STOL
STOL, İngilizce "Short Take-off and Landing"'in kısaltmasıdır. Havacılıkta çok kısa pistlerde kalkış ve iniş yapabilen uçakları belirtmek için kullanılır.[1] Birçok STOL uçağı, çeşitli koşullarda bulunan pistlere iniş yapabilmek için kızaklar gibi farklı ekipmanlar bulundurabilir.
Dizayn unsurları[değiştir | kaynağı değiştir]
Çoğu sabit kanatlı STOL uçağı ücra yerlerde iyileştirilmemiş toprak, çimen ve benzeri yüzeylerde kullanım amacıyla yapılmıştır. Bu uçaklar, ücra yerlere inip kalkabilmek için gerekli olan düşük iniş ve perdövites hızlarının minimuma indirilmesi amaçlanarak dizayn edilmiştir. Birçok STOL uçağı, kuyruk tekerleği tipi iniş takımıyla dizayn edilmiştir, fakat buna De Havilland Canada DHC-6 Twin Otter gibi STOL kabiliyeti yüksek olup üç tekerli iniş takımı kullanan istisnalar mevcuttur.
İniş ve kalkış için gereken pist uzunluğu perdövites (stall) hızının karesine bağlı olduğundan STOL uçaklarının dizaynında en çok bu hızın olabildiğince azaltılması üzerine çalışılır. Kalkışta yüksek güç-ağırlık oranı ve düşük sürükleme uçağın ivmelenmesine ve hızlıca pistten kalkmasına yardımcı olur. Kalkıştan sonra pistin çevresindeki engelleri güvenli bir şekilde atlatmasında yine yüksek güç-ağırlık oranı önemli bir rol oynar. İniş mesafesini kısaltmak için ise frenler, flaplar, spoilerlar, ve ters itme kullanılabilir. Flaplar ve slatlar iniş ve kalkış hızlarını düşürdükleri için STOL uçaklarında büyük önem taşırlar.[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "What's the definition of STOL in aviation?". Viking Air Ltd (İngilizce). 2 Aralık 2015. 8 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.
- ^ "STOL airplane | Short-Range, Low-Altitude & Takeoff/Landing | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2023.