Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti
Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti, Osmanlı kadınlarının iş gücüne katılımını sağlamak için 1916 yılında Enver Paşa tarafından kurulan ve 1923 yılına kadar faaliyet gösteren cemiyet. Dolaylı olarak feminist özellikte olduğu kabul edilir.
İhtiyaçlar ve cemiyetin kuruluşu[değiştir | kaynağı değiştir]
Cemiyetin kurulması fikri Enver Paşa ve eşi Naciye Sultan'a aitti. Cemiyetin merkezi İstanbul'daydı ve şubeleri bulunuyordu. Birinci Ordu'ya bağlı olarak kurulmuştu. Cemiyetin sürekli denetimi ve gözetimi altında bulunan Kadın Birinci İşçi Taburu adlı bir teşkilat da oluşturulmuştu. Cemiyetin çalıştırdığı kadın sayısı zaman içinde 8194 kişiye kadar çıktı. Bunlara rağmen cemiyetin kurucuları arasında tek bir kadın bile bulunmuyordu.[1]
Ülkenin durumu ve cemiyetin faaliyetleri[değiştir | kaynağı değiştir]
I. Dünya Savaşı'nda erkeklerin askere alınması nedeni ile iş gücünde önemli bir kayıp yaşanmıştı. Bu arada iktidardaki İttihat ve Terakki Partisi'nin üretim kapasitesini arttırmaya yönelik politikaları sonuç vermiş ve üretim bir miktar arttırılabilmişti. Ancak üretimin devam edebilmesi için iş gücüne gereksinim vardı. Üretimin devam edebilmesi için 1. Dünya Savaşı boyunca kadının sosyolojik açıdan konumu önemli bir değişim yaşadı. Kadının iş gücü olarak tanımlanması, İttihat ve Terakki Partisi döneminde yaşandı. Osmanlı kadınları savaş döneminde cephe gerisinde hizmet verdiği gibi, tarımda da önemli bir insan kaynağı olarak yer aldı. Savaş uzadıkça kadının tarımda aldığı pay giderek arttı. Bu cemiyetin çalışmaları kadının toplum içindeki rolünün yeniden tanımlanması için önemli bir adım oldu.[2]
Devletin, savaş ve ekonomik rasyonalizasyon çerçevesinde yeniden biçimlemiş olduğu emek süreçleri, kadınların toplumsal statülerinde kısmen de olsa değişikliklere neden olmuştur.[1][3]
Dul kalmış müslüman Osmanlı kadınlarının namuslarının korunarak geçimlerini kendilerinin sağlaması amacı da güdülmekteydi. Hatta Kadın İşçileri Evlendirme Kampanyası düzenlenerek İzdivaç Talimatnamesi yayınlandı ve gazetelere evlenme ilanları verilerek bu kadınların ve henüz evlenmemiş genç kızların evlenmelerine olanak sağlandı. Cemiyetin bu tür faaliyetleri, kadınları çalıştırmanın amaç değil araç olduğu eleştirileri ile karşılandı.[1]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Göçmener, Sinem (Haziran 2016). "Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti" (PDF). Sosyoloji Dergisi. 36 (1). İstanbul Üniversitesi. ss. 315-318. doi:10.16917/sd.18771. Erişim tarihi: 1 Ocak 2018.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Başkan, Mehmet (8 Ağustos 2017). "İttihat ve Terakki Partisi ve tarım". Herkes Dergisi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2018.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Karakışla, Yavuz Selim (13 Kasım 2015). Kadınları Çalıştırma Cemiyeti (1916-1923) Osmanlı İmparatorluğu’nda Savaş Yılları ve Çalışan Kadınlar. İletişim Yayınları. s. 408. ISBN 9789750518577.