Priştine Çarşısı

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Priştine Çarşısı (Arnavutça: Çarshia e Prishtinës; Sırpça: Базар у Приштини Bazar u Prištini) Kosova'da, Eski Priştine’nin 15. yüzyıldan itibaren temel ticaret merkeziydi.[1] Priştine'nin ekonomik ve sosyal gelişiminde önemli bir rol oynadı. Eski Çarşı 1950'lerde ve 1960'larda, "Eskileri yok et, yeniyi inşa et" modernizasyon slogan altında yıkıldı. Çarşının bir zaman durduğu yerde Kosova Meclisi, Priştine Belediyesi, PTT ve Kardeşlik ve Birlik sosyalist meydanı inşa edildi. Günümüzde, PTT yerine Kosova Hükûmeti eski PTT binasında ikamet etmektedir. Tarihi Çarşı Camii ve Çarşı Hamamın kalıntıları hala yerinde duruyor.[2] Çarşı yıkıldığında Priştine kimliğinin bir parçasını kaybetti ve kültürel mirası dağıldı.

Old Bazaar of Prishtina
Old Bazaar in 1950
Brotherhood and Unity Square in Prishtina 2012
Brotherhood and Unity Square in 2012

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Çarşılar (İngilizce çarşı, Türk pazar, Sırp базар, Arnavut Carshia) Kosova kasabalarında ve diğer Balkan ülkelerinde Osmanlı Döneminde geliştirilen eşsiz ticaret kompleksler idi. Bu çarşılar 15., 16. ve 17. yüzyıllarda inşa edildiler ve 19. yüzyılda nihai şekillerine ulaştılar.[3] Çarşılar geleneksel kompleks olarak iki tipte geliştirildi: Kapalı Çarşı (Bezistan) ve Açık Çarşı. Kapalı Çaşılar kapalı bir mağaza kompleksi, Açık Çarşılar ise sıralar halinde el sanatları satan dükkânlardan oluşurdu. Salı günleri tüccarlar Açık Çarşılarda ürünlerini ifşa ederlerdi.

13. yüzyılda Priştine “ köy ” olarak sayılıyordu. 1525'te kasaba oldu, ancak resmi olarak sadece 1775'te kabul edildi.[4][5] 14. ve 15. yüzyıllar boyunca, önemli bir madencilik ve ticari merkez haline geldi.[6] İlk tüccarların dükkânları 16. yüzyılda ortaya çıktı. 1660 yılında Evliya Çelebi, Priştine'nin çarşısı, hamamı, 11 han ve yaklaşık 300 farklı dükkân olduğunu anlatıyor.[4][7] 18. ve 19. yüzyıllarında Eski Çarşı'daki dükkânlar ekonomik açıdan çok önemliydiler. Ammie Boue'ye göre, 1830'da Eski Çarşı Priştine'nin merkezi göbeğidi.[8] Bu sırada (1840), Priştine Çarşısı'nda yaklaşık 200 tane el sanatları satan dükkân vardı.[9]

Bu yıllarda Priştine, esnafın ve sanatkârların düzenlediği fuarlarla da tanınıyordu. İlk ve en büyük fuarına 1879'da 1200-1500 insan katıldı.[10] 1893-96'da Priştine'yi ziyaret ettikten sonra Sırbistan Kraliyetin Başkonsolos Yardımcısı Branislav Nušić Priştine'nin çok canlı bir ticaret alanına sahip olduğunu söyelmiş.[11][12] Nušić'e göre, 1902 yılında Priştine'de 500 mağaza, 12 han, 12 cami, 1 saat kulesi ve bazı depolar bulunurdı.[13][14] Dünya Savaşları arasında Priştine'nın 240 mağazası çoğunlukla Eski Çarşı'da bulunurmuş.[7] İkinci Dünya Savaşı'nın eşiğinde, yaklaşık 60 farklı el sanatları icra eden 365 özel mağaza vardı.[15] Savaştan sonra ekonomi sanayileştikce el sanatları azaldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ CHWB (2008). Heritage of Prishtina (PDF). Prishtinë: CHWB. s. 61. 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2019. 
  2. ^ ESI (2014). "Foundations of the Old Hammam (listed since 1959)". 10 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2019. 
  3. ^ DRANCOLLI, Fejaz (2004). Destruction of Albanian Kulla. Prishtinë. s. 24. ISBN 9951861407. 
  4. ^ a b CHWB (2008). Heritage of Prishtina (PDF). Prishtinë: CHWB. s. 20. 23 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2019. 
  5. ^ Komuna e Prishtinës (1987). Plani i përgjithshëm urbanistik i Prishtinës deri në vitin 2000. Prishtinë: Komuna e Prishtinës. s. 16. 
  6. ^ WARRANDER, G.; KNAUS V. (2010). Kosovo (II bas.). İngiltere: Bradt Travel Guides Ltd. s. 86. ISBN 9781841623313. 28 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2019. 
  7. ^ a b CAKA, Nebi; BYLYKBASHI, Zija (2005). Në udhëkryqe të jetës. Prishtinë: Gjimnazi "Sami Frashëri". s. 138. ISBN 9951470009. 
  8. ^ GASHI, Sanije (2012). Prishtina e fëmijërisë sime. Prishtinë: TEUTA. s. 20. ISBN 9789951855730. 
  9. ^ RIZA, Emin; HALITI (2006). Banesa qytetare kosovare e shek. XVIII-XIX. Prishtinë: Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës. ss. 37-39. ISBN 9951413374. 
  10. ^ SYLEJMANI, Sherafedin (2010). PRISHTINA IME. Prishtinë: JAVA MULTIMEDIA PRODUCTION. s. 9. ISBN 9789951471022. 
  11. ^ NUSIC, Branislav (1902). KOSOVO: Opis zemlje i naroda. Pristina: Jedinstvo. s. 47. 
  12. ^ BATAKOVIC, D. (2007). Kosovo and Metohija: Living in the Enclave (PDF). Belgrad: Serbian Academy of Sciences and Arts. s. 228. ISBN 9788671790529. 31 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Nisan 2019. 
  13. ^ NUSIC, Branislav (1902). KOSOVO: Opis zemlje i naroda. Pristina: Jedinstvo. s. 48. 
  14. ^ ISMAJLI, Rexhep, (Ed.) (2011). Kosova: Vështrim monografik. Prishtinë: Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës. s. 165. ISBN 9789951413961. 
  15. ^ CAKA, Nebi; BYLYKBASHI, Zija (2005). Në udhëkryqe të jetës. Prishtinë: Gjimnazi "Sami Frashëri". s. 140. ISBN 9951470009. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Priştine_Çarşısı&oldid=31200951" sayfasından alınmıştır