Propinasyon Yasası
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Propinasyon Yasası (Lehçe: Propinare), feodallerin köylüleri mülklerini satın almaya zorlamakla birlikte, soyluların alkol üretme tekel hakkıydı.[1] Polonya-Litvanya Birliği'ndeki feodalizminin belirli bir özelliği olan Propinasyon Yasası, 19. yüzyılda Prusya, Avusturya ve Rusya makamları tarafından kademeli olarak tasfiye edilmiştir. Propinasyon Yasasının temel amacı, köylülerin toprak işlemeden elde ettikleri küçük fon bakiyesini ellerinden almaktı.
Diğer Avrupa ülkelerinde benzerleri yoktu. Uluslararası hukukun modern fikirlerine göre, insanlığa karşı bir suç biçimi olarak yorumlanabilir.
Ortaya çıkışı[değiştir | kaynağı değiştir]
Ortaçağ Polonya'sında jambon ve alkol satışı geleneksel olarak tekel ticaretinin nesneleriydi. İlk aşamada, Katolik din adamları alkol ticaretinde önemli bir rol oynadı. Jambonlar genellikle rahibin yemekhanesinde barındırılırdı. Ancak 1279'da Papa III. Nicholas'ın emriyle din adamlarının alkol ticareti yasaklanmasıyla kilise, alkol ticaretinde egemenliğini kaybetti. Kilisenin alkol ticaretindeki egemenliği sona ermesiyle prens ve kraliyet hükûmetleri bunda öncü rol oynamaya başladı. Ancak, soylular ve kraliyet gücünün kademeli olarak zayıflaması nedeniyle orta soyluların artan etkisi alkollü içki ticareti Polonya'nın yeni yönetici sınıfının ilgi konusu haline geldi. 1496'da Piotrków Trybunalski'daki Sejm'de, soyluların Moldavya'ya karşı bir sefere katılmaya rıza göstermesi karşılığında, Kral Jan Olbracht köylülerin köylerini terk etme hakkını ciddi biçimde kısıtladı.[2]
İçeriği[değiştir | kaynağı değiştir]
Başlangıçta, propinasyon yasası, köylülerin yalnızca kendi köylerinde bulunan bir meyhanede bira ve votka tüketme zorunluluğunun doğasıydı. Ancak özellikle Batı Avrupa pazarlarında tahıl talebindeki düşüş göz önüne alındığında, çok hızlı bir şekilde propinasyon hakkı, soyluların ürettiği belirli miktarda alkollü içki tüketmek için köylülerin görevine dönüştürüldü. Her köylü, aile fertlerinin sayısına bağlı olarak alkol miktarını satın almak ve tüketmek zorundaydı. 1518'de köylüler kraliyet mahkemelerine başvurma hakkından yoksun bırakıldıkları için her bir asilzadenin propinasyon normlarına karşı yasal mücadele imkansız hale geldi. Kısa bir süre için, Protestanlık fikirlerinin soylular arasında yayıldığı bir dönemde, bazı soylular haklarını köylülerin yararına keyfi olarak sınırladılar.[3] Ancak, XVIII yüzyıldan itibaren Karşı Reformun zaferinden sonra, propinasyon yasası doruk noktasına ulaştı. Bu durum nüfusun çoğunluğunu köylülerin oluşturduğu Polonya-Litvanya Birliği'nde insani yozlaşmasını arttırdı.[4]
Dağıtımı[değiştir | kaynağı değiştir]
XVII yüzyılın başlarında propinasyon içeceklere ek olarak, tuz, demir vb. ürünleri de kapsadı.
Hak sahibinin geliri, kendi alkol üretimi ve ticaretinden elde edilen gelir, alkol üreten bağımlı köylülerden alınan vergiler ve propinasyon haklarının kiralanmasından elde edilen gelirlerden oluşuyordu.[5] Propinasyon yasasının kiralanması geleneksel olarak hancılar ve Yahudi sermayesinin temsilcileri tarafından kullanılmıştır. Bu nedenle XVI. yüzyılda Ukraynalıların baskılara karşı mücadele verirken lordun mülkleriyle birlikte Alkol endüstrisine ve hanlara saldırdı. Bunun yanında köylüler arasında Propinasyon hakkını kiraladıkları için Yahudilere karşı a bir nefret vardı.[6]
İnsanlığa karşı suçların modern anlayışı ışığında propination[değiştir | kaynağı değiştir]
Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü hükümlerine göre propinasyon kanunları insanlığa karşı suçlar olarak sınıflandırılabilir. Özellikle, bu tür suçların içeriğini tanımlayan 7. maddenin (II. Kısım) "K" paragrafına tekabül etmektedir: "önemli acıya neden olan veya beden, zihinsel veya fiziksel sağlığa ciddi şekilde zarar veren kasıtlı eylemler".
Yüzlerce yıldır geniş insan gruplarının ve tüm sosyal sınıfın sistematik olarak zorla talep edilmesi, Statü'nün açıklayıcı muhtırasıyla da uyumludur: “İnsanlığa karşı suçlar, kişiliğin bozulması nedeniyle en iğrenç suçlardır. Bunlar münferit veya münferit vakalar değil, ya tek bir hükümet politikasının ya da hükümet ya da fiili hükümet tarafından susturulan ya da meşrulaştırılan yaygın bir vahşet uygulamasının bir parçası.”
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2022.
- ^ http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=11739&from=&from=generalsearch&dirids=1&lang=pl[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2022.
- ^ https://archive.org/details/azhelclapismpoz00umiegoog [yalın URL]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2022.