Proconsul (cins)
| Proconsul | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.JPG) Proconsul iskelet rekonstrüksiyonu, Zürih Üniversitesi | |||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||||
| †Proconsul africanus Hopwood, 1933 | |||||||||||||||||
| Türler[1] | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Proconsul, Miyosen döneminde, 23 ila 14 milyon yıl önce yaşamış bir primat cinsidir.[1] Fosil kalıntıları Kenya ve Uganda dahil olmak üzere Doğu Afrika'da bulundu. Bugüne kadar dört tür sınıflandırılmıştır: P. africanus, P. gitongai, P. major ve P. meswae. Dört tür esas olarak vücut boyutunda farklılık gösterir. Erken Miyosen Proconsul bölgeleri için çevresel rekonstrüksiyonlar hala belirsizdir ve ormanlık ortamlardan daha açık, kurak çayırlara kadar uzanır.
Evrimsel biyolojide, insanlar da dahil olmak üzere gibonlar ve büyük insansı maymunlar, Proconsul'u da içermiş olabilecek ortak bir ata soyunu paylaşabilecek bir takson olarak tutulur. "Konsülden önce" anlamına gelen adı (Konsül, cinsin keşfi sırasında Londra'da sergilenen belirli bir şempanzedir), şempanzenin atası olduğunu ima eder, ancak bu çok eski bir tanımdır. Proconsul, insansıların muhtemel bir atasıdır.
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Cins, köpeksi maymun ve insansı özelliklerinin bir karışımına sahipti, bu nedenle bazı bilim adamları Proconsul'un insansı maymunlar ve köpeksi maymunların ayrımından önce yaşadığını savunur. Proconsul, güncel sınıflandırmada anthropoid üst familyasındaki Hominoidea'ya yerleştirilmiştir.
Proconsul'un insansı benzeri özellikleri arasında, uzun esnek bir sırt, kavisli metakarplar ve dalın üzerinde bir arboreal dört ayaklı konumsal repertuvar ile gösterilen pronograd duruşlar yer alır. Proconsul'u mevcut insansılara bağlayan başlıca özellik, kuyruğunun olmamasıdır; diğer "insansı benzeri" özellikler arasında gelişmiş kavrama yetenekleri, stabilize dirsek eklemi ve yüz yapısı bulunur. Proconsul, günümüzde gibonlar ve diğer insan olmayan maymunlar gibi ağaç dallarına zahmetsizce asılamazdı.
Keşif ve sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk örnek, 1909'da Kenya'nın batısındaki Kisumu yakınlarındaki Koru'da bir altın arayıcısı tarafından keşfedilen kısmi bir çene ile temsil ediliyordu, aynı zamanda yakın zamana kadar bilinen en eski fosil hominoid ve Sahra altı Afrika'da bulunan ilk memeli fosiliydi. Proconsul adı, 1933'te Arthur Hopwood tarafından tasarlandı ve "Konsülden önce" anlamına gelir (Consul:Londra'daki ünlü bir tutsak şempanzenin adı).[4] O zamanlar Consul, şempanzeleri canlandırmak için sirk adı olarak kullanılıyordu. 1903'te Paris'teki Folies Bergère'de, Consul adında popüler bir performans gösteren şempanze vardı ve 1894'te İngiltere'nin Manchester kentindeki Belle Vue Hayvanat Bahçesi de öyleydi. Ben Brierley, o yılki ölümü üzerine, şempanzeler ve insanın arasındaki "Kayıp Halka"nın nerede olduğunu merak eden bir hatıra şiiri yazdı.[5]
1931'de Hopwood, Victoria Gölü civarında Louis Leakey ile keşif yaparken üç kişinin fosillerini keşfetmişti. Adını kullanmayı seçtiği Konsolos, yukarıda bahsedilenlerden hiçbiri değil, Londra Hayvanat Bahçesi'nde bulunan bir konsolostu. Consul, şempanzeyi simgelemek için Linne tarzı kullanılıyor. Bu nedenle Proconsul, Hopwood'un sözleriyle "şempanzenin atası"dır. Ayrıca özel isim olarak africanus'u eklemiştir.[4]
Daha sonra keşfedilen diğer fosiller, başlangıçta P. africanus olarak sınıflandırıldı ve daha sonra yeniden sınıflandırıldı; yani, başlangıçta africanus olarak kabul edilen toplam fosil havuzu "bölündü" ve parçalar yeni bir tür yaratmak için diğer buluntularla "toplandı". Örneğin, Mary Leakey'in 1948'deki ünlü bulgusu africanus olarak başladı ve 1993'te Alan Walker tarafından Thomas Whitworth'un 1951'deki buluntuları ile P. heseloni olarak birleştirilmek üzere ondan ayrıldı. Koru ve Songhor'daki buluntular hala africanus olarak kabul ediliyor. Pek çok fosil tür atlamış olsa da dört tür hala tanımlanmıştır.[6]
Proconsulidae familyası ilk 1963'te Louis Leakey tarafından önerilmiştir.[7] O ve Wilfrid Le Gros Clark, daha sonra, P. africanus, P. nyanzae ve P. major türlerini bu familyaya atadı. Hemen kabul edilmedi ama sonunda galip geldi.
20. yüzyılın ikinci yarısındaki hominoid sınıflandırmasının tarihi, birkaç kitabın kendisine yetecek kadar karmaşıktır. Paleoantropologların çoğu, yeni fosiller ortaya çıktıkça ve yeni gözlemler yapıldıkça en az bir kez fikir değiştirdi ve muhtemelen değiştirmeye de devam edecek. Bir on yılın sonraki literatüründe bulunan sınıflandırmalar genellikle bir diğerininkilerle aynı değildir.[8] Örneğin 1987'de yerleşik paleontologlar Peter Andrews ve Lawrence Martin, Proconsul'un bir hominoid değil, onun bir kardeş taksonu olduğu görüşünü benimsemişlerdi.[9]
Yeniden atanan türler[değiştir | kaynağı değiştir]
Proconsul heseloni ve P. nyanzae türleri, Ekembo cinsinde yeniden sınıflandırılmıştır.[10]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Mindat.org". www.mindat.org. 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021.
- ^ "PBDB". paleobiodb.org. 10 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ "Proconsul". Mindat.org.
- ^ a b Morell 1996
- ^ Walker & Shipman 2004
- ^ Tuttle 2006
- ^ "Proconsulidae". Palaeodatabase.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ A recapitulation of the changing classifications of fossils at some time regarded as Proconsul can be found in Tuttle 2006
- ^ Andrews & Martin 1987. They also believed at that time that humans and African apes formed distinct clades.
- ^ McNulty (2015). "A systematic revision of Proconsul with the description of a new genus of early Miocene hominoid". Journal of Human Evolution (İngilizce). 84: 42-61. doi:10.1016/j.jhevol.2015.03.009. PMID 25962549.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Andrews, Peter; Martin, Lawrence (January 1987). "Cladistic relationships of extant and fossil hominoids". Journal of Human Evolution. 16 (1): 101-118. doi:10.1016/0047-2484(87)90062-5.
- Morell, Virginia (1996). Ancestral Passions: The Leakey Family and the Quest for Humankind's Beginnings. Simon and Schuster. ISBN 9780684824703.
- Tuttle, Russel H. (2006). "Seven Decades of East African Miocene Anthropoid Studies" (PDF). Ishida, Hidemi; Tuttle, Russell; Pickford, Martin; Ogihara, Naomichi; Nakatsukasa, Masato (Ed.). Human Origins and Environmental Backgrounds. Springer. ISBN 978-0-387-29638-8.
- Walker, Alan; Shipman, Pat (2005). The Ape in the Tree: An Intellectual & Natural History of Proconsul. Cambridge, Massachusetts, London, England: The Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01675-0. 13 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2021.