Riva Kalesi
 Riva Kalesi'nin giriş kısmı | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Revan Kalesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Gözlem amaçlı |
| Şehir | İstanbul |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 41°13′26″K 29°13′02″D / 41.22389°K 29.21722°D |
Riva Kalesi, İstanbul'un Beykoz ilçesine bağlı Riva'da, Riva Deresi'nin Karadeniz ile buluştuğu tepede yer alan bir kale. Cenevizliler döneminde yapıldığı düşünülen kalenin yapıldığı tarih tam olarak bilinmemektedir. İlk olarak 18. yüzyılda Revan Kalesi adıyla arşivlerde yer alan kalenin Karadeniz'den Riva Deresi'ne girişi kontrol etmek amacıyla yapıldığı belirtilmektedir. Osmanlı döneminde Karadeniz'den gelebilecek tehditlere karşı savunma amacıyla kullanılan kale bu dönemde çeşitli bakım ve onarım çalışmalarıyla güçlendirilmiştir.
İstanbul'un işgali döneminde tahrip edilen kale 2016 yılında restore edilmiş olup günümüzde gezi amaçlı kullanılmaktadır. Kalenin iç ve dış kısmında iki avlu bulunmaktadır. Bölgede bulunan kayaçlardan elde edilen taşlarla yapılan kalenin bazı yerlerinde tuğla kullanımına da rastlanmaktadır. Kale, mimari özellikleri nedeniyle 18. ve 19. yüzyıl dönemi İstanbul kalelerine benzetilmiştir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalenin inşa edildiği tarih tam olarak bilinmemektedir. Ancak genel yapısı ve kullanılan malzemeler nedeniyle kalenin Ceneviz döneminde yapıldığı düşünülmektedir.[1] İlk olarak 1778-1779 yıllarında arşivlere Revan Kalesi olarak kaydedilmiştir.[2] Karadeniz'den Riva Deresi'ne girişi kontrol etmek amacıyla yapıldığı belirtilmektedir.[3] Yunan mitolojisinde Argonot denizcilerinin lideri İason'un, Altın Post'u ararken burada demir çapa aldığı, bu nedenle buraya Doğu Roma İmparatorluğu döneminde Ancyranum denildiği belirtilmektedir.[4]
Osmanlı Sultanı I. Bayezid, 1391 miladi (hicri 793) yılında komşu kaleleri Yoros ve Şile'yi ele geçirdikten sonra orayı işgal etmenin önemine değinmiştir.[5] Fransız mareşal Boucicaut, 1399 yılında İstanbul'un Anadolu yakasında, Karadeniz'e dökülen bir derenin kıyısında yer alan bir kaleyi zaptettiğini belirtmiştir. Boucicaut'un ele geçirdiği kalenin Riva Kalesi olduğu düşünülmektedir.[4]
Osmanlı döneminde kale, Karadeniz'den gelebilecek tehditlere karşı savunma amacıyla kullanılmıştır. III. Mustafa döneminde, 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında İstanbul'da yaşanan iaşe sorunları nedeniyle İstanbul Boğazı'nın tahkimine özen gösterilmeye çalışılmıştır. Bu dönemde kale onarım ve bakım çalışmalarıyla güçlendirilmiştir. Kalenin savunması için bin asker görevlendirilmiş olup bu askerler Karadeniz civarından seçilmiştir. Çoğunluğunun Laz ve Çepni kökenli olduğu belirtilen bu askerlere, kalenin Beykoz'a uzaklığı nedeniyle çeşitli ayrıcalıklar tanınmıştır.[6] Kale farklı dönemlerde de bakım ve onarım çalışmaları geçirmiştir.[4][7]
İstanbul'un işgali döneminde İngiltere tarafından tahrip edilen kale bir dönem kafeterya olarak hizmet vermiş olup[4] günümüzde gezi amaçlı olarak kullanılmaktadır.[8] Kalenin restorasyonu için 2016 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından ihaleye çıkılmıştır.[9] Restorasyon işi kapsamında kale duvarlarında ve derzlerde temizlik yapılmış, yetişen bitkiler ayıklanmıştır. Yine kale duvarlarında temizlik, onarım, tuz alma gibi işlemler gerçekleştirilmiş, taş duvar ve tuğla imalatları ile birlikte duvarlardaki çatlaklar doldurulmuştur.[3]
Mimari özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]
Kale içerisine batı yönüne doğru açılan kapıdan girilmektedir. İç kısımdaki küçük avludan geçilerek büyük avluya ulaşım sağlanır. Kalede gerçekleşen restorasyon öncesinde Riva bölgesinde bulunan kayaçlardan elde edilen taşlar kullanılmıştır. Bununla birlikte bazı yerlerde tuğla kullanımı da mevcuttur. Kapılardaki yarım daire şeklindeki taş kemerler, mahzenler ve geniş mazgallar nedeniyle kale mimarisi 18. ve 19. yüzyıl İstanbul kalelerine benzetilmektedir.[8] Bu yapıyı Bizans yapılarına benzetenler de mevcuttur. Eski bir kalenin yerine veya temelleri üzerine inşa edilen bir Osmanlı yapısı olabileceğine ilişkin değerlendirmeler de yapılmıştır.[4] Kale yapımında kullanılan taşların Üst Kretase dönemine ait volkanik kalıntılardan oluştuğu belirtilmektedir. Andezitik lavlardan oluşan bu taşlar, bölgedeki dere yataklarından elde edilen kum ve taş ocaklarından alınan agrega, kalenin harç ve sıvası için kullanılmıştır.[8]
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Karşıdan kale girişi
Kale girişinin iç kısmı
Kale içerisindeki oda
Kale içerisindeki odalardan biri
Kalenin dış avlusu
Kalenin iç avlusu
Kaleden manzara görünümü
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Riva Kalesi". Gezimanya. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
- ^ "RIVA KALESI". 6 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2020.
- ^ a b "Riva Kalesi". safarestorasyon.com.tr. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
- ^ a b c d e Karadağ, Reyhan Evrim (2003). RUMELİFENERİ KALESİ RESTORASYON PROJESİ (Tez). polen.itu.edu.tr. ss. 29-30. Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "Riva Kalesi". 18 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2020.
- ^ Özçelik, Tarık (2021). "18. YÜZYILDAN CUMHURİYET'E İSTANBUL BOĞAZI'NIN GÜVENLİĞİ İÇİN ALINAN TEDBİRLER". ANADOLU VE BALKAN ARAŞTIRMALARI DERGİSİ. 4 (8). dergipark.org.tr. ss. 425-431. 27 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
- ^ Türe, H. Ceyhun (2015). SUALTI PATLATMALARINDAN KAYNAKLI TİTREŞİMLERİN DERİNLİĞE BAĞLI DEĞİŞKENLİĞİNİN İNCELENMESİ (PDF) (Tez). acikbilim.yok.gov.tr. s. 50. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
- ^ a b c Başol, Bengü; Şahin, M. Okay; Baykır, Mustafa; Akıncı, Gazanfer. "Riva Kalesi Yapı Taşları, Sıva ve Harçlarının Petrografisi ve Kaynak Alanı". dergipark.org.tr. 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
- ^ "Şile Kalesi Bitti Sıra Riva Kalesi'nde". Arkeofili. 25 Şubat 2016. 27 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
