Pekiştirme (dilbilgisi)
Pekiştirme; bir sözcüğe, anlamını kuvvetlendirmek için ilaveler yapılması veya sözcüğün tekrarlanmasıdır. Türkçede başlıca beş çeşit pekiştirme vardır.
Sözcüğün ilk hecesi alınıp sonuna "p, m, s, r" ünsüzlerinden biri getirilmesi ile oluşan yeni hece, sözcüğün başına eklenir. "p, m, s, r" harfleri pekiştirme harfleri"dir.
Örnekler:
- Kop-koyu
- Sim-siyah
- Yem-yeşil
- Mas-mavi
- Dop-dolu
- Sap-sarı
- Sım-sıkı
- Ter-temiz
- Bem-beyaz
- Kas-katı
- Mos-mor
İlk maddeye ek olarak, “p,r,s,m” harflerinden sonra “e,a” harflerinin getirilmesi ile yeni bir pekiştirme gerçekleşir (bkz. ses türemesi):
- Sağlam >>> Sa-p-a-sağlam
- Yalnız >>> Ya-p-a-yalnız
İkilemelerle pekiştirme yapılabilir:
- Kara kara bulutlar
- Yüce yüce dağlar
- Uzun uzun kavaklar
- Pırıl pırıl cam
“mi” soru edatı ile pekiştirme yapılabilir:
- Güzel mi güzel araba
- Hoş mu hoş koku
- Geniş mi geniş oda
Kuralsız olarak gerçekleşen pekiştirmeler vardır:
- Darmadağın, Karmakarışık