Süleymaniye Medresesi
Süleymaniye Medresesi ya da Medreseleri, Osmanlı padişahı I. Süleyman tarafından inşa edilen Süleymaniye Külliyesi içerisinde bulunan medresedir. Külliye 1551-1557 arasında inşa edilmiştir. Külliye, medrese-i evvel (ilk), sani (ikinci), salis (üçüncü) ve ra bi' (dördüncü) isimleriyle dört medrese, bir tıp medresesi ve darüşşifa ile darül- hadisten oluşuyordu. Osmanlı Devleti'nin eğitimde zirve noktası olarak tanımlanmaktadır.[1] Daha önce kurulan Ayasofya ve Sahn-ı Seman medreseleri ile ilim hayatında egemen konumda idi. 16. yüzyıla kadar medreseler arasında en yüksek konum Ayasofya Medresesi'nde idi. 60 akçe ücretli müderrisler burada görev yapıyordu. Bunlara altmışlı deniyordu. Sahn-ı Semân medreselerinde 50 akçe ücretli müderrisler çalışyordu. 16. yüzyılda Süleymaniye medreseleriyle bu tasnif değişip genişledi.[2] 16. yüzyılında Süleymaniye'nin inşası mesreseler arasında şu hiyerarşik düzeni oluşturdu: Dar'ulhadis-i Süleymaniye, Hamis-i Süleymaniye, Musile-i Süleymaniye, Hareket-i Altmıslı, İbtida-i Altmışlı, Sahn-ı Seman, Musile-i Sahn, Hareket-i Dahil, Ibtida-i Dahil, Hareket-i Haric, Ibtida-i Haric.[3]
Mimari yapı
Derslerin görüldüğü yer büyükçe bir oda hacminde ve genellikle kubbelidir. Zemin hasır veya kilimle kaplıdır. Öğrenciler minderler üzerine oturur, müderris büyükçe bir rahle arkasından ders anlatırdı. Süleymaniye ve Fatih medreselerinin her birinde merkezi konumda birer dershane bulunmakta idi. Genelde ise her medresede bir dershane mevcuttu. Medrese avlusunda çoğunlukla bir kuyu, müstakil suyu olan medreselerde ortada bir şadırvan veya sebil yer alırdı. Bunun dışında çamaşırhane. gusülhane. abdesthane vardı. Medreselerde haftanın beş günü ders verilir, salı ve cuma günleri tatil olurdu. Molla Fenari talebenin ders kitaplarını. özellikle o sırada eserleri meşhur olan Teftazan'i'nin kitaplarını istinsah edebilmeleri için pazartesiyi de ekleyerek tatil günlerini üçe çıkarmıştı.[2] 16. yüzyılında Süleymaniye'nin inşası sırasıyla şu hiyerarşik düzeni oluşturdu: Dar'ulhadis-i Süleymaniye, Süleymaniye, Hamis-i Süleymaniye, Musile-i Süleymaniye, Hareket-i Altmıslı, İbtida-i Altmışlı, Sahn-ı Seman, Musile-i Sahn, Hareket-i Dahil, Ibtida-i Dahil, Hareket-i Haric, Ibtida-i Haric.[3]
Medresede dersler sabah ve ikindi namazı sonrası olmak üzere iki aşamada işlenirdi. Esas dersler sabah işlenirdi. Hücre denilen medrese odaları genellikle icazet alma seviyesine gelmiş kıdemli, yetenekli danişmend denilen öğrencilere verilirdi.Bu tarihte Süleymaniye Medreseleri'nde toplam 131 hücrede on bir müderris, iki bevvab ve bir naib dışında 223 kişi oturmakta olup bunların 128'i hücre sahibi talebe, doksan ikisi refik ve çömezdi. Üç kişi de geçici olarak kalıyordu. Aynı tarihte İstanbul'daki medrese odalarında kalan 2947 talebeden 1193'ünün tek başına, 10 97'sinin ikişer kişi, 403 talebenin üçer kişi, altmış dokuz kişinin ise dört beş kişi olarak bir odayı paylaştığı tespit edilmiştir.[1]
Ayrıca bakınız
İleri okuma
- İhsanoğlu, Ekmeleddin (2002). Osmanlı Eğitim ve Bilim Müesseseleri. II. İstanbul: IRCICA. ss. 357-515.
- İnalcık, Halil (1997). The Ottoman Empire: The Classical Age, 1300-1600 (İngilizce).
- Adıvar, Adnan. Osmanlı Türklerinde İlim.
- Paşazade, Aşık. Tarih (Adsız). s. 119.
- Mecdl. Şakaik Tercümesi. ss. 51, 525-526.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1954). Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu yayını.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1954). Osmanlı imparatorluğu Teşkilatı.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ^ a b "Medrese maddesi". İslam Ansiklopedisi. TDVİ. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2014.
- ^ a b http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=d280330
- ^ a b Cambridge University Press, History of Turkey Vol. 3, The Later Ottoman Empire 1603-1839 (2006), s.216
.svg)