Python (programlama dili)
 | |
| Paradigması | çok paradigmalı: nesne yönelimli, zorunlu, fonksiyonel, yansıtıcı |
|---|---|
| İlk çıkışı | 1990 |
| Tasarımcı | Guido van Rossum |
| Geliştirici | Python Yazılım Vakfı |
| Kararlı sürüm | (04.04.2021) |
| Önizleme sürümü |
3.10.0a2 (4 Kasım 2020)[3]) |
| Tip sistemi | güçlü, dinamik |
| Önemli uygulamaları | CPython, IronPython, Jython, Python for S60, PyPy, Unladen Swallow |
| Lehçeleri | Stackless Python, RPython |
| Etkilendikleri | ABC, ALGOL 68, C, Haskell, Icon, Java, Lisp, Modula-3, Perl |
| Etkiledikleri | Boo, Cobra, D, Falcon, Groovy, Ruby, JavaScript, Comfy, Land (programlama dili) |
| Platformu | çapraz platform |
| İşletim sistemi | macOS, Linux, Windows, OpenBSD, FreeBSD |
| Lisans | Python Yazılım Vakfı Lisansı |
| Olağan dosya uzantıları | .py, .pyw, .pyc, .pyo, .pyd, .pyz |
| Web sitesi | www.python.org |
Python, nesne yönelimli, yorumlamalı, birimsel (modüler) ve etkileşimli yüksek seviyeli bir programlama dilidir.[4]
Girintilere dayalı basit söz dizimi, dilin öğrenilmesini ve akılda kalmasını kolaylaştırır. Bu da ona söz diziminin ayrıntıları ile vakit yitirmeden programlama yapılmaya başlanabilen bir dil olma özelliği kazandırır.
Modüler yapısı, sınıf dizgesini (sistem) ve her türlü veri alanı girişini destekler. Hemen hemen her türlü platformda çalışabilir (Unix, Linux, Mac, Windows, Amiga, Symbian). Python ile sistem programlama, kullanıcı arabirimi programlama, ağ programlama, web programlama, uygulama ve veri tabanı yazılımı programlama gibi birçok alanda yazılım geliştirebilirsiniz. Büyük yazılımların hızlı bir şekilde prototiplerinin üretilmesi ve denenmesi gerektiği durumlarda da C ya da C++ gibi dillere tercih edilir.
Python 1980'lerin sonunda ABC programlama diline alternatif olarak tasarlanmıştı. Python 2.0, ilk kez 2000 yılında yayınlandı. 2008'de yayınlanan Python 3.0, dilin önceki versiyonuyla tam uyumlu değildir ve Python 2.x'te yazılan kodların Python 3.x'te çalışması için değiştirilmesi gerekmektedir. Python 2 versiyonun resmi geliştirilme süreci, dilin son sürümü olan Python 2.7.x serisi versiyonların ardından 1 Ocak 2020 itibarıyla resmi olarak sona erdi.[5][6] Python 2.x geliştirilme desteğinin sona ermesinin ardından, Python dilinin 3.6.x ve sonraki sürümlerinin geliştirilmesi devam etmektedir.[7]
Geçmiş[değiştir | kaynağı değiştir]
Geliştirilmeye 1990 yılında Guido van Rossum tarafından Amsterdam'da başlanmıştır. Adını sanılanın aksine bir yılandan değil Guido van Rossum’un çok sevdiği, Monty Python adlı altı kişilik bir İngiliz komedi grubunun Monty Python’s Flying Circus adlı gösterisinden almıştır. Günümüzde Python Yazılım Vakfı çevresinde toplanan gönüllülerin çabalarıyla sürdürülmektedir. Python 1.0 sürümüne Ocak 1994'te ulaşmıştır. 2.0 sürümü 16 Ekim 2000'de yayınlanmıştır.[8] 3 Aralık 2008 tarihinden itibaren 3.x serisi yayınlanmaya başlamıştır; ancak 3.x serisi 2.x serisiyle uyumlu değildir.[9]
Kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]
Django, Zope uygulama sunucuları, YouTube ve orijinal BitTorrent istemcisi Python kullanan önemli projelerden bazılarıdır. Ayrıca Google, NASA ve CERN gibi büyük kurumlar da Python kullanmaktadır. Pygame ile 2D oyun yapılabilir, Blockchain uygulamaları kodlanabilir, uzaktan kontrol veya görüntü işleme yapılabilir, veri analizi veya veri kontrolü yapılabilir, TensorFlow, PyTorch, Keras gibi kütüphanlerle derin makine öğrenmesi uygulamaları yapılabilir.
Ayrıca OpenOffice.org, GIMP, Inkscape, Blender, Scribus ve Paint Shop Pro gibi bazı programlarda betik dili olarak kullanılır.
Pek çok Linux dağıtımında ve Apple macOS işletim sisteminde Python öntanımlı bir bileşen olarak gelir.
Söz dizimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Python'un son derece kolay okunabilir olması düşünülmüştür. Bu yüzden örneğin küme parantezleri yerine girintileme işlemi kullanılır. Hatta bazı durumlarda girintileme işlemine dahi gerek kalmadan kodun ilgili bölümü tek satırda yazılabilir. Böylece Python, program kodunuzu en az çaba ile ve hızlıca yazmanıza imkân tanır. Sade sözdizimi ile diğer programlama dillerinden üstündür.
Girintileme[değiştir | kaynağı değiştir]
Python'da ifade bloklarını sınırlandırmak için süslü ayraçlar ya da anahtar kelimeler yerine beyaz boşluk girintileme kullanılır. Belli ifadelerden sonra girinti artar; girintinin azalması geçerli blokun sonlandığını gösterir.
İşleçler[değiştir | kaynağı değiştir]
* işleci, çarpma işlemleri için
/ işleci, bölme işlemleri için
// işleci, tam sayı bölme işlemleri için
+ işleci, toplama işlemleri için
- işleci, çıkarma işlemleri için
% işleci, mod alma işlemleri için
< işleci, 'küçüktür' anlamına gelir
> işleci, 'büyüktür' anlamına gelir
== işleci, 'eşittir' anlamına gelir
<= işleci, 'küçük eşittir' anlamına gelir
>= işleci, 'büyük eşittir' anlamına gelir
!= işleci, 'eşit değil' anlamına gelir
** işleci, 'üs alma' anlamına gelir
True işleci, 'doğru' anlamına gelir
False işleci, 'yanlış' anlamına gelir
and işleci, 've' anlamına gelir
or işleci, 'veya' anlamına gelir
not işleci, 'değil' anlamına gelir.
İfadeler ve akış kontrolü[değiştir | kaynağı değiştir]
Python ifadeleri şunları içerir:
ififadesi, bir kod blokunu belli bir koşula bağlı olarak,elseveelif(else-if'ın kisaltmasi) ile birlikte çalıştırır.forifadesi, yinelenebilir bir nesne üzerinden yineleme yapar, bu sırada ilgili bloktaki her ögeyi bir yerel değişkene atar.whileifadesi, koşulu doğru olduğu sürece o kod blokunu çalıştırır.tryifadesi, eklenmiş kod bloğundan dolayı oluşan hataları yakalar ve except maddeleriyle; ayrıca finally blokundaki temizleme kodunun blok nasıl sonlanırsa sonlansın çalıştırılmasını sağlar.classifadesi, bir kod blokunu çalıştırır ve onun yerel adalanını bir sınıfa atar, bu sayede o sınıf Nesne Yönelimli Programlamada kullanılabilir.defifadesi ile fonksiyon tanımlanır.withifadesi, bir kod blokunu bir içerik yöneticisine hapseder (örneğin bir kod bloku çalışıtırılmadan önce bir kilit edinir ve sonrasında bu kilidi çözer)passifadesi bir NOP görevi görür ve geçici kod bloku yerine kullanılabilir.printifadesi bir ekrana yazdırma görevi görür. Bu ifade Python 3 sürümüyle birlikteprint()fonksiyonu ile değiştirildi.
Her ifadenin kendi sözdizimi vardır, örneğin def ifadesi diğer ifadelerin genelinin aksine blokunu anında çalıştırmaz.
Metotlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Nesneler üzerindeki metotlar nesnenin sınıfına eklenmiş fonksiyonlardır; örnek.metod(değişken) sözdizimi, normal metot ve fonksiyonlar için Sınıf.metod(örnek, değişken) ifadesi için bir sözdizimsel şekerdir. Python metotlarının örnek verisine ulaşmaları için açık self parametresine sahip olmaları gerekir. Bu durum Java, C++, Ruby gibi bazı diğer nesne tabanlı programlama diliyle farklılık gösterir.
Standart kütüphane[değiştir | kaynağı değiştir]
Python'un çok büyük bir standart kütüphanesi vardır. Bu, dilin artı özelliklerinden biri olarak kabul edilir.
Örnekler[değiştir | kaynağı değiştir]
Python 3 ve üstü sürümler için uygundur.
Merhaba dünya[değiştir | kaynağı değiştir]
# -*- coding: utf-8 -*-
print("Merhaba Dünya")
Yorum satırları[değiştir | kaynağı değiştir]
#Tek satırlık bir python yorumu
"""Bu çok satırlı
bir python
yorumu"""
Girdi alma ve ekrana basma[değiştir | kaynağı değiştir]
veri = input('Bir veri giriniz:')
print(veri)
Veri Tipleri[değiştir | kaynağı değiştir]
| Veri tipi | Değiştirilebilir | Açıklama | Örnekleri |
|---|---|---|---|
bool
|
hayır | Boole'sal değer | True
False
|
bytearray
|
evet | dızi | bytearray(b'Some ASCII')
bytearray(b"Some ASCII")
bytearray([119, 105, 107, 105])
|
bytes
|
hayır | Bytelardan oluşan dizi | b'ASCII'
b"ASCII"
bytes([119, 105, 107, 105])
|
complex
|
hayır | Karmaşık sayı | 3+2.7j
|
dict
|
evet | Komut çizelgesi | {'anahtar1': 1.0, 3: False}{}
|
float
|
hayır | Kayan nokta | 1.414
|
int
|
hayır | Tamsayı | 42
|
list
|
evet | Farklı veri tiplerinden oluşan bir liste, array olarak ifade edilebilir | [4.0, 'string', True]
[]
|
NoneType
|
hayır | Değerin yokluğunu ifade eden veri tipi, diğer dillerde null olarak bilinir. | None
|
range
|
hayır | İki sayı arasındaki aralık, for döngülerinde yaygın olarak kullanılır
|
range(1, 10)
range(10, -5, -2)
|
set
|
evet | Sırasız küme, değerler tekrar edemez | {4.0, 'string', True}
set()
|
str
|
hayır | Karakter dizisi | 'Vikipedi' "Vikipedi"
""" Birden Fazla
Satır"""
|
tuple
|
hayır | değiştirilemez liste | (4.0, 'string', True)
('element',)()
|
Sürüm Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
| Sürüm | Tarih[10] |
|---|---|
| 0.9 | 20 Şubat 1991 |
| 1.0 | 26 Ocak 1994 |
| 1.1 | 11 Ekim 1994 |
| 1.2 | 13 Nisan 1995 |
| 1.3 | 13 Ekim 1995 |
| 1.4 | 25 Ekim 1996 |
| 1.5 | 31 Aralık 1997 |
| 1.6 | 5 Eylül 2000 |
| 2.0 | 16 Ekim 2000 |
| 2.1 | 15 Nisan 2001 |
| 2.2 | 21 Aralık 2001 |
| 2.3 | 29 Haziran 2003 |
| 2.4 | 30 Kasım 2004 |
| 2.5 | 19 Eylül 2006 |
| 2.6 | 1 Ekim 2008 |
| 2.7 | 3 Temmuz 2010 |
| 3.0 | 3 Aralık 2008 |
| 3.1 | 27 Haziran 2009 |
| 3.2 | 20 Şubat 2011 |
| 3.3 | 19 Eylül 2012 |
| 3.4 | 16 Mart 2014 |
| 3.5 | 13 Eylül 2015 |
| 3.6 | 23 Aralık 2016 |
| 3.7 | 27 Haziran 2018 |
| 3.8 | 14 Ekim 2019 |
| 3.9 | 5 Ekim 2020 |
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Python 3.9.0". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2020.
- ^ "Python 2.7.18". 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2020.
- ^ "Python 3.10.0a2". 14 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2014.
- ^ "Sunsetting Python 2". Python.org (İngilizce). 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019.
- ^ "PEP 373 -- Python 2.7 Release Schedule". Python.org (İngilizce). 13 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2019.
- ^ "Python Developer's Guide - Python Developer's Guide". devguide.python.org. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ "Python.org". 30 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Python.org". 2 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ https://www.python.org/downloads/release
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Python Programlama Dili - Python 3 için Türkçe Kaynak
- Python programlama dili resmi sitesi17 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- www.learningpython.com (İngilizce)
