Ovacık, Tunceli

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Pulur sayfasından yönlendirildi)
Ovacık, Karabük ile karıştırılmamalıdır.
Ovacık
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlTunceli
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • Kaymakamİsmail Erdoğan[1]
 • Belediye başkanıMustafa Sarıgül (CHP)
Yüzölçümü
 • Toplam1.538 km²
Rakım1.300 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam6,998
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu62900
İl alan kodu0428
İl plaka kodu62

Ovacık, eskiden Nahîye-i Ovacık,[2][3] Doğu Anadolu Bölgesi'nde Tunceli iline bağlı bir ilçedir. 1879'ya kadar Çemişgezek'e bağlı bir nahiyeydi. 2000'li yıllarda Çemişgezek'e sınırı olan Ovacık köyleri Hozat'a bağlanarak iyice ayrılmıştır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerleşim, Tunceli ilinin kuzeybatısında yer alan Munzur dağlarının güney eteklerinde kurulu olduğu ovadan adını almıştır. İlçenin içerisinde yer aldığı bölge MS 395 yılında Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasından sonra Bizans egemenliğine girmiştir.[4] 639 yılında Arap İslam kavimleri yörede hakimiyet kursa da bir süre sonra yeniden Bizans hakimiyetine girdi. Türkler'in bölgeye girişi, 1071 yılında yaşanan Malazgirt Muharebesi'nden sonra olmuştur.[5] 1200’lerin başında Mengüç Beylerinden Ahmet Gazi, Erzincan yöresine hâkim olmuş ve Ovacık bölgesinde de etkili olmuştur.[4] 1230'lu yıllarda, Anadolu Selçuklu Devleti'nin egemenliğine girmiştir.Moğollar’ın, Anadolu Selçuklu Devleti’ni yenmesiyle yöre Moğol denetimi altına girer.[4] 1515 yılında yaşanan Ovacık Muharebesi'nden sonra Osmanlı Devleti'nin sınırları içerisine girdiği bilinmektedir.[5] O dönemlere Ovacık ilçe değil,Çemişgezek bölgesine bağlı Nihaye-i Ovacık adında bir nahiyedir.[6] Uzun bir dönem Pir Hüseyin Bey ve Çemişgezek beyleri tarafından yönetilmiştir. Tanzimat hareketleri ile yapılan idari düzenleme sonucu olarak, 1879 yılında Hozat merkez olmak üzere Dersim vilayeti kurulunca buraya bağlanan Ovacık, 1886 yılında Mamuret'ül Aziz (Elazığ) vilayetine bağlanmıştır.[5]

1908 yılında ilçe teşkilatı Yeşilyazı (Zeranik) bucağı merkezinde teşkilatlanmış, 1936 yılında Tunceli ili teşkil edilince bu ile bağlanmıştır.[5] 1937 yılında ilçe teşkilatı, Yeşilyazı bucağından kaldırılarak bugünkü ilçe merkezi olan Pulur köyü üzerine Ovacık ilçesi olarak teşkil edilmiştir.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Tunceli'nin kuzeyinde yer alan Ovacık'ın ismini dağların arasında yer alan 74 km2 lik ovadan aldığı sanılmaktadır. 1538 km2 alanı ile ilin arazi yönünden en büyük ilçesidir. İl merkezine 65 km uzaklıkta bulunan Ovacık, kuzeyinde Erzincan, doğusunda Pülümür ve merkez ilçe, güneyinde Hozat, batısında Erzincan ili ve Çemişgezek ilçesiyle çevrilidir.

Kuzeyi ve güneyi Munzur Sıra Dağlarıyla çevrili olan ova Munzur Suyu tarafından ikiye ayrılmıştır. Denizden yüksekliği 1.300 m olup, en yüksek noktası 3.071 m yüksekliğindeki Ziyaret Tepesi'dir. En önemli akarsuyu Munzur Çayı'dır. Munzur Dağları'nın zirvesinde birçok doğal göl bulunmaktadır.

İlçeye ulaşım Munzur Suyu ile birlikte devam ederek ilerleyen ve Munzur Vadisi Millî Parkı içerisinde yer alan doğa manzaralarıyla dolu karayolu üzerinden sağlanmaktadır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ovacık doğal yapısı gereği iklimi en sert geçen ilçedir. Kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Kışları ilçe merkezine dahi 2 metreyi geçen şekilde kar yağar. Yaz aylarında ise hava serin geçmektedir.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl Toplam Şehir Kır
Ovacık ilçesi (Elâzığ)
1927[7] 5.327 335 4.992
1935[8] 9.618 460 9.158
Ovacık ilçesi (Tunceli)
1940[9] 8.353 1.168 7.185
1945[10] 7.159 749 6.410
1950[11] 9.749 630 9.119
1955[12] 12.332 632 11.700
1960[13] 14.349 1.155 13.194
1965[14] 16.048 1.508 14.540
1970[15] 16.100 1.968 14.132
1975[16] 18.282 2.248 16.034
1980[17] 19.871 2.793 17.078
1985[18] 18.454 2.996 15.458
1990[19] 15.316 3.647 11.669
2000[20] 8.522 5.909 2.613
2007[21] 7.200 4.603 2.597
2008[22] 6.644 3.871 2.773
2009[23] 5.942 3.227 2.715
2010[24] 5.745 2.991 2.754
2011[25] 5.934 3.223 2.711
2012[26] 6.352 3.702 2.650
2013[27] 6.550 3.316 3.234
2014[28] 6.335 3.230 3.105
2015[29] 6.438 3.274 3.164
2016[29] 6.103 3.069 3.034
2017[29] 5.970 3.041 2.929
2018[29] 6.998 3.164 3.834
2019[29] 6.696 3.009 3.687
2020[29] 6.533 3.029 3.504

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin geçimi daha çok tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Ovacık-Zeranik Ovası ve çevresinde yetiştirilen fasulyenin besin değeri yüksek olup, son yıllarda pazarlamasında büyük ilerlemeler sağlanmıştır. Ayrıca Mercan Vadisi ve ilçenin bazı köylerinde ceviz yetiştiriciliği de yapılmaktadır. İyi bir ortam olmasına rağmen arıcılık kısmen yapılmakta, yeterli gelişme bir türlü sağlanamamıştır.

Turizm: Munzur Suyunda yaşayan « Kırmızı Benekli Alabalık » ilçenin önemli ürünlerindendir.
İlçede tarihi eser niteliğinde bir yapı bulunmamakla birlikte ilin turizm bakımından en önemli doğal değerlerini bir arada barındıran bir özelliğe sahiptir. Munzur Vadisi Millî Parkı, Munzur Suyu Gözeleri, Mercan Vadisi ve Mercan Suyu ile gözeleri ilçenin önde gelen varlıklarıdır.
Özellikle Munzur Suyu Gözeleri ilkbahar aylarından itibaren binlerce insan tarafından gezilip görülmektedir.

Din ve inanış[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgedeki Alevilik, bilinen Anadolu Aleviliğin aksine bazı gelenekleri sebebiyle dünyanın en eski dinlerinden biri olarak sayılan Şamanizm[30][31] ve Zerdüştlük dini ile benzer noktaları taşır. Aynı zamanda bölgede Khal Gağan olarak bilinen Hristiyanlardan Zazalara geçen yılbaşı da kutlanmaktadır.[32][33] Bunun yanında Türk geleneği olarak Akkoyunlular'dan kalma koçbaşlı mezar geleneği de sürdürülmektedir.[34][35]

Siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]

2019'da Türkiye Komünist Partisi'nden ilk kez Tunceli Belediye başkanı seçilen Fatih Mehmet Maçoğlu 2014 - 2019 arası bu ilçeyi Türkiye'de ilk kez ve tek Türkiye Komünist Partili başkan olarak yönetmiştir.[36] 2019 Türkiye yerel seçimlerinde belediye başkanlığına CHP'den aday olan Mustafa Sarıgül seçilmiştir.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçeye ulaşımı sağlayan yol Tunceli'den başlayan ve Munzur Vadisi boyunca uzanıp Munzur gözelerine kadar devam eden yoldur. Bu yol oldukça virajlıdır ve yolun asfaltı bozuktur. Bu yolun haricinde bir de Hozat ilçesi ile ulaşımı sağlayan yol mevcuttur. Bu yolun asfalt çalışması da yapılmıştır. Bu yol ile Ovacık, Hozat üzerinden Pertek ve Elazığ'a da ulaşımını sağlamaktadır.

Haftanın belirli günleri Ovacık Mavi Tur ve Ovacık Canlar Turizm ilçeden İstanbul'a otobüs seferleri düzenlemektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2009. 
  2. ^ MUNZUR BABA MİTOLOJİSİ VE TARİHİ KAYNAKLAR DENEME, Munzur Üniversitesi
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2020. 
  4. ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 2 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2019. 
  5. ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2019. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2019. 
  7. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  8. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  10. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  11. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  12. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  13. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  14. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  24. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  25. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  26. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  27. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  28. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  29. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Ovacık Nüfusu - Tunceli". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Tunceli Ovacık Nüfusu". nufusune.com. 
  30. ^ Sacrifice Faith from Turkistan to Tunceli,Yrd.Doç.Dr.Yusuf Arslan
  31. ^ Şaman (Kam) Davulundaki “İmler” ve “Tamgalar”
  32. ^   (20 Ocak 2012). "Mitolojiden Günümüze Gelen Bayram Gağant Tunceli'de Kutlandı".  . haberler.com. 6 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2019. 
  33. ^   (24 Aralık 2013). "Gağan/Gağant'ın Çocuk Misafirleri".  . dersimnews.com. 6 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2019. 
  34. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2020. 
  35. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2020. 
  36. ^ "Türkiye'nin ilk 'komünist' başkanı!". HABERTÜRK. 31 Mart 2014. 31 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ovacık,_Tunceli&oldid=32391989" sayfasından alınmıştır