Resfebe

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Resfebe, kelimelerin alışılmış şekilleri dışında yazılarla, sembollerle ya da resimlerle belirtilmesi ya da bu şekildeki bulmacalardır. İngilizcede rebus kelimesiyle ifade edilen bu terime Köksal Karakuş tarafından resim ve alfabe kelimelerini birleştirerek bu oyunlara Türkçe resfebe karşılığı bulunmuştur. Bu ad "resimli alfabe" öbeğinden türetilmiştir.[1][2][3][4]

İngilizce gibi belli bir sesin çeşitli harf kombinasyonlarıyla ifade edilebileceği dillerde (Örneğin; "ay" sesi "eye" veya "i" ile ya da sözcük içinde "my, try" (-y) ya da "high" (-igh) ya da "lie"(-ie) gibi...) kolaylıkla bir gösterim yerine bir başka gösterim uygulanabilir; "high" (yüksek) yerine "h-eye" yazılabilir ki buna 'Resfebe İlkesi' denmektedir.

Bu ilke, birkaç heceden oluşan bir sözcüğü hecelerine ayrıştırıp her birine aynı sesi veren başka sözcükler atayarak da kullanılabilir. Mesela "belief" (inanç) sözcüğünü "bee-leaf" (arı-yaprak) şeklinde yazılabilir.

Bu ilkeyi uygulamak için yazmak tek yol değildir. Yukarıdaki örnekte bir arı ile bir yaprak resmini yan yana koyup "Bu nedir?" diye sorulabilir. Dillerin yazıya geçirilmesi sürecinde Rebus İlkesi'nin kullanıldığı, piktogramların yan yana getirilip önce sözcüğün anlamsal karşılıklarını kullanarak başka bir sözcük yazmayı (Örnek: Ağaç + Ağaç = Orman; Bu örnek günümüz Çincesinde hala kullanılmaktadır), devamında sözcüğün ses değerini kullanarak başka bir sözcük yazımı (Arı ve Yaprak örneğinde olduğu gibi; Arı ve Yaprak sözcüklerinin sessel değerleri birleştirilerek her ikisinden de farklı bir kavram olarak İnanç sözcüğü elde edilmiştirmiştir.) geliştirilebilir. Rebus İlkesi gerçek bir sistematik yazı üretme konusunda yeterli değildir, zira bir dildeki her sözcüğün parçaları çoğunlukla anlamsızdır (örneğin "religion" (din) sözcüğü belli anlamlı parçalara ayrıştırılamaz).

Türkçede, yapısı itibarıyla Rebus İlkesini uygulamak zordur zira Türkçe fonetik bir dil'dir, her ses tek bir gösterim biçimiyle belirtilir. Türkçede bu ilke kapsamında yapılan oyunlar, genelde çocuk sayfalarında karşımıza çıkan "(er resmi)+[2-(i)]=erik" tipi gösterimler olmaktadır.

Türkçe örnekleri resfebe (resim+alfabe) adıyla da özellikle "akıl oyunları" dergisinde kendisine yer bulmaktadır. En meşhur örnekleri arasında NNNNNN=altın, 12M=birikim, c1=cebir gibi yazılı çeşitleri vardır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Milli Eğitim Bakanlığı, Resfebe Nedir?" (PDF). 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021. 
  2. ^ "milliyet.com.tr, Resfebe Nedir, Nasıl Çözülür? Örnek Olarak Resfebe Oyunu Soruları Ve Cevaplar". 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021. 
  3. ^ "AA, Yetenekli öğrencilerin zihinleri 'resfebe' ile güçleniyor". 21 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021. 
  4. ^ "MEB proje programı". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2021.