Orcaella heinsohni
| Orcaella heinsohni | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ortalama insan ile boyut karşılaştırması
| ||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
 Bilinen dağılımı mavi; tahmin edilen dağılımı sarı. Soru işareti görüldüğü kaydedilmeyen ancak olduğu sanılan yerler. |
Orcaella heinsohni, Avustralya'nın kuzey kıyılarında bulunan bir yunus türüdür.Orcaella cinsinin diğer üyesi olan Irrawaddy yunusuna çok benzer ve 2005 yılına kadar da ayrı bir tür olarak tanımlanmamıştır. Irrawaddy yunusu iki renge sahip iken O. heinsohni üç renge sahiptir. Ayrıca kafatası ve yüzgeç yapıları da iki tür arasında küçük farklılıklar gösterir.
Taksonomi ve sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Epiteti olan "heinsohni" adı, James Cook Üniversitesi'nde çalışmış olan Avustralyalı biyolog George Heinsohn'a ithafen, aralarında Orcaella heinsohni türünün ilk örnekleri üzerinde yapılan ilk analiz de dahil olmak üzere Avustralya'nın kuzeydoğusundaki dişli balinalar üzerine yaptığı öncü çalışmalar nedeniyle verilmiştir.[1]
Büyük memelilerin yeni türleri günümüzde oldukça nadiren tanımlanmaktadır. Tanımlananlar da ya saola gibi çok dar ve ulaşılması zor alanlarda yaşayanlar ya da Mesoplodon perrini gibi nadiren rastlananlar ya da kürek dişli gagalı balina gibi yalnızca iki numune ile karaya vurmuş bazı kemiklerden tanımlanan hayvanlar olmuştur. Aslında O. heinsohni 56 yıl içinde tanımlanan ilk yunus türüdür ve hemen ardından 2011 yılında yine Avustralya'dan Tursiops australis türünün keşfi ve tanımlaması bunu izlemiştir. O. heinsohni popülasyonlarının bilimsel araştırma yapabilmek için ulaşılabilir olması nedeniyle son zamanlarda tanımlanan memeliler arasında sıra dışı bir yer tutmaktadır.
Buna rağmen Avustralya'nın kuzey sularında bu türün varlığı yalnızca 1948 yılında Kuzey Toprakları'nda Gove Yarımadası'nın Melville koyunda bir kafatası bulunana kadar bilinmemekteydi. Kafatası bulunan yunus muhtemelen Avustralya yerlileri tarafından yakalanmış ve yenmişti. Ancak bu keşif konu D.P. Johnson[3] tarafından 1964 yılında tartışılana ve hemen sonra Hollandalı yelkenci Mörzer Bruyns tarafından 1966 yılında gözlemlerinin yayımlanmasına[4] kadar fark edilmemiştir.
İki bilim insanı, James Cook Üniversitesi'nden Isabel Beasley ve Queensland Tropical Müzesi'nden Peter Arnold Townsville, Queensland açıklarında yaşayan yunus populasyonundan aldıkları DNA örneklerini La Jolla, California'da bulunan NOAA'nın (Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi) Güneybatı Balıkçılık Bilim Merkezi'ne gönderdi. Sonuçlar George Heinsohn'un Townsville populasyonunun yeni bir tür olduğu hipotezinin[5] doğru olduğunu göstermiştir.
Holotip QM JM4721 (JUCU MM61) Queesnland'ta Horseshoe Bay yakınlarında 21 Nisan 1972'de köpekbalığı ağına takılarak ölen bir yunusa ait kafatası ve diğer kemiklerdir. Bu yunus öldüğünde yaklaşık 11 yaşındaydı.[1]
Fiziksel Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Irrawaddy yunusu ile Orcaella cinsinde yer alan O. heinsohni belli belirsiz üç renklidir: Üst taraf kahverengimsi, yanlar açık kahverengi ve karın da beyaz renklidir. Irrawaddy yunusu ise beyaz karnı dışında kurşunî gridir. Yeni türün alnı Avustralya'da yaşayan diğer yunus türlerinde olmadığı şekilde yuvarlaktır. Ayrıca çok küçük "güdük" sırt yüzgeci de diğer yunuslardan ayırt edilmesine yarar. Sırtının iki yanında iz olmaması ve boyun kıvrımınn daha geride olması yakın akrabası ile ayrılmasını sağlar.
Dağılımı ve korunma durumu[değiştir | kaynağı değiştir]
Pasifik Okyanusu'nda Townsville açıklarında 200 kadar birey bulunmuştur. Dağılımının Papua Yeni Gine'ye kadar uzanması beklenmektedir. Diğer bir deyişle O. heinsohni Sahul Sahanlığının kuzey yarısına endemiktir ancak populasyonun çoğu Avustralya sularında yaşar. Çok yaygın olarak bulunmadıklarından yüksek bir korunma statüsü verilmiştir. IUCN bu türü neredeyse tehdit altındaki türler arasında sınıflandırmıştır.[6] Tehditler arasında balıkçılık ve köpekbalıklarına karşı kullanılan ağlar sayılabilir. Yerli halk tarafından avlanması ağlara takılarak boğulmasının yanında çok büyük bir tehdit teşkil etmemektedir.
Koruma çabaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu yunus türü Vahşi Hayvanların Göçmen Türlerinin Korunmasına ilişkin Bonn Sözleşmesi'nin (CMS) EK-II listesinde yer alır.[7] Olumsuz korunma statüsü olması ve uluslararası anlaşmalar ile düzenlenecek işbirliğinden önemli ölçüde yaralanbileceği için EK-II'de listelenmiştir.[7][8]
Bu tür aynı zamanda Pasifik Adaları Bölgesinde Balina ve Yunuslar ile bu Türlerin Doğal Yaşam Alanlarının Korunması için Mutabak Belgesi'nde de yer almaktadır.[9]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Beasley, Isabel; Robertson, Kelly M.; Arnold, Peter (2005). "Description of a new dolphin, the Australian snubfin dolphin Orcaella heinsohni sp. n. (Cetacea, Delphinidae)". Marine Mammal Science. Cilt 21. ss. 365-400.
- ^ William Perrin (2015). Perrin WF (Ed.). "Orcaella heinsohni Beasley, Robertson & Arnold, 2005". World Cetacea Database. World Register of Marine Species.
- ^ Johnson, D.P. (1964): Mammals of the Arnhem Land expedition. In: Specht, R.L. (ed.): Records of the American-Australian scientific expedition to Arnhem Land. Zoology: 427-515. Melbourne University Press, Melbourne, Australia.
- ^ Mörzer Bruyns, W.F.J. (1966): Some notes on the Irrawaddy dolphin, Orcaella brevirostris (Owen 1866). Zeitschrift fur Säugetierkunde 31: 367-372.
- ^ Arnold, Peter W. & Heinsohn, George E. (1996): Phylogenetic status of the Irrawaddy dolphin Orcaella brevirostris (Owen in Gray): A cladistic analysis. Memoirs of the Queensland Museum 39(2): 141-204. HTML abstract
- ^ Reeves, R.R., Jefferson, T.A., Karczmarski, L., Laidre, K., O’Corry-Crowe, G., Rojas-Bracho, L., Secchi, E.R., Slooten, E., Smith, B.D., Wang, J.Y. & Zhou, K. (2008). {{{title}}}. IUCN 2008. IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
- ^ a b "Appendix II 21 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Arşiv kopyası; Wayback Machine" of the Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals (CMS). As amended by the Conference of the Parties in 1985, 1988, 1991, 1994, 1997, 1999, 2002, 2005 and 2008. Effective: 5 March 2009.
- ^ "Convention on Migratory Species page on the Australian snubfin dolphin". 12 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
- ^ "Memorandum of Understanding for the Conservation of Cetaceans and Their Habitats in the Pacific Islands Region". Pacificcetaceans.org. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2014.