davidson ise bu görüşe karşı, temel olarak farklı kavram şekilleri bizim için tamamen anlaşılmaz olduğu için birbiriyle iletişim halinde olan bütün insanların kendilerine ait bir kavram dünyasına sahip olduklarını savunur.

Popüler Kültürde

Bu hipotez Geliş adlı filmde kendine yer edinmiştir. Filmdeki ana karakterlerden biri dilbilimcidir. Dilbilimci olan Louise Banks uzaylılarla iletişim kurmak için hükumet tarafından yetkilendirilmiştir. Filmde bu hipotez uzaylıların sembol dilini kullanması üzerine söylenmiş ve aradaki cümle karmaşıklığını, her cümlenin tek bir çıkışı yani çevirisi olamayacağını söylemek için kullanılmıştır.