Parthenope Cumhuriyeti

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İtalyanca: Repubblica di Partenope
Fransızca: République parthénopéenne
Parthenope Cumhuriyeti
Ocak 1799-Haziran 1799
bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Yaygın dil(ler)Napolice ve Orta İtalyan dilleri
HükûmetDirektuvar
• 1799
Carlo Lauberg
• 1799
Ignazio Ciaia
Yasama organıYasama Konseyi
Tarihçe 
• Kuruluşu
Ocak 1799
• Yaratılış
21 Ocak 1799
• Çözünme
24 Haziran 1799
• Dağılışı
Haziran 1799
Öncüller		 Ardıllar
Napoli Krallığı
Napoli Krallığı

Parthenope Cumhuriyeti (İtalyanca: Repubblica Partenopea, Fransızca: République Parthénopéenne) ya da Napoli Cumhuriyeti, Napoli Krallığı içinde yer alan ve Birinci Fransız Cumhuriyeti tarafından desteklenen kısa ömürlü, yarı özerk bir cumhuriyetti. Cumhuriyet, Fransız Devrim Savaşları sırasında, Kral IV. Ferdinand'ın Fransız birliklerinin şehre girmesinden önce kaçması sonucunda ortaya çıktı. Kral IV. Ferdinand, bir İngiliz gemisiyle kaçtı. Fransız komutan General Championnet komutasındaki Fransız birlikleri tarafından ilan edilev Cumhuriyet, 21 Ocak'tan Ferdinand'ın monarşik otoriteyi yeniden kurmak ve cumhuriyetçi faaliyetleri zorla bastırmak için Napoli'ye girdiği 13 Haziran 1799'a kadar varlığını sürdü.[1]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Parthenope Cumhuriyeti, adını şu anda Napoli şehrinin bir parçası olan eski bir Yunan yerleşim yeri olan Parthenope'den almıştır. Yunan yerleşimin adı da Neapolis'te kutlanan efsanevi bir deniz kızı olan Parthenope'den gelir.

Cumhuriyetin Kökenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransız Devrimi'nin patlak vermesi üzerine Napoli Kralı IV. Ferdinand ve Kraliçe Maria Carolina ilk başta reforma aktif olarak karşı çıkmadılar; ancak Fransız monarşisinin düşüşünden sonra ona şiddetle karşı çıktılar ve 1793'te Fransa'ya karşı ilk koalisyona katıldılar ve Fransız sempatisi olduğundan şüphelenilen herkese karşı şiddetli zulümler başlattılar. Ancak cumhuriyetçilik, özellikle aristokrasi arasında zemin kazandı.[2]

Eczacı Carlo Lauberg'den ilham alan Jakobenliğin yayılmasıyla, 1793'te Napoli Yurtseverler Derneği doğdu, devrimci gizli bir topluluk kısa süre sonra iki fraksiyona bölündü: anayasal monarşi (LOMO (Özgürlük ya da Ölüm)) destekçisi ve bir diğer demokratik cumhuriyet (ROMO (Cumhuriyet ya da Ölüm)) destekçileri. Bu ilk örgütlenmeleri ilk tutuklamaları (52) ve ilk ölüm cezaları (8) takip etti.

1796'da General Napolyon Bonapart liderliğindeki Fransız birlikleri İtalya'da önemli başarılar elde etmeye başladı; Napoli orduları, yaklaşık 30.000 asker daha fazla güce sahip olmasına rağmen, Fransızlara karşı tutunamadı. Takip eden iki yıl içinde Fransızlar İtalya'da yayılmaya devam etti; birbiri ardına Fransız yanlısı ve Jakoben Ligurya Cumhuriyeti, Cisalpin Cumhuriyeti ve Roma Cumhuriyeti gibi kardeş cumhuriyetler ilan edildi. Bu arada General Bonapart, Mısır'da sefere çıkmak için İtalya'dan ayrıldı.

General Championnet'in Fransız ordusu 23 Ocak 1799'da Napoli'ye girdi.
General Jean Étienne Championnet, Napoli Krallığı'nın fatihi
1799'da Sant'Elmo'nun ele geçirilmesi

1796'da Fransa ile barış sağlanmıştı. Ancak 1798'de Napolyon'un Mısır'da yokluğunda ve Horatio Nelson'ın Nil Muharebesi'ndeki zaferinden sonra Maria Carolina, Ferdinand'ı Fransa ile bir kez daha savaşa girmeye teşvik etti. Nelson, Eylül 1798'de coşkuyla karşılandığı Napoli'ye geldi. Napoli ordusu, Avusturyalı general Karl Mack'in komutası altında alelacele 70.000 kişiyi askere çağırdı.[3] 29 Kasım'da bu ordu, Papalık otoritesini yeniden kurmak isteyen Fransızlar tarafından tahliye edilen Roma'ya girdi. Ancak, ani bir Fransız karşı saldırısından sonra, birlikleri geri çekilmek zorunda kaldı ve sonunda bozguna uğradı. Çağdaş bir hicivci, Kral'ın Roma'yı fethetmesi hakkında şunları söyledi: "Geldi, gördü, kaçtı".[4]

Kral aceleyle Napoli'ye döndü. Lazzaroni (halkın en alt sınıfı) Bourbon Hanedanına bağlı ve onu savunmaya hazır olmasına rağmen, Nelson'ın HMS Vanguard'ına bindi ve sarayıyla birlikte panik içinde Palermo'ya kaçtı.

En çılgın kafa karışıklığı kaosa sebep oldu. Lazzaroni, cumhuriyetçi olduğundan şüphe duyulan çok sayıda kişiyi katlederken, kendilerini Kralları tarafından terk edilmiş bulan soylular ve eğitimli sınıflar, anarşiden kaçınmak için Fransız himayesi altında bir cumhuriyet tasarlamaya başladılar. 12 Ocak 1799'da Pignatelli, Sparanise'de Fransız general Jean Étienne Championnet'e teslim oldu. Pignatelli ayrıca 16 Ocak 1799'da Palermo'ya kaçtı.[5]

Fransızlara teslim olunduğu haberi Napoli ve vilayetlere ulaştığında lazzaroni sınıfı ayaklandı. Silahsız ve disiplinsiz olmalarına rağmen düşmana umutsuz bir cesaretle direndiler. Bu arada Napoli'nin Jakoben ve Cumhuriyetçi kanatları da ayaklanınca ve iç savaş çıktı. 20 Ocak 1799'da General Championnet komutasındaki Cumhuriyetçiler Castel Sant'Elmo kalesini fethettiler ve ertesi gün Fransızlar şehre girdi. Kayıplar 8.000 Napolili ve 1.000 Fransızdı.[6]

Cumhuriyet[değiştir | kaynağı değiştir]

21 veya 23 Ocak 1799'da Parthenope Cumhuriyeti ilan edildi. İsim, gelecekteki Napoli şehrinin bulunduğu yerde eski bir Yunan kolonisi olan Parthenope'ye atıfta bulunuyordu. Cumhuriyet yalnızca Fransız Ordusunun gücü nedeniyle var oldu. Cumhuriyetin liderleri, Cassano Irpino Prensi Gennaro Serra gibi kültürlü, yüksek karakterli ve doğuştan insanlardı, ancak bu insanlar toplumlardan kopuk insanlardı ve kendi ülkelerinin alt sınıfları hakkında çok az şey biliyorlardı. Yeni hükûmet, Championnet'in para talepleri nedeniyle kısa süre sonra kendisini mali zorluklar içinde buldu; bir ordu örgütleyemedi (ve bu nedenle Fransız korumasına bağımlıydı) ve devleti "demokratikleştirme" girişimlerinde çok az başarı elde etti.

Bu arada, Palermo'dan etkili bir piskopos olan Kardinal Fabrizio Ruffo bir karşı devrim örgütlemesi için Calabria'ya gönderildi. "Kutsal İnancın Hıristiyan ordusu" (Esercito Cristiano della Santa Fede) ile beklentilerin ötesinde başarılı oldu. Bir İngiliz filosu Napoli'ye yaklaştı ve Procida adasını işgal etti, ancak Bourbon donanmasında eski bir subay olan Francesco Caracciolo komutasındaki Cumhuriyet filosuyla birkaç çatışmadan sonra, Palermo'ya geri çağrıldı.[7]

Amiral Ushakov komutasındaki Rus ve Türk gemilerinin desteklediği Ruffo, şimdi başkente yürüdü ve burada, Méjean komutasındaki küçük bir kuvvet dışında Fransızlar geri çekildi. Dağınık Cumhuriyetçi müfrezeler yenildi ve 13 Haziran 1799'da Ruffo ve birlikleri Napoli'ye ulaştı. Ruffo, Ponte della Maddalena'daki çaresiz bir savaşın ardından şehre girdi. Haftalarca lazzaroni sınıfı yağmalamaya ve katliama devam etti ve Ruffo istese de onları dizginleyemedi. Bununla birlikte, Castel Sant'Elmo'daki Fransızlar ve Castel Nuovo ve Castel dell'Ovo'daki Cumhuriyetçilerce kontrol ediliyordu.[8] Ruffo, olası Fransız-İspanyol filosunun her an gelmesinden endişe ettiği için Kraliçe'nin isyancılarla anlaşma yapmama emrini çiğneyerek kalelerin boşaltılması için Cumhuriyetçilerle müzakereler yürütmeye başladı. Kısa süren müzakereden sonra, taraflar bir ateşkes imzaladılar ve kalelerin boşaltılacağı, rehinelerin serbest bırakılacağı ve garnizonların silahsızlandırılarak Napoli'de kalmaları veya Toulon'a yelken açmaları üzerinde anlaştılar. Teslimiyet, Ruffo ile İngiliz, Rus ve Türk subayların yanı sıra Cumhuriyetçiler adına Fransız komutan tarafından imzalandı.[9]

Gemiler Toulon'a yolculuk için hazırlanırken, kalelerdeki tüm rehineler kurtarıldı; ancak 24 Haziran 1799'da Nelson filosuyla geldi ve teslimiyeti duyunca antlaşmaya uymayı reddetti.[10] Fransızları ilgilendirdiği sürece antlaşmayı tanımayacağını belirtiyordu. Kardinal Ruffo ise öfkeyle, anlaşmanın sadece kendisi tarafından değil, Rus ve Türk komutanlar ve İngiliz yüzbaşı Edward Foote tarafından da imzalandığını, bu nedenle saygı duyması gerektiğini ve eğer Amiral Nelson'ın antlaşmaya uymaması halinde kaleleri ele geçirmesine yardım etmeyeceğini belirtti.[11]

Yüzbaşı Bell ve Troubridge, Nelson'a 26 Haziran 1799'da Cumhuriyetçilerin gemiye bindirilmesine karşı çıkma yetkisine sahip olduğunu belirtmesine karşın Nelson tavrını değiştirdi. Bunun üzerine cumhuriyetçiler kendileri için hazırlanan gemilere bindiler. Ancak 28 Haziran'da Nelson fikrini değiştirdi ce birçok Cumhuriyetçiyi tutukladı. Napoli'den kaçmaya çalışırken yakalanan Caracciolo, amiralin amiral gemisinde Nelson'ın himayesinde Kraliyetçi subaylardan oluşan bir askeri mahkeme tarafından yargılandı, ölüme mahkum edildi. Jakobenlerin son kalesi Pescara 30 Haziran'da teslim oldu.[12]

Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Napoli'ye döndükten sonra IV. Ferdinand, Basilica del Carmine'de gömülü olan Masaniello'nun kalıntılarını dağıttı. Masaniello, Cumhuriyetçiler tarafından bir sembol olarak benimsenmişti.

10 Temmuz 1799'da Kral Ferdinand, Napoli Krallığı'na bağlı bir firkateyn olan Sirena ile Napoli Körfezi'ne girdi. O öğleden sonra saat dörtte, önümüzdeki dört hafta boyunca karargahı olacak olan İngiliz Foudroyant'a gitti.

8.000 kadar siyasi mahkumdan 99'u idam edildi; bilim adamı Domenico Cirillo; Luisa Sanfelice; cumhuriyetin savaş bakanı Gabriele Manthoné; Castel dell'Ovo'nun savunucusu Massa; ihanetle esir düşen Pescara'nın savunucusu Ettore Carafa; ve cumhuriyetçi hükûmetin gazetesi il Monitore Napoletano'nun editörü ve devrimciye dönüşen saray şairi Eleonora Fonseca Pimentel. 500'den fazla kişi hapsedildi (222 ömür boyu), 288 kişi sınır dışı edildi ve 67 kişi sürgüne gönderildi. Bunun paralelinde sansür ve tüm siyasi hareketlere yönelik baskı uygulandı.[13]

Bu olaylar Britanya'da bildirildikten sonra, Charles James Fox, Avam Kamarasında Nelson'ı amiralin "Napoli Körfezi'ndeki zulümler"deki rolü nedeniyle kınadı.

1801'de, Cisalpin Cumhuriyeti'ne ulaşmaya çalışan Napoli Krallığı ordusu generali Kont Ruggero di Damas, 14 Ocak'ta (diğer kaynaklara göre 13 veya 16) Siena savaşında Miollis ve Pino tarafından yönetilen Fransızlara yenildiler ve ardından 18 Ocak'ta Foligno ateşkesi geldi.[14] Şubat 1801'ta imzalanan Foligno ateşkesi, Fransa adında komutan Joachim Murat imzalanırken, Napoli adına Damas tarafından imzalandı. Ateşkesi Fransa'nın Napoli Krallığı üzerinde hakimiyeti resmen onaylayan Floransa barışı izledi. Bu, Fransız monarşisinin ve Napolyon birliklerinin Napoli'de yaklaşık on yıl boyunca bulunmasını ifade ediyordu.[15]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Parthenopean Cumhuriyeti'nin bayrağı, beyaz yerine sarı şeritli Fransız üç renkli bayrağıydı. 19. yüzyılda kabul edilecek olan Romanya bayrağına benzer.
    Parthenopean Cumhuriyeti'nin bayrağı, beyaz yerine sarı şeritli Fransız üç renkli bayrağıydı. 19. yüzyılda kabul edilecek olan Romanya bayrağına benzer.
  • Bayrak
    Bayrak
  • Ablemi
    Ablemi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Davis, John A. (14 Eylül 2006). Naples and Napoleon: Southern Italy and the European Revolutions, 1780-1860 (İngilizce). OUP Oxford. ISBN 978-0-19-820755-9. 
  2. ^ "Marcellino and Festo". 22 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
  3. ^ "Tod in Neapel". 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
  4. ^ "Repubblica Napoletana 1799". 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
  5. ^ "Nuovo Monitore Napoletano". 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
  6. ^ Proclami e sanzioni della Repubblica napoletana pubblicati per ordine del Governo provvisorio ed ora ristampati sull'edizione officiale (İtalyanca). dalla stamperia dell'Iride. 1863. 
  7. ^ Proclami e sanzioni della Repubblica napoletana pubblicati per ordine del Governo provvisorio ed ora ristampati sull'edizione officiale (İtalyanca). dalla stamperia dell'Iride. 1863. 
  8. ^ "СОЛДАТЫ СВОБОДЫ» ИЛИ СМЕРТЕЛЬНЫЙ ВРАГ? Французы в Южной Италии 1798–1799 гг" (PDF). А. В. Чудинов. Французы в Южной Италии 1798–1799 гг. 2016. 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
  9. ^ Davis, John A. (14 Eylül 2006). Naples and Napoleon: Southern Italy and the European Revolutions, 1780-1860 (İngilizce). OUP Oxford. ISBN 978-0-19-820755-9. 
  10. ^ "MONITORE NAPOLETANO". 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
  11. ^ Banach, Andrzej (1988). Kobiety na monetach (Lehçe). Zakład Narodowy im. Ossolińskich. ISBN 978-83-04-02655-1. 
  12. ^ Pachoński, Jan (1987). Generał Jan Henryk Dąbrowski, 1755-1818 (Lehçe). Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej. ISBN 978-83-11-07252-7. 
  13. ^ "RAPPORTO DEL COMITATO DI LEGISLAZIONE AL GOVERNO PROVVISORIO". COSTITUZIONE NAPOLETANA DEL 1799. 17 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
  14. ^ "NAPOLEONE LO SCIPPO D' ITALIA". Corriere Della Sera. 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
  15. ^ "La situazione crotonese raccontata da Fabrizio Ruffo a Ferdinando I". 7 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Parthenope_Cumhuriyeti&oldid=29711576" sayfasından alınmıştır