Railway Mania
Railway Mania (İngilizce "Demiryolu çılgınlığı"), 1840'larda Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nda bir borsa balonunun bir örneğiydi.[1] Ortak bir yol izledi: Demiryolu hisselerinin fiyatı arttıkça, spekülatörler daha fazla para yatırdı, bu da hisse fiyatı düşene kadar demiryolu hisselerinin fiyatını daha da artırdı. Çılgınlık, 1846'da, yeni demiryolu şirketleri kuran 263 Parlamento Yasası'nın kabul edildiği ve önerilen rotaların toplamı 15.300 km'yi bulan güzergâhlar ile doruk noktasına ulaştı. Söz verilen demiryollarının yaklaşık üçte biri hiçbir zaman inşa edilmedi - şirketler ya zayıf finansal planlama nedeniyle çöktü, daha büyük rakipler tarafından hatlarını inşa edemeden satın alındı ya da yatırımcıların parasını başka işletmelere kanalize etmek için sahte girişimlere dönüştü.[2]
Nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Dünyanın ilk modern şehirlerarası demiryolu, Liverpool ve Manchester Demiryolu (the L&M), ilk demiryolunu 1830'da açtı ve hem yolcu hem de yük taşımacılığında başarılı olduğunu kanıtladı. 1830'ların sonlarında ve 1840'ların başlarında, İngiliz ekonomisi yavaşladı. Faiz oranları yükselerek, o zamanın ana yatırım kaynağı olan devlet tahvillerine para yatırmayı daha çekici hale getirdi ve siyasi ve sosyal huzursuzluk bankaları ve işletmeleri demiryolları inşa etmek için gereken büyük meblağlarda yatırım yapmaktan caydırdı; L&M'nin maliyeti 637.000£ (2015 enflasyonuna göre 55.210.000 £) idi.
1840'ların ortalarına gelindiğinde ekonomi gelişiyordu ve imalat sanayileri tekrar büyüyordu. İngiltere Merkez Bankası faiz oranlarını düşürerek, devlet tahvillerini daha az çekici yatırımlar haline getirdi ve mevcut demiryolu şirketlerinin hisseleri, sürekli artan miktarda yük ve insan taşıyarak insanları yeni demiryollarına yatırım yapmaya istekli hale getirdikçe patlamaya başladı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Campbell, Gareth (2014), "Government Policy during the British Railway Mania and the 1847 Commercial Crisis", British Financial Crises since 1825, Oxford University Press, doi:10.1093/acprof:oso/9780199688661.003.0004, ISBN 978-0-19-968866-1
- ^ Mark Casson (2009). The World's First Railway System: Enterprise, Competition, and Regulation on the Railway Network in Victorian Britain. OUP Oxford. ss. 29, 289, 298, 320. ISBN 9780199213979. 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2019.