Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti
Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti لجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية Al-Jumhūrīyya al-`Arabīyya aṣ-Ṣaḥrāwīyya ad-Dīmuqrāṭīyya Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
.svg) | |||||||
 | |||||||
| Başkent | Layun (geçici olarak Tifariti) | ||||||
| Resmî dil(ler) | Arapça | ||||||
| Diğer diller | Arapça | ||||||
| Hükûmet | Tek partili devlet | ||||||
| |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
| Yüzölçümü | |||||||
• Toplam | 266.000 km2 (83..) | ||||||
• Yoğunluk | 1.9/km2 (236..) | ||||||
| Para birimi | Cezayir dinarı (de facto) Sahravi pesetası (kullanılamıyor) | ||||||
| Zaman dilimi | UTC+0 | ||||||
| İnternet alan adı | .eh ayrılmıştır, kullanılamıyor | ||||||
Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti (SDAC) (Arapça: الجمهورية العربية الصحراوية الديمقراطية, El-Cumhuriyye el-Arabiyye es-Sahrawiyye ed-Dimukratiyya; İspanyolca: República Árabe Saharaui Democrática), Afrika kıtasının batısında yer alan ve tüm Batı Sahra'da egemenliğini iddia eden ancak kısmen tanınan devlet. Ülkenin sınır komşusu olarak kuzeyinde Fas, kuzeydoğusunda Cezayir, doğu ve güneyinde Moritanya yer alırken, bölgenin batısında Atlas Okyanusu yer almaktadır. Ülkenin anayasal başkenti Layun olarak belirlenmesine rağmen Fas idaresi altında bulunan kısımda kaldığı için 2011 yılından bu yana geçici olarak Tifariti başkent görevini yürütmektedir.
Coğrafya
Sahra DAC, tüm Batı Sahra bölgesinde hak iddia etmektedir. Bu talebe rağmen SDAC yönetimi bölge üzerinde iddia ettiği toprakların %20 ila %25'ini kontrolü altında tutmaktadır. Kontrolü altında bulunan bölgeye Kurtarılmış Araziler ya da Özgür Bölge ismini veren SDAC yönetimi, Fas ilhakını kabul etmemektedir. Bunun haricinde Cezayir'de Tindüf şehrine yakın bir konumda bulunan dört adet mülteci kampı da SDAC yönetimi altındadır. Batı Sahra'nın SDAC yönetimi dışında kalan büyük bir bölümü ise Fas kontrolü altında olup, Fas tarafından Güney İller adı ile ifade edilmektedir.
Sahra bölgesi coğrafi açıdan çoğunlukla çölden oluşmaktadır. SDAC yönetimi altındaki bölgeler ile Fas yönetimi altındaki bölgeler Fas tarafından inşa edilen ve Fas Duvarı olarak adlandırılan 2.700 km uzunluğundaki duvar ile ikiye ayrılmış konumdadır.
Tarih
İspanyolların,İspanyol Sahrası'nı terk etmelerinden sonra, 14 Kasım 1975' tarihinde İspanya, Fas ve Moritanya arasında, Fas ve Morintanya'ya Batı Sahra bölgesini ilhak hakkı veren Madrid Anlaşması imzalandı. Bunun sonucunda bazı devletler tarafından tanınan, Sahra insanlarının bağımsızlığını savunan ve bunun için savaşan Polisario Cephesi ortaya çıktı. 27 Şubat 1976 tarihinde Bir Lehlu’da, Batı Sahra bölgesinde Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti kurulduğunu açıklandı. Polisario, Fas kontrolündeki Layun şehrini başkentleri olarak iddia ettiğini sürdürürken, Bir Lehlou 1991 senesinde ki ateşkes sonucu Polisario tarafından kontrol edilen bölgede ve sürgündeki hükümetin sürgündeki sembolik başkentinde kalmıştır. Ancak yönetim ve nüfus Tifariti'ye kaydırılmıştır.
Ülkenin 1976 yılından bu yana Polisario genel sekreteri unvanı yanında başkanlığını da yürüten Muhammed Abdülaziz'in 31 Mayıs 2016 tarihinde hayatını kaybetmesi neticesinde, başkanlığa geçici olarak Sahra Ulusal Konsey sözcüsü Kadri Adduh getirilmiştir. Adduh, yasaya göre 40 gün içerisinde gerçekleştirilmesi planlanan yeni başkanın seçimine kadar bu görevi yürüteceği ifade edilmiştir.[1]
Anayasa
1999'da ki Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti Anayasası, Avrupa'da ki bazı ülkelerin parlamenter anayasalarına benzer bir form aldı ama bazı paragrafları "tam bağımsızlık" kavramı ile örtüşmemektedir. Kilit noktaları arasında, ülkenin başı anayasal olarak “bağımsızlık öncesi aşamasında” Polisario Cephesi Genel Sekreteri’dir. Anayasanın bu hükmüne göre, Polisario devlet yapısından tamamen uzak durmalı veya tamamen yok olmalı. Hükümler bağımsızlık aşamasında ki geçiş döneminde ki, Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti’nin Batı Sahra bölgesinde hareket etmesi gerektiği ayrıntılı olarak verilmiştir. Ülkenin anayasal şekli ve devletin yapısı anayasada belirtilmiştir.
Anayasada nihai bir Batı Sahra devlet için belirlenen genel ilkeleri bir piyasa ekonomisi ile nihai çok partili demokrasidir. Anayasa, Sahra insanlarını Müslüman, Afrikalı ve Arap olarak tanımlar. Anayasa ayrıca insan hakları ilkelerinin taahhüdünü, Afrika Mağrip Birliği’nin parçası ve Pan-Arabizm’in bölgesel bir varyantı olarak ilan eder.
Hükümet Yapısı
Hükümetin en büyük mevkisi Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti Başkanıdır. Başkan başbakanı atar. SDAR devlet yapısı, bir Bakanlar Kurulu (Başbakan tarafından yönetilen bir kabine), bir yargı şubesi (Cumhurbaşkanı tarafından atanan hakimlerle) ve parlamento Sahra Ulusal Konseyi (SUK, mevcut konuşmacı Kadri Adduh’tur) ile oluşur. 1976 yılında kuruluşundan bu yana, çeşitli anayasal revizyonları ile geçici bir yönetsel yapıdan cumhuriyeti dönüştürdü. 1980'lerin sonlarından itibaren parlamentonun yetkilerinin bir bölümü güçler ayrılığı ilkesini yerine getirmek veve Polisario partinin olanlardan cumhuriyetin yapılarını çözmek, her ne kadar net bir etkisi olmadan bugüne kadar adımlar atmaya başladı.
Çeşitli bakanlıklar çeşitli hizmet ve fonksiyonları için sorumludur. Yargı, derece mahkemeleri, temyiz mahkemeleri ve yüce mahkeme, aynı alanda faaliyet göstermektedir. Hükümet sürgünde olduğundan, birçok şube olarak tam kapasite çalışamamaktadır ve bu, kurumların anayasal rollerini etkilemiştir. Devlet yapılarına paralel olan kurumlar, SDAC'ın yönetim aparatı ile kaynaşmış, ve bu parti ve hükümet kurumları ve ofisleri arasında örtüşen operasyonel yetkinlikleri ile edilen Polisario Cephesi ile oluşmuştur.
SUK, yasama rolü zayıf olan, bir çoğunlukla danışma ve fikir birliği oluşturma kurum olarak tesis edilmiştir, ancak daha sonra anayasa revizyonu sırasında teorik yasama ve denetleme yetkileri güçlendirmiştir. Diğer şeyler arasında, anayasaya idam cezası yasağını ekledi ve 1999 yılında yapılan güven oylamasında hükümeti devrildi.
Yetki Alanı
SDAC, Batı Cezayir'in Tinduf ilinde bulunan Sahra mülteci kamplarında bir devlet idaresi görevi görür. Buranın genel merkezi Tinduf’un güneyinde ki mülteci kamplarıdır. Bazı resmi olayların Batı Sahra’nın geçici başkenti Bir Lehlou’da olmasına rağmen, Tifariti ve diğer kasabalar Kurtarılmış Bölge’dedir. SDAC hükümeti, hem Batı Sahra topraklarını, hem de Tindouf yakınlarında ki Sahra mülteci kamplarında hak iddia eder ama sadece ilkinde egemenlik iddia eder. Birçok yabancı yardım kuruluşları, BMMYK , STK'lar dahil olmak üzere kamplarda sürekli aktiftir.
Uluslararası Tanınma ve Üyelik
2014 itibariyle, Sahra Arap Demokratik Cumhuriyeti 85 ülke tarafından tanınmaktadır. Bunlardan 40’ı ilişkileri geri çekmiş veya dondurmuştur. Toplamda 40 ülke ile SDAC’nin ilişkisi vardır. 18 ülkede SDAC’nin büyükelçiliği bulunmaktadır.
Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilmese de, SDAC 1984 yılından beri Afrika Birliği (Eskiden Afrika Birliği Örgütü) tam üyeliğini yapmaktadır. Protesto olarak Fas, Afrika Birliği’nden çekildi ve 1994’te Afrika Birliği’nin Güney Afrika’ya yapmış olduğu davetten beri birliğe üye olmayan tek devlettir. SDAC, Fas itirazlarına rağmen Bağlantısızlar Hareketi ya da Yeni Asya-Afrika Stratejik Ortaklığı toplantılarına konuk olarak katılmaktadır. Öte yandan, Fas’ın Batı Sahra iddiası Arap Birliği tarafından desteklenmektedir.
SDAC ayrıca 2006’da Latin Amerika ve Karayip Siyasi Partiler Daimi Konferansı (LAKSPDK)’na katıldı. 2010’da Nikaragua SADR büyükelçisi, Orta Amerika Parlamentosu açılış konferansına katıldı ve 2012’de SDAC delegesi, Mexico City’de ki LAKSPDK’e ve Uluslararası Asya Siyasi Partiler Konferansı’na katıldı.
27 Şubat 2011'de, SDAC'nin ilanının 35. yıldönümü Tifariti, Batı Sahra’da kutlanmıştır. Birçok ülkeden parlamenterler, büyükelçiler, sivil toplum kuruluşları ve aktivistler de dahil olmak üzere heyetler, bu etkinliğe katıldı.
SDAC, ne Arap Birliği, ne de Arap Mağrip Birliği üyesidir. Her ikisi de tam üye olarak Fas'ı içerir.
Önerilen Batı Sahra Otoritesi
En son barış planı, Batı Sahra’ya uygulanması planlanan eski BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın özel elçisi James Baker tarafından oluşturulan BM tarafından onaylanan Baker Planı’ydı. Bu plana göre SDAC, beş yıllık bir geçiş Batı Sahra Kurumu (BSK) ile yerini almış olacak, bölge, Fas tarafından denetlenecek egemen olmayan özerk bölge olacak, bunun takibinde bağımsızlık için referandum yapılacaktı. Ancak Fas katılmayı reddetti ve plan “öldü” sayıldı.
Nisan 2007’de Fas hükümeti, Sahra İşleri Kraliyet Danışma Konseyi aracılığıyla Batı Sahra için bazı özerklik derecesi ile topraklarını yönetmek gerektiğini önerdi. Proje 2007 Nisan’ının ortasında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne sunuldu. Fas önerisi üzerine bir çıkmaz karşılıklı olarak kabullenilmiş bir siyasi çözüme ulaşmak için doğrudan ve koşulsuz müzakerelere girmek için tarafları sormak için BM Nisan 2007 "BM Genel Sekreteri'nin Raporu" açtı.
Kaynakça
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
 |
Vikigezgin'de Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. |
