Ranunculus

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ranunculus
Ranunculus eschscholtzii.jpg
Bilimsel sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Bölüm: Tracheophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Ranunculales
Familya: Ranunculaceae
Oymak: Ranunculeae
Cins: Ranunculus
L., Sp. Pl.: 548 (1753).
Ranunculus glacialis, beyaz çiçek açan bir türü
Tohumları içerisinde barındıran gelişmiş bir aken
Ranunculus asiaticus
Ranunculus ficaria
A 06 butterblume 2 wp.jpg

Ranunculus, Ranunculaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.[1] Genellikle yaz boyunca geniş koloniler oluşturarak alanı işgal eder. Bazı Lepidoptera türlerinin larvalarının besin kaynağını oluşturur. Bazı türleri gösterişli çiçekleri için bahçecilikte yetiştirilir. Parlak renkli büyük çiçekli çeşitleri geliştirilmiştir.

Özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yumru köklü, köksaplı, stolonlu veya gövde tabanı soğanlı, bir yıllık ve çok yıllık otsu bitkilerdir.

Yaprak: Yapraklar bulunduğu yere göre tabanda, gövdede ya da her ikisi birlikte görülebilir. Yapraklar basit, parçalı, tüysü (bileşik) veya lopludur. Yaprak ayası böbreksi-şerit biçiminde, kenarı dişli, tam, veya oymalıdır.

Çiçek: Çiçek kurulu uçta veya yaprak koltuğunda yer alır. 25 cm uzunluktaki talkımlarda 2-50 kadar çiçek ya da tekli çiçek görülür. Brahteler bulunur veya yoktur, yapısı yapraksı, küçük veya büyük görünümlüdür. İkinci derecedeki pulsu yaprak halkası yoktur. Er dişi çiçekler ışınsal bakışımlıdır. Çanak yapraklar meyvede kalıcıdır, 3-5 kadar, genellikle yeşil, bazen mor, sarı veya beyaz renklidir. Şekli dikdörtgensi-eliptik, yumurtamsı veyahut mızrak biçimindedir. Taç yapraklar birbirinden farklı, rengi sarı nadiren beyaz, kırmızı veya yeşildir. Taç yapraklar dairemsi-şerit biçiminde olup uzunluğu 1–26 mm kadardır. Bal özü bulunur genellikle pulla örtülüdür. Erkek organlar 5-10 kadar; iplikçik ipliksi; ayrıca verimsiz erkek organlar da görülür. Dişi organ sayısı 4-250 kadardır. Tohum taslağında 1 tane yumurtalık yer alır. Boyuncuk vardır veya bulunmaz.

Meyve: Meyve aken nadiren torba biçiminde, agregat, uzantısız, disk biçiminde, dış bükey merceksi, küresel, ters yumurtamsı veya silindiriktir. Bazı durumlarda yanlarda damarlar göze çarpar. Meyvede gaga bulunur veya yoktur, düz veya çarpık olup uçta rastlanır.[2]

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Ranunculus ismi latincede rana "kurbağa" ve culus küçültme eki alarak "küçük kurbağa" anlamına gelen kelimelerden türetilmiştir.[kaynak belirtilmeli]

Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ranunculus cinsine bağlı türler (2022):[1]

  1. Ranunculus abortivus - L.
  2. Ranunculus aconitifolius - L.
  3. Ranunculus acriformis - A. Gray
  4. Ranunculus acris - L.v
  5. Ranunculus adoneus - A. Gray
  6. Ranunculus alismifolius - Geyer ex Benth.
  7. Ranunculus allegheniensis - Britton
  8. Ranunculus allenii - B.L. Rob.
  9. Ranunculus ambigens - S. Watson
  10. Ranunculus andersonii - A. Gray
  11. Ranunculus aquatilis - L.
  12. Ranunculus arizonicus - Lemmon ex A. Gray
  13. Ranunculus arvensis - L.
  14. Ranunculus auricomus - L.
  15. Ranunculus austro-oreganus - L.D. Benson
  16. Ranunculus bonariensis - Poir.
  17. Ranunculus bulbosus - L.
  18. Ranunculus californicus - Benth.
  19. Ranunculus canus - Benth.
  20. Ranunculus cardiophyllus - Hook.
  21. Ranunculus cooleyae - Vasey & Rose
  22. Ranunculus cordiger - Viv.
  23. Ranunculus cortusifolius - Willd.
  24. Ranunculus cymbalaria - Pursh
  25. Ranunculus eschscholtzii - Schltdl.
  26. Ranunculus fascicularis - Muhl. ex Bigelow
  27. Ranunculus fasciculatus - Sessé & Moc.
  28. Ranunculus ficaria - L.
  29. Ranunculus flabellaris - Raf.
  30. Ranunculus flammula - L.
  31. Ranunculus gelidus - Kar. & Kir.
  32. Ranunculus glaberrimus - Hook.
  33. Ranunculus glacialis - L.
  34. Ranunculus gmelinii - DC.
  35. Ranunculus gormanii - Greene
  36. Ranunculus gramineus - L.
  37. Ranunculus grayi - Britton
  38. Ranunculus harveyi - (A. Gray) Britton
  39. Ranunculus hawaiensis - A. Gray
  40. Ranunculus hebecarpus - Hook. & Arn.
  41. Ranunculus hederaceus - L.
  42. Ranunculus hispidus - Michx.
  43. Ranunculus hydrocharoides - A. Gray
  44. Ranunculus hyperboreus - Rottb.
  45. Ranunculus hystriculus - A. Gray
  46. Ranunculus inamoenus - Greene
  47. Ranunculus jovis - A. Nelson
  48. Ranunculus kamchaticus - DC.
  49. Ranunculus lappaceus - Sm.
  50. Ranunculus lapponicus - L.
  51. Ranunculus laxicaulis - (Torr. & A. Gray) Darby
  52. Ranunculus lobbii - (Hiern) A. Gray
  53. Ranunculus macauleyi - A. Gray
  54. Ranunculus macounii - Britton
  55. Ranunculus macranthus - Scheele
  56. Ranunculus marginatus - d'Urv.
  57. Ranunculus mauiensis - A. Gray
  58. Ranunculus micranthus - Nutt.
  59. Ranunculus muricatus - L.
  60. Ranunculus natans - C.A. Mey.
  61. Ranunculus nivalis - L.
  62. Ranunculus occidentalis - Nutt.
  63. Ranunculus oresterus - L.D. Benson
  64. Ranunculus orthorhynchus - Hook.
  65. Ranunculus pacificus - (Hultén) L.D. Benson
  66. Ranunculus pallasii - Schltdl.
  67. Ranunculus parviflorus - L.
  68. Ranunculus pedatifidus - Sm.
  69. Ranunculus pensylvanicus - L. f.
  70. Ranunculus petiolaris - Kunth ex DC.
  71. Ranunculus platensis - Spreng.
  72. Ranunculus plebeius - R. Br. ex DC.
  73. Ranunculus populago - Greene
  74. Ranunculus pusillus - Poir.
  75. Ranunculus pygmaeus - Wahlenb.
  76. Ranunculus ranunculinus - (Nutt.) Rydb.
  77. Ranunculus recurvatus - Poir.
  78. Ranunculus repens - L.
  79. Ranunculus rhomboideus - Goldie
  80. Ranunculus sabinei - R. Br.
  81. Ranunculus sardous - Crantz
  82. Ranunculus sceleratus - L.
  83. Ranunculus sulphureus - Sol. ex C.J. Phipps
  84. Ranunculus testiculatus - Crantz
  85. Ranunculus trilobus - Desf.
  86. Ranunculus triternatus - A. Gray
  87. Ranunculus turneri - Greene
  88. Ranunculus uncinatus -

Melez türler:

  1. Ranunculus × heimburgerae
  2. Ranunculus × spitsbergensis

Etkenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bütün türlerinde taze kısımları sığır, at ve diğer çiftlik hayvanları tarafından yenildiğinde zehir etkisi baş gösterir. Buruk tat ve ağızda oluşan kabarcıklar zehrin etkisini gösteren başlıca belirtilerdir.[kaynak belirtilmeli]

Meralarda aşırı otlatma sonucu diğer yenebilen bitkilerle birlikte istemeden de olsa hayvanlar tarafından yenilir, dolayısıyla zehirlenmelere yol açar. Semptomları arasında kanlı ishal, aşırı salya akması, karın ağrısı ve gastrointestinal sistem rahatsızları ile mukozada şiddetli kabarcık oluşumu sayılabilir.[kaynak belirtilmeli]

Elle temas edildiğinde Ranunculin, Protoanemonin olarak bilinen bir forma dönüşür ve insanlarda deri iltihaplanmasına sebep olur. Bu yüzden bitkilere uzun süre dokunulmaması sağlık açısından önem taşır. Kurutulduğunda toksik etkisini kaybeder böylece saman olarak güvenle kullanılmaya müsait hale gelir.[kaynak belirtilmeli]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2022. 
  2. ^ "Ranunculus in Flora of China @ efloras.org". www.efloras.org. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2022. 
  • "GRIN Species Records of Ranunculus". Germplasm Resources Information Network (GRIN). United States Department of Agriculture, Agricultural Research Service, Beltsville Area. Erişim tarihi: 8 Ocak 2008. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ranunculus&oldid=27604656" sayfasından alınmıştır