İçeriğe atla

S-75 Dvina

Vikipedi, özgür ansiklopedi
S-75 Dvina
--------
ÇeşidiStratejik SAM sistemi
Uyruğu Sovyetler Birliği
Hizmet geçmişi
Hizmet1957-günümüze
KullanıcılarBkz. Kullanıcılar
Kullanıldığı savaşlarVietnam Savaşı, Altı Gün Savaşı, 1965 Hindistan-Pakistan Savaşı, 1971 Hindistan-Pakistan Savaşı, Yom Kippur Savaşı, Soğuk Savaş, İran–Irak Savaşı, Körfez Savaşı, Abhazya Savaşı (1992–93)
Üretim tarihi
Tasarlandığı tarih1953–1957
ÜreticiLavoçkin
Üretim adedi4600 (yaklaşık)[1]
ÇeşitleriS-75 Dvina, S-75M-2 Volhov-M, S-75 Desna, S-75M Volhov, S-75M Volga
Özellikler
Ağırlık2,300 kg
Uzunluk10,600 mm
Namlu çapı700 mm
TaşımaTek raylı, zemine monte
MotorKatı yakıtlı güçlendirici ve depolanabilir sıvı yakıtlı üst kademe
Harekat menzili45 km
Seyir irtifası25,000 m
Direksiyon sistemiRadyo kontrollü komuta güdümlü
TaşımaTek raylı, zemine monte

S-75-Dvina (Rusça: С-75; Nato rapor adı SA-2 Guideline), Sovyet yapımı yüksek irtifa hava savunma sistemidir. Üretimine başlanmasından bu yana en yaygın hava savunma sistemi haline gelmiştir. S-75 ilk olarak 1 Mayıs 1960 tarihinde Sovyetler Birliği üzerinde uçan U-2 uçağını vurması sonucu yaşanan U-2 Krizi ile birlikte dünya çapında tanınır hale gelmiştir.[2] S-75 sistemi Küba Füze Krizi sırasında konuşlandırılmış ve 27 Ekim 1962'de Küba üzerinde uçan bir U-2 uçağını düşürerek neredeyse bir nükleer savaşa neden oluyordu.[3] Vietnam Savaşı sırasında Kuzey Vietnamlılar S-75'i Hanoi ve Haiphong'u ABD bombardımanına karşı savunmak için kullandılar. Ayrıca Çin'de HQ-1 (lisans altında) ve HQ-2 (değiştirilmiş, FT-2000A olarak adlandırılmıştır) adları altında üretilmiştir. S-75 Mısırlı mühendisler tarafından tersine mühendislikle üretilmiş ve Tayir-as-Sabah adı verilmiştir.[4]

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ulusal Hava ve Uzay Müzesi'nde sergilenen S-75 füzesi

Geliştirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

1950'lerde Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri (USAF) nükleer silahlarla donatılmış uzun menzilli jet bombardıman uçakları geliştirerek yeteneklerini hızla ilerletti. Boeing B-47 Stratojet ve daha sonra B-52 Stratofortress adı verilen bu bombardıman uçakları havadan yakıt ikmal uçaklarıyla desteklenerek Sovyetler Birliği'nin derinliklerine ulaşabilecek bir menzile sahip olmalarını sağladı. Buna karşılık Sovyetler Birliği, ABD bombardıman uçaklarına karşı savunma sağlamak için gelişmiş hava savunma sistemleri geliştirmeye başladı. Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri başlangıçta uçaksavar toplarına güveniyordu, ancak yüksek irtifa jet bombardıman uçaklarına karşı topların sınırlarını fark etti. Sonuç olarak, modası geçmiş top savunmalarının yerini alacak füze sistemleri geliştirmeye başladılar. 1953 yılında Pyotr Grushin yönetiminde, özellikle büyük, manevra kabiliyeti olmayan, yüksek irtifa uçaklarını düşürmek için tasarlanan S-75 füzesi geliştirildi. S-75'in testleri birkaç yıl sonra başladı ve 1957'de Moskova'daki 1 Mayıs geçit töreninde halka gösterildi.

Görevlendirme

[değiştir | kaynağı değiştir]

S-75 füze sistemi 1950'li ve 60'lı yıllarda Sovyetler Birliği ve diğer ülkelerde yaygın olarak kullanıldı. Nüfus merkezlerini, sanayi komplekslerini ve hükûmet kontrol merkezlerini korumak için kullanıldı ve ayrıca Sovyetler Birliği'ne giren bombardıman uçaklarının muhtemel rotaları boyunca konumlandırıldı.[4] Sistem Varşova Paktı'ndaki birçok ülkeye satılmış ve Çin, Kuzey Kore ve Kuzey Vietnam'a sağlanmıştır. 1960'ta Francis Gary Powers'ın kullandığı U-2 ve 1962'deki Küba Füze Krizi sırasında Binbaşı Rudolf Anderson'ın kullandığı U-2 de dahil olmak üzere birçok uçağın düşürülmesinde kullanılmıştır. Ayrıca Vietnam Savaşı sırasında Kuzey Vietnam tarafından ve İsrail Hava Kuvvetlerine karşı Mısır ve Suriye tarafından da kullanılmıştır. Hint-Pakistan Savaşı ve Bosna Savaşı gibi çatışmalarda da kullanıldı.[5] Son yıllarda Yemen'deki Husi isyancılar bazı S-75 füzelerini karadan karaya balistik füze olarak kullanılmak üzere modifiye etmişlerdir.[6]

1985 yılında Mısır S-75 Sistemi

Vietnam Savaşı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kuzey Vietnam S-75 sahası. Tipik altıgen düzen, mevzilerin havadan kolayca fark edilmesini sağlıyordu. Vietnamlılar daha sonra bu nedenle bu düzeni terk ettiler.

Vietnam Savaşı, S-75 uçaksavar füze sistemi ile ilgili olarak karşı önlemlerin ve karşı-karşı önlemlerin kullanılmasına tanık oldu. Başlangıçta ABD uçakları S-75'in menzili dışında kalan yüksek irtifalarda uçuyordu. Ancak S-75'in bir ABD uçağını düşürmesinin ardından bombardıman uçakları Vietnam uçaksavarlarının erişebileceği daha alçak irtifalarda uçmaya başladı. Buna karşılık ABD, S-75 tehdidine karşı koymak için sinyal bozucular ve AGM-45 Shrike füzeleriyle donatılmış Wild Weasel uçaklarını kullanmak gibi taktikler geliştirdi. Sovyetler ve Vietnamlılar da ABD pilotlarını yanıltmak ve dikkatlerini dağıtmak için pasif güdüm modu ve sahte fırlatmalar kullanmak gibi taktiklerini uyarladılar. Her iki taraf da kaçınma manevraları ve belirlenen atış mevzilerine yoğun bombardıman uyguladı.[7]

Vietnam savaşı sırasında Sovyetler Birliği Vietnamlılara 95 S-75 sistemi ve 7.658 füze teslim etmiştir. 6.806 füze fırlatıldı ya da zaman aşımına uğratılarak kaldırıldı. Vietnamlılara göre S-75 1.046 uçak düşürdü, yani düşürülen tüm ABD uçaklarının %31'ini. Buna karşılık, hava savunma silahları %60'ını düşürürken, %9'u MiG avcı uçakları tarafından düşürülmüştür. Uçaksavar topçusunun daha yüksek oranı, kısmen topçu birliklerinin S-75 radar istasyonlarından etkinliklerini önemli ölçüde artıran veriler almasından kaynaklanmaktadır.[8]

Sovyet Hava Savunma Kuvvetleri 1980'lerde S-75'i çok daha üstün olan S-300 sistemiyle değiştirmeye başladı.

Kullanıcılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
S-75 kullanıcıları haritası. Kırmızı şimdiki kullanıcılar ve mavi eski kullanıcıları

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "C- 75". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  2. ^ Steven J. Zaloga (2007). Red SAM: The SA-2 Guideline Anti-Aircraft Missile. Osprey Publishing. s. 9. ISBN 978-1-84603-062-8. 
  3. ^ Zaloga, Steve (2007). Red SAM : the SA-2 guideline anti-aircraft missile. Oxford, OX: Osprey Pub. ISBN 978-1-84603-062-8. OCLC 156892057. 
  4. ^ a b Kernfeld, Barry (Şubat 2000). Mehegan, John Francis (06 June 1920?–03 April 1984), jazz educator, writer, and pianist. American National Biography Online. Oxford University Press. 
  5. ^ "Moscow Defense Brief". web.archive.org. 11 Temmuz 2009. 11 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  6. ^ Romero, James (1 Aralık 2015). "Joint Air-to-Ground Missile (JAGM)". Fort Belvoir, VA. 
  7. ^ "Operation Spring High: Thuds vs. SAMs | HistoryNet". 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2019. 
  8. ^ "Русская «Двина», сбив сотни «Фантомов», довела американцев до психоза". svpressa.ru (Rusça). 14 Ekim 2018. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2023. 
  9. ^ Binnie, Jeremy. "Ethiopia turns S-75 SAMs into self-propelled systems". IHS Jane's 360. IHS Jane's. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  11. ^ "The Libyan SAM Network". 11 Mayıs 2010. 24 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Temmuz 2016. 
  12. ^ Kapila, Viney (2002). The Indian Air Force, a Balanced Strategic and Tactical Application. Prabhat Prakashan. ISBN 9788187100997. 
  13. ^ Zaloga, Steven (2007). Red SAM: The SA-2 Guideline Anti-Aircraft Missile. Osprey Publishing. s. 40. ISBN 9781846030628. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta S-75 Dvina ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=S-75_Dvina&oldid=35388607" sayfasından alınmıştır