Portal:Tiyatro/Gündemdeki biyografi
 | 31 Temmuz 2022'de Türkçe Vikipedi'de portallerin sonlandırılmasıyla birlikte, bu portal artık kullanılmamakta ve tarihsel bir kayıt olarak saklanmaktadır. Bu konu hakkında tartışmayı yeniden başlatmak için köy çeşmesi gibi daha geniş bir ortamda görüş isteyiniz. |
----
William Shakespeare (ya da Şekspir) (d. 26 Nisan 1564 – ö. 23 Nisan 1616), İngiliz şair ve tiyatro oyun yazarıdır.
26 Nisan 1564’te Stratford-Upon-Avon’da doğan Şekspir’in yaşamı hakkında bildiklerimiz kilise, mahkeme ve tapu kayıtları gibi resmi belgelerle çağdaşlarının onun kişiliği ve eserleri hakkında yazdıklarına dayanır. Hali vakti yerinde bir esnaf olan, aynı zamanda yerel yönetimde sulh hakimliği ve belediye başkanlığı gibi önemli görevler üstlenen John Shakespeare’in üçüncü çocuğu ve en büyük oğludur. Babasının maddi durumu daha sonraki yıllarda bozulsa da Shakespeare’in diğer eşraf çocukları gibi ilkokuldan sonra eğitim dili Latince olan King’s New School adlı ortaöğretim okuluna devam ettiğine ve burada Roma edebiyatının klasikleriyle tanıştığına kesin gözle bakabiliriz. Üniversiteye gitmeyen Shakespeare’in Latincesinin düzeyini tam olarak bilemediğimizden kaynak olarak kullandığı bazı eserleri asıllarından mı, yoksa çevirilerinden mi okuduğu hakkında bir şey söyleyemiyoruz. devamı
Eugène Ionesco (Rumen dilinde telaffuzu: Eugen Ionescu) (26 Kasım, 1909 – 29 Mart, 1994) uyumsuz tiyatronun önde gelen yazarlarından biridir. Sıradan durumların ötesinde bireyin var oluşundaki anlamsızlığı kendine özgü bir dille anlatmaktadır.
Resmi internet sitesine göre 1912, başka kaynaklara göre 1909 yılında Romanya'da doğan Ionesco'nun babası Rumen, annesi Fransız'dır. Çocukluğu Fransa'da geçen Ionesco anne ve babasının boşanmasının ardından 1925 yılında Romanya'ya döner. 1928 – 1933 yılları arasında Bükreş Üniversitesi'nde Fransız Edebiyatı okuyarak öğretmenlik sertifikası alan Ionesco, burada Emil Cioran ve Mircea Eliade ile tanışır. devamı
Muhsin Ertuğrul (d. 28 Şubat 1892, İstanbul - ö. 29 Nisan 1979, İstanbul) Yönetmen, oyuncu, yapımcı.
Hem tiyatro hem de sinema alanında Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştiren Muhsin Ertuğrul (bazı kaynaklarda Ertuğrul Muhsin), Tefeyyüz Mektebi’nde, Topbaşı Rüştiyesi’nde, Mercan İdadisi’nde okudu. 1909'da Erenköy'deki Burhaneddin Kumpanyası’nda Canon Doyle'ın Sherlock Holmes oyununda 'Bob' rolüyle ilk kez sahneye çıktı. Bu toplulukla birçok oyunda rol aldı. devamı
Johann Wolfgang von Goethe (d. 28 Ağustos 1749, Frankfurt – ö. 22 Mart 1832, Weimar), Alman şair ve oyun yazarı.
1749'da Frankfurt'ta doğdu. 1765-1768 yıllarında Leipzig'de, 1770-1771'de Strazburg'da hukuk öğrenimi gördü. İlk gençlik yapıtı olan ve romantik akıma özgü özellikler taşıyan Goetz von Berlichingen'i 1773'te tamamladı. 1773-1775 yılları arasında Faust'un çekirdeği olarak kabul edilen Urfaust adlı yapıtını tamamladı. 1774'te Clavigo, 1775'te Stella adlı oyunlarını yazdı. 1775'te gittiği Weimar kasabasını yıllar içinde bir kültür kenti yaptı.devamı
Konstantin Sergeyevic Alekseyev Stanislavski (Rusça: Константин Сергеевич Станиславский; 5 Ocak 1863 – 7 Ağustos 1938) Rus tiyatro oyuncusu, yönetmen.
1877'de amatör olarak oyunculuğa başladı. F. P. Komisarjevski’nin yönetimi altında vodvillerde, operetlerde, dramlarda ve komedilerde oynadı. 1898 yılında Vladimir İvanoviç Nemiroviç-Dançenko ile birlikte “Moskova Sanat Topluluğu”nu kurdu. Çehov’un yapıtlarını sahneleyerek büyük ün kazandı. 1938 yılında hayata gözlerini kapadı.devamı
Anton Pavloviç Çehov (29 Ocak 1860, Taganrog Rusya - 15 Temmuz 1904, Badenweiler,Almanya), ünlü Rus tiyatro yazarı ve modern kısa öykülerin .
Rusya'nın güneyinde Azov Denizi kıyılarındaki Taganrog'da bakkal bir babanın oğlu olarak dünyaya geldi. Beş çocuklu bir ailenin ortanca çocuğudur. Babası, ticaretten çok dini ve artistik konulara eğilimleri olan sert ve otoriter bir adamdı. Babasının baskısıyla kilise korosunda ilahi söyleyen Çehov, ticarette başarı sağlayamayan babasının yerine dükkan işleriyle de ilgilendiğinden lise eğitimi uzadıkça uzadı. devamı
George Bernard Shaw (d. 26 Temmuz 1856, Dublin, İrlanda - 2 Kasım 1950, Hertfordshire, İngiltere), İrlandalı yazar. Oyun yazarı olarak ünlenen yazar, altmıştan fazla oyuna imza atmıştır. Hem 1925'te Nobel Edebiyat Ödülü'nü hem de 1938'de Pygmalion için Oscar'ı alarak bu iki ödülü de alabilen ilk ve tek insan olmuştur. Sosyalizm ve kadın haklarının koyu bir savunucusu olmuştur. Shaw, vejetaryen olmasının yanında ayrıca içki ve sigaradan da hayatı boyunca kaçınmıştır. Ayrıca resmî eğitime de karşı çıkmıştır. Shaw, 94 yaşında geldiği 1950'de, ağaç budarken merdivenden düştükten sonra oluşan yaralarının iyileşmemesi sonucunda olaydan birkaç gün sonra ölmüştür. Devamı...
Güllü Agop olarak tanınan Agop Vartovyan (1840, İstanbul - 1902, İstanbul), Osmanlı dönemi tiyatro oyuncusu ve yönetmeni ve Türk tiyatrosunun kurucularındandır. Oyunculuğundan ziyade kurduğu ve yönettiği tiyatro toplulukları ile başarı kazanan bir sanatçıdır. Sonradan Müslüman olarak Mehmet Yakup ismini almıştır.
Vartovyan, ilk olarak, 1861-1862 yılları arasında, Balıkhane'de memurken Ermenice oyunlar sergileyen Naum Efendi yönetimindeki Şark Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. Tiyatro deneyimini ve bilgisini geliştirdikten sonra, bir süre İzmir'de genç Ermenilerin oluşturdugu amatör bir grubun yönetmenliğini üstlenen Agop, daha sonra İstanbul'da Asya Kumpanyası ile Gedikpaşa'da ve Üsküdar'da Ermenice oyunlar sergiledi. 1869 yılında Gedikpaşa Tiyatrosu'nda ona asıl ününü sağlayan Osmanlı Topluluğu'nu kurdu. Bu adı kendinden önce tiyatroyu kiralamış olan Razi adlı bir İtalyan da kullanmaktaydı. devamı
Tracy Letts (d. 4 Temmuz 1965, Tulsa, Oklahoma), Amerikalı oyun yazarı ve aktör.
Letts 2002 yılından bu yana Steppenwolf Theatre Company topluluğunun bir üyesidir.
Letts, eskiden üniversitede profesör olan aktör Dennis Letts ile popüler yazar Billie Letts'in oğludur. Kardeşi Shawn ise caz müzisyeni ve bestecisidir. Durant, Oklahoma'da büyüyen Letts eğitimini de bu şehirde almış, daha sonra 1980'lerin başında Dallas'a taşınmıştır. Üç yıl kaldığı Dallas'ta garsonluk ve telefonda satış işlerinde çalışmıştır. Burada ayrıca Southern Methodist Üniversitesi'nce desteklenen Yeni Oyun Yazarları Serisi çerçevesinde Jerry Flemmons'un yazdığı "O Dammit!" isimli tek kişilik oyunda oynamıştır. devamı
Afife Jale (1902, İstanbul - 24 Temmuz 1941, İstanbul), ilk Türk kadın tiyatro oyucusudur.
Dr. Sait Paşa'nın torunudur. Tiyatro sevgisiyle 1918'de, Türk ve Müslüman kadınlarının sahneye çıkmaları yasak olan bir dönemde Dârülbedâyi'ye (Şehir Tiyatroları) alınmak üzere açılan sınava girer. Prof. Metin And, Türk Tiyatrosu Tarihi kitabında o dönemi "1920 yılında Dârülbedâyi, Hüseyin Suat'ın "Yamalar" adlı oyununu Kadıköy'deki Apollon Tiyatrosu'nda (şimdiki Reks Sineması) sahneye koyuyordu. Bu oyunda Emel adlı kızı oynayan Eliza Binemeciyan topluluktan ayrılıp yurt dışına gittiği için bu rolü yüklenecek bir bayan aranıyordu. bu rol için seçilen Afife, "Jale" takma ismiyle Kadıköy'de Apollon Tiyatrosu'nda sahneye çıkar.
Jean Genet (Jan Jöne diye okunur) (1910-1986) Fransız düşünür, yazar. Daha çok tiyatro oyunlarıyla tanınır.
1910 yılında Camille Gabrielle Genet tarafından kimsesizler yurduna bırakılan yeni doğmuş bebeğe Jean adı verilmişti. Jean, yedi yaşına geldiğinde zanaatçı bir ailenin yanına yerleştirildi. 10 yaşında hırsızlığa başladı, on üç yaşında bir zanaat okuluna kaydoldu. Ancak orada da çok kalmayacaktı; 1926'da, 3 ay süren ilk hapishane deneyimini yaşadığında 15 yaşındaydı. Serbest kaldığında uslanmamıştı; bu kez reşit olana kadar kalmak üzere ıslahevini boyladı. 1930’ların sertliği ile ünlü bu ıslahevi Genet’yi gerçek bir suçlu haline getirdi.
Oscar Wilde (16 Ekim 1854 – 30 Kasım 1900), ünlü İrlandalı yazar ve şair.
Hayatı ve çalışmaları[kaynağı değiştir]
16 Ekim 1854'te İrlanda'da ailesinin ikinci çocuğu olarak doğdu. Babası dönemin ünlü doktorlarından William Wilde, annesi İrlanda'nın İngiltere'den bağımsızlığını savunan devrimci şiirleriyle dikkat çekmiş yazar Jane Francesca Elgee idi. Wilde'ın üçü gayrımeşru, beş kardeşi vardı. Kendisinden üç yaş küçük kız kardeşi Emily'nin henüz on yaşındaki ölümü Wilde'ın çocukluk döneminin en sarsıcı olayı oldu; yazar kardeşinin saçlarından bir tutamı, hayatı boyunca, üzerinde taşıdığı küçük bir zarfta sakladı.
Sarah Kane (d. 3 Şubat 1971 - ö. 20 Şubat 1999), İngiliz oyun yazarı.
Oyunları, aşkın kurtarıcılığı, cinsel arzu, acı ve fiziksel ve psikolojik işkence temaları üzeriedir. Oyunlarının karakteristik özellikleri, şiirsel yoğunluk, fazlalıklardan arınmış dil, tiyatro formunun araştırılması ve ilk dönem eserlerinde rastlanan aşırı ve şiddet içeren sahne aksiyonudur.
Kane, varoluşçu tiyatrodan ve Jakoben trajedi gibi naturelistik olmayan tiyatro formlarından etkilendi. Çalışmaları, naturelistik eğilimli 20. yy. İngiliz tiyatrosu anlayışıyla uyuşmaz. Basılmış 5 oyunu ve Skin adlı film için yazdığı bir senaryosu vardır.
Uzun yıllar boyunca depresyon tedavisi gören Kane, 28 yaşındayken King's College Hastanesi'nde kendisini asarak intihar etti.
Mehmet Muhittin Sevilen, bilinen adıyla Hayali Küçük Ali, (d. 1886, İstanbul - ö. 7 Şubat 1974, Ankara) Kukla ve gölge oyunu sanatçısı.
Geleneksel temaşa sanatının önde gelen ilk isimlerinden olan Sevilen, Türkiye'de Cumhuriyet öncesi Karagöz ve Hacivat sanatının en bilindik temsilcisi, cumhuriyet sonrasında Atatürk'ün huzurunda gösteri yapmış ve O'nun tarafından desteklenmiş bir sanatçıdır.
Daha 8 yaşındayken Karagöz oyununa merak saran Mehmet Muhittin, Davutpaşa Rüştiyesini (ortaokul) bitirmesinin ardından PTT'de çalışmaya başladı. I. Dünya Savaşı sürecinde askere gitti. Askerlik sonrasında tekrar mesleğine dönerek 1944 yılında emekli olana kadar Ankara'da çalıştı. devamı
Muhsin Ertuğrul (d. 28 Şubat 1892, İstanbul - ö. 29 Nisan 1979, İstanbul) Yönetmen, oyuncu, yapımcı.
Hem tiyatro hem de sinema alanında Türkiye'de ilk önemli katkıları gerçekleştiren Muhsin Ertuğrul,Tefeyyüz Mektebi’nde, Topbaşı Rüştiyesi’nde, Mercan İdadisi’nde okudu. 1909'da Erenköy'deki Burhaneddin Kumpanyası’nda Arthur Conan Doyle'ın Sherlock Holmes oyununda 'Bob' rolüyle ilk kez sahneye çıktı. Bu toplulukla birçok oyunda rol aldı. 1911'de tiyatro eğitimi için Paris'e gitti. Orada Comedie Française ve birçok Rus tiyatro topluluklarının oyunlarını izledi. 1913'te Bursa'da Millet Tiyatrosu adıyla İ. Galip Arcan, Behzad Butak ve Kemal Emin Bara ile kurduğu toplulukla çok sayıda yabancı oyunu sahneledi ve bu oyunlarda oynadı. Aynı yıl Şehzadebaşı'nda Ertuğrul Sineması'nı açtı.
Kerim Afşar (d. 13 Ağustos 1930 - İstanbul, ö. 26 Eylül 2003 - Ankara) Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, yönetmen, seslendirme sanatçısı.
Gazeteci İlhan Selçuk'un "ses ustası", Uğur Mumcu'nun da "Kerim Atatürk" diye nitelendirdiği Kerim Afşar, Ankara Devlet Konservatuvarı Tiyatro Yüksek Bölümü’nden 1953'te mezun oldu. Henüz okulunu bitirmeden oyunlarda rol almaya başlayan usta sanatçı, 45 yıllık sahne hayatında 100 civarında oyunda, birçok film ve dizide rol aldı.
TRT'de "Radyo Tiyatrosu" programlarında unutulmaz karakterler çizen Afşar, sayısız seslendirme yaptı. 1980 yılında Peter Stein'in davetiyle Berlin'e giderek orada sergilenen oyunlarda oynadı. Sanatçı, Türkiye'ye dönerek Devlet Tiyatroları'ndan emekli olduktan sonra Ankara Sanat Tiyatrosu (AST) bünyesinde sanat hayatını sürdürdü. İstanbul Şehir Tiyatroları'nda da sahneye çıktı. Kerim Afşar, sanatçı Esin Afşar'ın eski eşidir.
Tomas (Tovmas) Fasulyeciyan (d. 1843, İstanbul - ö. 1903, İskenderiye) tiyatro oyuncusu, yönetmen.
İlkokulda öğretmenlerinin taklidini yaparak yeteneğiyle dikkat çeken Tomas Fasulyeciyan, 1858 yılında "Şark Tiyatrosu"`nda çalışmaya başladı. 1860 yılında Şehzadebaşı'nda "Temaşa-i Hüneri Opera-i Osmani Tiyatrosu" adlı bir oluşumun önünde yer aldı. 1863 yılında Trabzon'da gençlik tiyatrosu çalışmaları yaptı, dönüşünde Üsküdar Aziziye Tyiatrosu topluluğunda oyunculuk yaptı. Güllü Agop'un teşvikiyle Gedikpaşa Tiyatrosu'nda görev aldı.
1880 yılında Bursa'ya giderek 1885'e kadar çalışan Fasulyeciyan, Bursa'dan sonra Bulgaristan'a giderek sekiz yıl kalmış, döndükten sonra bir süre Samsun'da tiyatro çalışmalarında bulunmuştur. 1894 yılında yeniden Bulgaristan ve Romanya'ya giden Tomas Fasulyeciyan, Bulgaristan'da hastalanarak dostlarının yardımıylla Paris'e gitti. Bir süre sonra İskenderiye'ye gitti ve orada yoksul olarak yaşamını yitirdi.
Bertolt Brecht, kısaca Bert Brecht (asıl adı Eugen Berthold Friedrich Brecht) (10 Şubat 1898, Augsburg - 14 Ağustos 1956 Berlin), Alman şair, oyun yazarı, tiyatro yönetmenidir. Epik tiyatro görüşüyle geleneksel tiyatronun sunduğu illüzyonu kıran ve tiyatroyu sosyal ve ideolojik bir foruma dönüştürmüş sosyalist tiyatro devrimcisidir.
Bertolt Brecht Bavyera’nın Ausburg kentinde doğdu. Yetenekli bir şair olan Brecht ilk şiirlerini 1913’te okul gazetesinde yayımladı. 1 sene sonra da yerel gazetede yazıları çıkmaya başladı. Asıl ilgisi edebiyat ve tiyatro olmasına rağmen bir süre tıp egitimi aldı. I. Dünya Savaşında askere alınıp hastanede görev yaptı. Savaşın son yılında “Ölü Askerin Öyküsü” adlı bir şiir yazdı. Bu şiiri yıllar sonra, Naziler tarafından suçlanarak Alman yurttaşlğından atılmasına sebep olacaktı. 1919'da şiir çalışmaları yoğun geçti ve şiirlerini Die Hauspostille kitabında topladı.
Laurence Kerr Olivier, Baron Olivier, (Liyakat Nişanı) (d. 22 Mayıs 1907 - ö. 11 Temmuz 1989) Oscar, Altın Küre, BAFTA ve dört Emmy ödüllü İngiliz tiyatro ve sinema yönetmeni, oyuncusu ve yapımcısı. Birçok kişi tarafından Anglofon dünyada, 20. yüzyılın en büyük oyuncusu olarak kabul edilmektedir.
Olivier'in kariyeri hem tiyatroda hem de sinemada oldukça üretken onlarca yıla yayılmıştır. İki alanda da Shakespeare'in Othello'sundan Vahşi Koşu'daki Nazi dişçisine ve Onikinci Gece'deki Sir Toby Belch'e kadar birçok farklı rol oynamıştır.
Kilisede görevli bir babanın oğlu olan ve şöhreti Londra West End'deki profesyonel tiyatro sahnelerinde bulan Olivier, Shakespeare uzmanı olmayı kafasına koydu ve ozanın 20. yüzyılda başı çeken yorumcularından biri oldu. Daha sonraki yıllarda, Olivier ikinci karısı Vivien Leigh'ı terk etmenin suçluluğu altında ezilerek kendini işine adadı.Olivier 120'den fazla tiyatro oyununda rol aldı. 1999'da, Amerikan Film Enstitüsü Olivier'i 100 Yıl 100 Yıldız - En İyi Erkek Yıldızlar listesinde 14. sıraya koydu.
Haldun Taner (16 Mart 1915, İstanbul - 7 Mayıs 1986, İstanbul), öykü ve tiyatro oyunu yazarı.
Türkiye'de epik tiyatro türü ve kabare tiyatrosunun öncüsüdür. Haldun Taner'in eserlerinde gözlemin, mizahın ve yerginin önemli yeri vardır. Büyük şehrin düzensiz ve çelişkilerle dolu yapısını, görgüsüzlük ve bilgisizliğini yansıtan öyküleriyle tanınmıştır.
Galatasaray Lisesi, Heidelberg Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Dili ve Edebiyatı Bölümünde, Max Reinhardt Tiyatro Enstitüsü'nde eğitim gördü. Üniversitelerde edebiyat ve sanat tarihi dersleri verdi.
Skeç, öykü, oyun, kabare, senaryo, hiciv, fıkra, köşeyazısı türlerinde yazdı. Devekuşu Kabare'yi, Bizim Tiyatro'yu, Tef Kabare Tiyatrosu'nu kurdu. Küçük Dergi'yi çıkardı. Öykülerini ve yazılarını Yedigün, Ülkü, Yücel, Varlık, Küçük Dergi, Yeni İnsan dergilerinde, Yeni Sabah, Milliyet, Tercüman gazetelerinde yayınladı. Tercüman ve Milliyet gazetelerinde uzun yıllar, "Devekuşuna Mektuplar" başlığıyla fıkralar yazdı.
Irvine Welsh (d. 27 Eylül 1958, Leith, Edinburgh, İskoçya), Trainspotting romanıyla ünlü İskoç yazar. Çok sayıda kısa film yönetmiş olmasının yanı sıra, oyun ve senaryo yazarıdır.
1961'de Leith'ta doğdu. 4 yaşındayken, ailesiyle işçi mahallesi olan Muirhouse'a taşındı. Burada büyüdü. 16 yaşında okulu bırakarak yeni oluşmaya başlayan Punk Rock piyasasına katılmak için Londra'ya taşındı. Londra'da çeşitli işlerde çalıştı ve uyuşturucu kullanmaya başladı. 1980 sonlarında yeniden Edinburgh'a döndü ve üniversitede bilgisayar okurken bir yandan da yazmaya başladı.
Colley Cibber (6 Kasım 1671 - ö. 11 Aralık 1757) İngiliz başşair, oyun yazarı, tiyatro oyuncusu ve yönetmeni. Love's Last Shift; or The Fool in Fashion (Aşkın Son Hilesi ya da Modaya Uygun Aptal) adlı oyunu yaklaşık bir yüzyıl İngiliz tiyatrosunu etkisi altına alan duygulu komedinin ilk örneğidir.
Cibber Danimarkalı bir heykel sanatçısının oğlu olarak iyi bir eğitim aldı. Ailesinin tüm karşı çıkmalarına rağmen oyunculuğa başladı. Oyunculuğa ilk olarak 1960 yılında Londra'da Drury Lane Tiyatrosu'nda, Thomas Betterton topluluğuyla başladı. Birkaç yıl sonra evlendi. Oyunculuktan yeterli parayı kazanamayınca Love's Last Shift'i yazdı. Bu oyunla hem yazar olarak hem de oyuncu olarak ün kazandı. 1700 yılında Cibber, Shakespeare'in aynı isimli oyununun bir parodisi olarak Richard III'ü sahneledi. Shakespeare'in oyununu sahnelemek isteyen birçok yönetmen Cibber'in uyarlamasını tercih etti. Daha sonraki yıllarda töre komedileri ve Kraliçe Anne'nin ölümünden sonra da siyasete olan ilgisiyle politik oyunlar yazdı. Büyük bir ustalıkla sürdürdüğü oyunları sayesinde "Başyazar" unvanını aldı.
Cem Yalın (d. 1954 - ö. 24 Ocak 1999) Yazar, yönetmen - dramaturg, ressam, öğretmen, gazeteci.
1969'da Bakırköy Lisesi öğrencisiyken sanat hayatına başlayan Yalın, ilk olarak Ionescu'nun bir oyununda rol aldı. İlk rol arkadaşları Yaman Okay ve Rutkay Aziz oldu. 1976 yılına dek, Haluk Şevket Ataseven'le birlikte İstanbul Liselerarası Tiyatro Örgütü - (İLTÖ) içinde etkinliklere katıldı. Liseyi bitirince bir dönem dekor yaparak tiyatrodan kopmadı.
1973'te Bakırköy Halkevi bünyesinde çalışmaya başladı. Aynı süreçte Halk Sahnesi Oyuncuları adlı bir topluluk oluşturarak Brecht ve Nazım'dan oyunlar sergiledi.
Mehmet Ulusoy (d. 30 Mart 1942, İzmir - ö. 7 Haziran 2005 - Paris) Yönetmen, tiyatro ve sinema oyuncusu.
Sanata ve tiyatroya olan ilgisi oldukça genç yaşlarda başlayan Mehmet Ulusoy, Galatasaray Lisesi'nde öğrenciyken başladığı oyunculuğunu Ulvi Uraz Tiyatrosu'nda sürdürdü. Fransa'da Giorgio Strehler'in asistanlığıyla deneyim kazandıktan sonra, 1968 yılında İstanbul'da kendi ekibini oluşturdu. Köylere kadar uzanan bir kapsamda "sokak tiyatrosu" anlayışını zenginleştirdi. 1979 - 1980 yıllarında Dostlar Tiyatrosu'nda yer aldı.
George Tabori (György Tábori) (d. 1914, Budapeşte - ö. 23 Temmuz 2007, Berlin), tiyatro yönetmeni, yazar, senarist.
Yahudi asıllı bir ailenin çocuğu olan Tabori, Berlin'de gazete muhabirliğiyle hayata atıldı. Babası Auschwitz kampında öldürülen, annesi ve kardeşi Nazi yönetiminden kaçan sanatçı, 1935 yılında Hitler Almanya'sını terkederek Londra'ya gitti. İngiltere ordusunda savaş muhabirliği yaptı ve BBC'de çalıştı. 1947 yılında Amerika'ya göçmen olarak gitti. Burada senaryo yazarlığı ve çevirmenlik yaptı. Thomas Mann, Charlie Chaplin ve birçok eserini sahneye koyduğu Bertolt Brecht'le tanıştı.
Mardiros Mınakyan, MANAKYAN olarak da bilinir (d. 1839, İstanbul - ö. 22. Şubat 1920, İstanbul), Ermeni asıllı tiyatro oyuncusu ve yönetmeni. Türk tiyatrosunun doğuş ve gelişme evrelerindeki katkılarıyla Batılı anlamda tiyatronun yerleşmesinde önemli rol oynamıştır.
İstanbul'da Balat'ta doğdu ve Hasköy'deki Nersesyan Okulu'nu bitirdi. Aynı okulda ve daha başka okullarda yardımcı öğretmenlik yaptı. İlk kez 1857'de amatör olarak sahneye çıktı. Profesyonel anlamda ilk rolü 1862'de Beyoğlu'ndaki Naum Tiyatrosu'nda oynadığı bir kadın rolüyle (Aristothéme adlı oyunda) oldu. Önceleri yalnızca Ermenice oyunlar oynadı. Daha sonra İzmir'de Vasprogan Tiyatrosu'nda Türkçe ve Ermenice oyunlarda rol aldı. Dönüşünde (1864) Fransız operetlerinde sahneye çıktı. 1866'da bir süre oyunculuğa ara vererek evlendi ve Kayseri'ye giderek orada iki yıl kadar öğretmenlik yaptı.
Roland Schimmelpfennig, (d. 19 Eylül 1967 - Göttingen, Almanya), eserleri Almanya'da sıkça sahnelenen güncel oyun yazarıdır. Oyunları 40'tan fazla ülkede yayınlanmıştır.
Schimmelpfennig, liseyi Almanya'da bitirdikten sonra İstanbul'a gitti. Burada, Cumhuriyet Gazetesi'nin eki olarak Türkçe ve Almanya yayın yapan "Bizim Almanca - Unser Deutch" dergisinde redaktörlük yaptı. Ardından "Taz" gazetesinin İstanbul muhabiri olarak çalıştı. Almanya'ya dönüp Otto Falckenberg Schule'de tiyatro yönetmenliği eğitimi aldı. Münih Kammerspiele Tiyatrosu'nda reji asistanı ve sanat yönetmeni yardımcısı olarak çalıştı. 1996'da bu tiyatrodan ayrılarak serbest yazar olarak çalışmaya başladı.
Eugenio Barba, (d. 29 Ekim 1936, Brindisi, İtalya), tiyatro eleştirmeni, otorite.
Çağdaş tiyatro sanatının kurucularından olan Barba, Danimarka Odin Tiyatrosu'nun Genel Sanat Yönetmenidir. 1954 yılında askeri liseyi bitiren Barba, Oslo Üniversitesi'nde Dinler Tarihi ve Fransız Edebiyatı üzerine aldığı eğitimi yarıda bırakarak, Jerzy Grotowski yönetimindeki Teatr 13 kadrosuna girdi. 1963 yılında Hindistan'a yaptığı bir gezi sırasında Kathakali yöntemini fark etti. Dönüşünün ardından yazdığı bu konudaki eleştirisi, İtalya, Fransa ve Danimarka'da ilgi gördü. 1964 sonbaharında Oslo Devlet Tiyatrosu'nu kazanamayan gençlerle birlikte Odin Teatret`i (Odin Tiyatrosu) kurdu. Topluluk, birçok başarılı yapım gerçekleştirdi.
Mehmet Ergen, tiyatro oyuncusu, yönetmen, çevirmen.
Bilsak'ta bir yıl süreyle aldığı tiyatro eğitiminin ardından 1988'de Londra'ya giderek, orada tiyatroya başlayan Ergen, oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. Southwark Playhouse’da ve Hoxton Hall’de genel sanat yonetmenliği, danışmanlık, Royal Court Theatre’da metin danışmanlığı, Paddington Arts’da Gençlik Tiyatrosu yönetmenliği, Battersea Arts Centre’da yapımcılık gibi görevlerde bulundu. 2000 yılında Londra'da Arcola Theatre'ı kurdu, genel sanat yönetmenliğini üstlendi.
Theorem tiyatro seminerinde İngiltere’yi temsilen konuşmacı olarak görev aldı. BBC ve ITV'de filmlerde oyunculuk yaptı. Sadece Tiyatro ve sinema ile sınırlı kalmayıp, opera ve müzikallerde de yönetmenlik yaptı. İngiltere dışında da İrlanda ve İsrail'de oyunlar yönetti. Kent Oyuncuları, Tiyatro Anadolu, İstanbul Devlet Tiyatrosu, Açık Tiyatro, İzmit Şehir Tiyatrosu gibi kuruluşlara yönetmenlik katkısında bulundu.
.jpg)
William Somerset Maugham (d. 25 Ocak 1874 - ö. 16 Aralık 1965) İngiliz oyun, hikâye ve roman yazarı. Çağdaşlarının modernist akımın etkisinde yazdığı bir dönemde daha sade bir tarz seçti. Yazdığı oyunların sıkça sahnelenmesi sayesinde popüler bir yazar haline geldi. Birçok eseri film olarak da uyarlandı.
1947'de Maugham Somerset Maugham ödülü'nü başlattı. Bu ödül yaşı otuz beşin altında olan ve bir önceki yıl bir edebiyat eseri yayınlayan en iyi İngiliz yazarına veriliyordu. Şu ana kadar bu ödülü kazananlar arasında V.S. Naipaul, Kingsley Amis, Martin Amis ve Thom Gunn bulunmaktadır. Ölümünden sonra yazar teliflerini Kraliyet Edebiyat Fonuna bağışladı.
Martin McDonagh (d. 26 Mart 1970), İrlandalı çağdaş oyun yazarı ve Oscar ödüllü senaristtir.
İrlandalı bir ailenin çocuğu olarak Camberwell, Londra'da doğmuştur. Annesi ve babası daha sonra İrlanda'nın Galway şehrine taşınmış, Martin ve kardeşi (senaryo yazarı John Michael McDonagh) ise Londra'da kalmıştır. McDonagh, 16 yaşından itibaren aldığı işsizlik ödemeleriyle yaşamını sürdürmüştür.
Yazları Galway'e yaptığı seyahatlerde, İngilizce'nin Batı İrlanda şivesini öğrenen McDonagh, bu konuşma tarzını daha sonra oyunlarında kullanmıştır. Bu kaba köy şivesinin yanı sıra ilkel simgesellik ve kara mizah da içeren oyunları; John Millington Synge, Harold Pinter ve David Mamet'in oyunları ile İngiliz televizyon komedilerinin bir karışımı gibidir.
Tiyatro eserleri arasında iki kara mizah üçlemesi (Galway Üçlemesi ve Aran Adaları Üçlemesi) ile bir kara fantezi (The Pillowman - Yastık Adam) ve iki de radyo oyunu bulunmaktadır. McDonagh ayrıca sinema ile uğraşmaktadır. Çektiği Six Shooter - Altıpatlarisimli kısa filmle 2005'te en iyi kısa film dalında Oscar kazanmıştır.
Bryony Lavery (d. 1947), Britanyalı oyun yazarı. Ödüllü oyunu Donmuş'la tanınır. Tiyatro çalışmalarının yanı sıra, televizyon ve radyo için de yazar.
Kariyerine aktris olarak başladı. Daha sonra, oyunlarda küçük roller almaktansa kadınlar için daha iyi roller içeren oyunlar yazmaya karar verdi. Kariyerinin ilk yıllarında aktör Gerard Bell ile Les Oeufs Malades isimli bir tiyatro kurdu. Female Trouble ile More Female Trouble'ın da kurucusuydu ve Gay Sweatshop'un sanat yönetmenliğini yaptı.
Oyunları alttan alta feminist tona sahiptir ve hatta yalnızca kadın karakterlerden oluşan oyunlar da yazdı. (Örneğin More Light'ta repliği olan yalnızca bir erkek karakter vardır.) 1976'dan bu yana 20'den fazla oyun yazdı.
Özgün oyun ve uyarlamalarına ek olarak, Çehov'un Vanya Dayı'sı (2007) gibi kimi çevirileri de vardır.
National Theatre Connections serisi için beş oyun yazdı.
Agop Ayvaz (d. 1911 - İstanbul, ö. 29 Eylül 2006 - İstanbul) Ermeni asıllı Türk vatandaşı Tiyatro sanatçısı, yazar.
Uluslararası Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Türkiye Merkezi Başkanı Üstün Akmen'in açıklamasına göre; Agop Ayvaz Türk Tiyatrosu için unutulmayacak bir markaydı. Türk tiyatro tarihinin ulu çınarı..ydı.
Tiyatroyla çocuk yaşta tanışan Agop Ayvaz, 18 yaşındayken Narlıkapı Şark Tiyatrosu'nda ilk oyununda rol aldı (1929). Boğos Karakaş'ın tiyatro ekibinde yer alan sanatçı, 1937'de evlendi. Esayan Okulundan Yetişenler Derneği'nin sahnesinde birçok tiyatro oyunu sergiledi (1950). Aynı yıl, Türkiye'nin en uzun soluklu tiyatro dergisi olan Kulis`i yayınlamaya başladı. Bu girişimi aralıksız, 50 yıl boyunca canlı kaldı. Bir çok zorluklara göğüs gerip, evini satma pahasına kurduğu dergiyi yaşatmış ve sanata destek olmuştur. 1997 yılında Türkiye Yazarlar Birliği tarafından “Basına Hizmet” madalyasıyla ödüllendirildi. devamı
Metin And, (d. 17 Haziran 1927, İstanbul – ö. 30 Eylül 2008, Ankara), Türk bilim adamı, yazar, araştırmacı ve hukukçudur.
Yazı hayatına 1954 yılında edebiyat, opera ve bale eleştirmenliği ile başlayan And, Ulus gazetesinde 15 yıl boyunca tiyatro eleştirileri yazdı. Ayrıca Forum, Değişim, Dost, Türk Dili dergisi dergilerinde yazıları yayınlandı. Kuruluşundan itibaren Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü’nde otuz yılı aşkın süre ile öğretim üyeliği yaptıktan sonra 1994’te emekli oldu. Sonrasında Boğaziçi Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi'nde üçer yıl "Kültür Tarihi" dersleri verdi. Milliyet ve Vatan gazetelerinde yazıları yayımlandı. Devamı..
Eren Uluergüven (d. 1983 - Ankara, ö. 10 Aralık 2004 - İstanbul) Tiyatro sanatçısı, reji asistanı.
Sanatçı Selçuk Uluergüven'in kendisi gibi sanatçı olan oğlu Eren, 2000 yılında "Herşey İşporta" oyunuyla Tiyatro Biz'de profesyonel oldu. 2001 yılında Tiyatro Pera Güzel Sanatlar Tiyatro bölümünde eğitimine başladı. 2004'te Pera Güzel Sanatlar Tiyatro bölümü yıl sonu gösterisi olan "Yanlışlıklar Komedisi"nde oynadı. 2003 - 2004 tiyatro sezonunda, Tiyatro Pera'da "Seyir Defteri(Julia)" oyununda rol aldı. Dobrinja'da Düğün ve Sihirli Kitap oyunlarında reji asistanlığı yaptı. Reklam filmlerinde rol aldı.
Pera Güzel Sanatlar Tiyatro Bölümü son sınıf öğrencisiyken bir prova sırasında altında durduğu dekorun başına devrilmesi sonucu komaya girerek üç gün sonra, 21 yaşındayken öldü. Ailesinin organlarını bağışlaması ile dört kişinin sağlığına kavuşması sağlanmıştır.
Tennessee Williams, takma adıyla bilinen Thomas Lanier Williams (26 Mart 1911 – 25 Şubat 1983), büyük bir Amerikalı oyun yazarı ve 20. yüzyılın en seçkin oyun yazarlarından biriydi. “Tennessee” adı kendisine, okul arkadaşları tarafından güneyli aksanı ve babasının Tennessee geçmişinden dolayı verilmiştir. Arzu Tramvayı ile 1948’de ve Kızgın Damdaki Kedi ile de 1955 yılında Pulitzer Tiyatro Ödüllerine layık görülmüştür. Bu iki oyunun yanı sıra, Sırça Kümes 1945'te ve Iguana’nın Gecesi de 1961 yılında “New York Eleştirmenler Birliği” ödülünü kazandı. 1952 yılında yazdığı “Gül Dövmesi” oyunu (erkek arkadaşı Frank Merlo’ya ithaf etmiştir) Tony Ödülleri’nde en iyi oyun ödülünü kazandı. Eleştirmenler, Williams’ın Güneyli Gotik tarzında yazdığı düşüncesini sürdürmektedirler. devamı
İsmail Hakkı Şen (d. 1927 - Rize, ö. 31 Ocak 2005 - İstanbul) Tiyatro ve sinema sanatçısı.
Sanat hayatına 1958 yılında tiyatro ile başlayan İsmail Hakkı Şen'in asıl mesleği makine mühendisliği olmasına karşın; yaşamının büyük bir bölümünü sinema ve tiyatro dünyasında geçirdi. Ankara Sanat Tiyatrosu, Ankara Drama Tiyatrosu, Enis Fosforoğlu Sahnesi, Hadi Çaman Tiyatrosu ve Tiyatro İstanbul kadrolarında birçok oyunda rol alan sanatçı, 150 civarında filmde oynamıştır.
1951'de Kore Savaşı'na katılarak gazi olan Şen; savaş yıllarını anlatırken; sanatla olan aşkının başlanıcını şöyle anlatmaktadır: "..savaşın etkisini yaşıyordum. Uzun yıllar ne yapacağımı bilemeden dolaştım durdum. Sonunda bu sıkıntıyı ancak tiyatro oyunculuğu yaparak aşabilirim dedim ve tiyatroya başladım."
Suç ve Ceza oyununun sergilenişi sırasında babasının ölüm haberini alan sanatçı, sahnede uzun bir tiradı okurken hıçkırarak ağlaması nedeniyle ayakta alkışlanmıştı.
Birçok film ve oyunda rol almasının yanı sıra, iki de senaryo eseri bulunan İsmail Hakkı Şen; 78 yaşındayken, yaşlılığa bağlı solunum problemleri nedeniyle yaşamını yitirdi.
Prof. Dr. Türkel Minibaş, (d.1953, İstanbul - ö. 6 Şubat 2009, İstanbul), yazar, öğretim üyesi, ekonomist.
Çocukluğunda Muhsin Ertuğrul'un desteğiyle Fatih Şehir Tiyatrosu'na iki yıl oyunculuk yapan ve ilköğretiminin ardından AFS'den burs kazanarak, Los Angeles Pacific Palisades High School'da tamamladığı lise eğitiminin ardından 1971 yılında Türkiye'ye dönerek Marmara Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi'nden mezun olan Minibaş, 1985 yılında İstanbul Üniversite'sinde doktorasını yaptı. Üç yıl sonra doçent olan Türkel Minibaş, 1995 yılında Uluslararası İktisat alanında profesörlük elde etti.
İstanbul Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapmasının yanı sıra, yine aynı okulun "Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi"'nde müdür yardımcılığı ile, Anadolu Üniversitesi AÖF İstanbul İl Koordinatörlüğü görevlerini de üstlenen Prof. Minibaş,
birçok projeye imza attı. 1991 yılında 1. Ulusal Çocuk Kurultayı'nı düzenledi. 1995 yılından 1999'a kadar İMKB danışmanlığı yaptı. YKY ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı yayın komisyonunda görev alan Türkel Minibaş, ÇYDD Genel Başkan Yardımcılığını yürütmekteydi. Kadın ve çocuklar üzerine çeşitli çalışmalar yaptı. Çocukluğundan kalan tiyatro tutkusunu, Müjdat Gezen Sanat Merkezi'nde eğitmenlik yaparak sürdürdü. devamı