Robert Heinrich Wagner
Robert Heinrich Wagner, doğum ismi Robert Heinrich Backfisch (13 Ekim 1895 – 14 Ağustos 1946) II. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın Fransa'yı işgali sırasında Baden'de Gauleiter ve Reichsstatthalter ve Alsas'ta Sivil İdare Şefi olarak görev yapan bir Nazi Partisi yetkilisi ve politikacıydı.[1][2]
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Robert Wagner, Alman İmparatorluğu'ndaki Baden Büyük Dükalığı'ndaki Lindach'ta doğdu. Çiftçi bir aile olan Peter Backfisch ve Catherine Wagner'in beş çocuğundan ikincisiydi. Lindach'ta volksschule'ye gittikten sonra, 1910'da Heidelberg'de bir hazırlık okuluna ve daha sonra orada bir öğretmen normal okuluna kaydoldu.[3]
Birinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle, Wagner (hiç bitirmediği) çalışmalarını bıraktı ve Alman İmparatorluk Ordusu'nda bir yıllık gönüllü oldu. 110. (2. Baden) Grenadier Alayı'na atandı. Temmuz 1915'te yaralanıp hastaneye kaldırıldıktan sonra Yedek Subay Aday Eğitim kurslarına katıldı ve Şubat 1916'da Teğmen olarak görevlendirildi. Temmuz 1916'dan savaşın sonuna kadar 110. Yedek Alay'da müfreze komutanı olarak atandı, Haziran 1917'de bir zehirli gaz saldırısında tekrar yaralandı. Flanders operasyonları, Verdun Muharebesi, Somme Muharebesi, Loretto Muharebesi ve Meuse-Argonne saldırısı dahil olmak üzere Batı Cephesindeki en kötü şöhretli muharebelerden bazılarına katıldı. Cesaretinden dolayı 1. ve 2. sınıf Demir Haç madalyası aldı ve savaş bittikten sonra Aralık 1918'de terhis oldu.[4]
Şubat 1919'da Wagner, Mannheim ve Karlsruhe'deki devrimci huzursuzluğun bastırılmasına birlikte katıldığı 2. Baden Gönüllü Taburu'na katıldı. Bu birim, Mart 1920'de Reichswehr 113. Savunma Alayı'na transfer edildi. Ocak 1921'de Konstanz merkezli 14. Piyade Alayı'na transfer edildi. Ayrıca bu sırada annesinin kızlık soyadını alarak ismini resmen Wagner olarak değiştirmiştir.[5] Babasından gelen soyadını (kelimenin tam anlamıyla "kızarmış balık" anlamına gelen Backfisch) değiştirmesinin nedeni, muhtemelen subay arkadaşlarının alay etmelerinden kaçınmaktı.
Hitler ile tanışması[değiştir | kaynağı değiştir]
Eylül 1923'te, artık bir üst teğmen olarak, o zamanlar Almanya'daki ana subay eğitim tesisi olan Münih'teki Merkez Piyade Okuluna atandı. Wagner, Münih'teyken Adolf Hitler ve Erich Ludendorff ile tanıştı ve onlardan hemen büyülendi. Toplantı, Ludendorff'un üvey oğlu Heinz Pernet ile olan arkadaşlığı sayesinde gerçekleşti. Wagner, 9 Kasım 1923'te Birahane Darbesi'ne katılarak piyade öğrencilerini Bürgerbräukeller'e götürdü.[3] 26 Şubat 1924'te, darbedeki rolleri nedeniyle Hitler ve diğer sekiz kişiyle birlikte yargılandı. Wagner 1 Nisan'da suçlu bulundu ve 15 ay hapis cezasına çarptırıldı ve 11 haftasını Landsberg hapishanesinde yattı. 24 Mayıs'ta Reichswehr'den ihraç edildi.[3] Wagner, Nazi Partisi'nin yasaklandığı süre boyunca, siyasi toplantılarda konuşmacı olarak aktif katıldı ve altı kez siyasi kabadayılıktan tutuklandı.[6]
Nazi Partisi kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Nazi Partisi Şubat 1925'te yeniden kurulduğunda, hemen partiye katıldı (üyelik numarası 11.540). 25 Mart 1925'te Baden'in Gauleiter'ı seçildi. 1927'de bir Nazi propaganda gazetesi olan Der Führer'in yayıncısı oldu. 1928'de, yayınladığı saldırgan bir makale nedeniyle iki ay hapis cezasına çarptırıldı. Mart 1929'da Freiburg'da iftira ile suçlandı, ancak beraat etti. Ekim 1929'da Baden Landtag'a seçildi. 1930'daki bir başka iftira davası, temyizde beraatle sonuçlandı. Aralık 1932'den Mart 1933'e kadar, Robert Ley'in yardımcısı ve Hauptpersonalamt (Ana Personel Ofisi) başkanı olarak geçici olarak Münih'teki Kahverengi Ev'deki Parti karargahına transfer edildi.[7]
Wagner, Nazilerin iktidarı ele geçirmesinin ardından, 5 Mart 1933'te Baden 32. seçim bölgesiden Reichstag'a seçildi. Gauleiter pozisyonuna geri dönerek, 8 Mart'ta Reichskommissar olarak Baden eyalet hükûmetinin kontrolünü ele geçirmek için gönderildi. Usulüne uygun olarak seçilen kabine 11 Mart'ta istifa edince, Bakan-Başkan ve İçişleri Bakanı olarak kontrolü ele aldı.[8] 5 Nisan'da, Aryan olmayan tüm kişilerin kamu hizmetinde çalışmasını yasaklayan bir kararname çıkardı. 5 Mayıs'ta başbakanlığı Walter Köhler'e devrederek, Baden'in yeni ve daha güçlü bir mevkii olan Reichsstatthalter (Reich Valisi) pozisyonunu üstlendi ve böylece kendi yetki alanındaki en yüksek parti ve devlet dairelerini kontrolü altında birleştirdi.[9] 30 Ocak 1936'da, Ulusal Sosyalist Motor Kolordusu'nda (NSKK) Gruppenführer oldu ve 30 Ocak 1939'da NSKK-Obergruppenführer'e terfi etti.[10] Kendini adamış bir Nazi olan Wagner, Yahudilere yönelik zulüm, Nürnberg Yasalarının uygulanması, Kristallnacht pogromu ve kiliselere yönelik zulüm ile ilgili Parti politikalarını yürüttü.[11]
İkinci Dünya Savaşı ve Alsace'de Sivil İdare Şefi[değiştir | kaynağı değiştir]
Wagner, İkinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesinden kısa bir süre sonra, Gau'nun bazı bölümlerinin bulunduğu Wehrkreise (Askeri Bölgeler) V ve XII Savunma Komitelerine seçildi. Fransa'nın düşüşünden sonra Almanya, Alsace'ı (Elsaß) Büyük Alman İmparatorluğu'na dahil etti ve 2 Ağustos 1940'ta Wagner, bölgenin Sivil İdare Şefi oldu. 22 Mart 1941'de Gau'nun adı Gau Baden-Elsaß olarak değiştirildi.[9] 20 Haziran 1940'ta Hitler'le Lorraine Sivil İdare Şefi Josef Bürckel'in de katıldığı bir toplantıda Hitler, işgal altındaki iki Fransız bölgesinin on yıl içinde her ne pahasına olursa olsun tamamen Almanlaştırılmasını istediğini söyledi. Wagner, bu hedefe yarı sürede ulaşma sözü vererek, Alsace'de hemen agresif bir Almanlaştırma kampanyası başlattı. Topluluk önünde Fransızcanın konuşulmasını yasakladığını ilan etti. Ayrıca, 1918'den önce var olan eski Alman yer adlarının restorasyonunu emretti ve adları Fransızca olan kişilerin bunları Almanca karşılıklarıyla değiştirmeleri istendi. Okulların Nazi ırk teorilerini öğretmesi gerekiyordu ve Alsaslı gençliğe naziliği aşılamak için Hitler Gençliği ve Alman Kız Birliği'nin zorunlu birimlerini kurdu. Ayrıca, çalışma çağındaki Alsaslılar için Reich İşçi Servisi'ne zorunlu üyeliği zorunlu kıldı. Wagner ayrıca, 1942'de yaklaşık 1.400 mahkumun hapsedildiği Schirmeck-Vorbrück toplama kampını da bizzat kurdu.[12]
25 Ağustos 1942'de, askerlik çağındaki tüm Alsaslı erkeklerin Wehrmacht'a zorunlu askere alınmasını emreden bir kararname yayınladı. Bu politika pek popüler değildi ve Alman işgaline karşı artan muhalefetin etkisi oldu. Şubat 1943'te Wagner, yakınlardaki İsviçre'ye geçmeye çalışarak zorunlu askerlik görevinden kaçmaya çalışan Ballersdorf'tan 12 kişinin idam edilmesini emretti.[13]
Wagner ayrıca Alsas'ı Yahudilerden kurtarmak için bir kampanya başlattı ve Alsace Kasabı (Schlächter vom Elsaß) takma adını kazandı. 22 Ekim'de, yedi tren dolusu Yahudi'nin toplanıp Alsace'den sınır dışı edilmesiyle, işgal edilmemiş Fransa'daki (Vichy Fransası) bölgelere büyük bir Yahudi sürgünü başlattı. Mal ve mülklerine el konuldu.[14] 22 Ekim 1940'ta Berlin'e şunları bildirdi: "Baden ist als erster Gau judenfrei." — Baden, Yahudilerden arınmış ilk Gau'dur. Hem Baden'den hem de Alsas'tan kovulan Yahudiler, Pireneler'in eteğindeki Gürs toplama kampında acımasız koşullar altında barındırılıyordu. Yaklaşık 2.000 kişi Majdanek ve Auschwitz toplama kamplarına sürüldü ve 1942'de öldürüldü. Gürs toplama kampı'na gönderilen 4.464 Yahudiden 800'den azı hayatta kaldı.[3]
16 Kasım 1942'de, Reich Savunma Komiserlerinin yargı yetkisi Wehrkreis'ten Gau seviyesine değiştirildi ve Wagner, Gau Savunma Komiseri olarak atandı. Sivil savunma, hava savunması ve tahliye önlemlerinin yanı sıra savaş zamanı karne yönetimi ve karaborsa faaliyetlerinin bastırılması sorumluluğunu üstlendi. 25 Eylül 1944'te, Gau'da Nazi milis birimlerinin (Volkssturm) komutanlığına getirildi. İşgalci Müttefik kuvvetler Alsas'a yaklaşırken, Wagner 23 Kasım 1944'te Strazburg'dan Ren nehri boyunca kaçtı. Müttefik kuvvetler 1945 baharında Baden'i işgal etti ve Wagner, Volkssturm taburlarını seferber ederek ve halihazırda Müttefikler tarafından işgal edilmiş olan bölgelerde Kurtadam birimleri tarafından sabotaj eylemleri ve partizan ayaklanmaları çağrısında bulunan broşürler dağıtarak askeri direniş sunmaya devam etti. Kaçmaya çalışan herkesi ölüm cezasıyla tehdit etti. Hitler'in Neron Kararnamesi'nde detaylandırılan kavurucu toprak politikasının ardından, Baden'deki şehirlere Müttefiklerin ilerlemesini engellemek için altyapılarını yok etmelerini emretti. Başkent Karlsruhe, 4 Nisan 1945'te Birinci Fransız Ordusu'nun eline geçti ve Wagner güneye, Konstanz'a kaçtı. Bildirildiğine göre, İsviçre'ye geçmeye çalıştı, ancak sınır muhafızları tarafından geri çevrildi.[15]
Yakalanması, yargılanması ve infazı[değiştir | kaynağı değiştir]
29 Nisan 1945'te Wagner, Tuttlingen yakınlarında bir çiftçi kılığına girerek saklandı. Nihayet 29 Temmuz 1945'te Stuttgart'ta Amerikan kuvvetlerine teslim oldu ve onlar da onu 1946'nın başlarında Fransız makamlarına teslim etti. Wagner, 23 Nisan'dan 3 Mayıs 1946'ya kadar mahkemede yargılandı, Strazburg'daki Daimi Askeri Mahkeme tarafından mahkum edildi. Alsas'ta işlenen suçlardan dolayı onu ve diğer beş sanığı ölüm cezasına çarptırdı. Tüm hükümlüler temyize gitti, ancak bu Ağustos 1946'da reddedildi. Wagner, 14 Ağustos 1946 sabahı Fort de Roppe'de, eski milletvekili Gauleiter Hermann Röhn, eski kıdemli yönetim konseyi üyesi Walter Gaedeke ve eski Bölge Ofisi Müdürü Adolf Schuppel ile birlikte idam mangası tarafından idam edildi. Wagner, infazdan önceki son sözlerinde görüldüğü gibi, sonuna kadar sadık bir Nazi olarak kaldı: "Yaşasın Büyük Almanya, çok yaşa Adolf Hitler, çok yaşa Nasyonal Sosyalizm. Büyük görevimiz sadece küçük yargıçlar buldu. Kahrolsun Fransız halkı ve onların kinci adaleti. Yaşasın Alman Alsace."[16][17] İdam edilen dört kişinin cenazeleri Strasbourg'un Cronenbourg semtindeki mezarlığa defnedildi.
Wagner, 1 Eylül 1950'de, ölümünden sonra Baden'deki nazilerden arındırma mahkemesi tarafından büyük suçlu (Kategori I) olarak sınıflandırıldı.[18]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Rhein-Neckar Zeitung/Nr. 261", Milde Strafen für die Täter, Rhein-Neckar-Zeitung GmbH, s. 13, 8 Kasım 2008
- ^ "Robert Wagner – Stadtlexikon". stadtlexikon.karlsruhe.de. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020.
- ^ a b c d "Milde Strafen für die Täter". Rhein-Neckar Zeitung/Nr. 261 (Almanca). Rhein-Neckar-Zeitung GmbH. 8 Kasım 2008. s. 13.
- ^ Miller & Schulz 2021, s. 573.
- ^ Miller & Schulz 2021, s. 574.
- ^ Miller & Schulz 2021, s. 575.
- ^ Höffkes 1986, s. 373.
- ^ Martin Broszat: The Hitler State: The Foundation and Development of the Internal Structure of the Third Reich, Longman Inc., New York, 1981, p. 101, 978-0-582-48997-4
- ^ a b Höffkes, 1986, p. 373.
- ^ Miller & Schulz 2021, s. 572.
- ^ "Wagner, Robert Heinrich". 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020.
- ^ Miller & Schulz 2021, ss. 584-585.
- ^ Miller & Schulz 2021, s. 589.
- ^ Miller & Schulz 2021, s. 585.
- ^ Miller & Schulz 2021, ss. 590-592.
- ^ "Wagner Robert Heinrich - Detailseite - LEO-BW". www.leo-bw.de. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2020.
- ^ "Robert Wagner – stadtlexikon". stadtlexikon.karlsruhe.de. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2020.
- ^ Miller & Schulz 2021, s. 593.
