Bağcılar, Artvin

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Opiza sayfasından yönlendirildi)
Bağcılar
Köy
Harita
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin'in Türkiye'deki konumu
Artvin üzerinde Bağcılar
Bağcılar
Bağcılar
Bağcılar'ın Artvin'deki konumu
ÜlkeTürkiye Türkiye
İlArtvin
İlçeMerkez
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Rakım616 m
Nüfus
 (2021)
 • Toplam102
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu0466
İl plaka kodu08
Posta kodu08100

Bağcılar, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bağcılar köyünün eski adı Opiza’dır. Lazca bir yer adı olan Opiza (ოპიზა), "kıyı köy" gibi bir anlama gelir. Bu kelime sonradan "opica"ya (ოპიჯა) dönüşmüştür.[3] Bu yer adı Türkçede Opiza, Obiza, Obize gibi değişik biçimlerde yazılmıştır. Nitekim Çıldır Eyaleti cebe defterinde (1694-1732) Opiza (اوپیزە) olarak geçer.[4] Artvin vilayeti hakkında 1927 tarihli Osmanlıca kitapta ise Obiza (اوبیزە) şeklinde yazmıştır.[5]

Opiza köyünde yer alan Opiza Manastırı Fotoğraf: Aleksandr Pavlinov, 1888.

Opiza köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki Gürcü dinsel yapısı Opiza Manastırı da buranın eski Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir. Söz konusu manastır 5. yüzyılda Gürcü kralı Vahtang Gorgasali zamanında kurulmuş, Arap istilacıların talanının ardından Gürcü kralı Aşot döneminde yenilenmiştir.[6]

Opiza köyü, Osmanlı idaresinin başında Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlı bir köydü. Nitekim Çıldır Eyaleti'nin 1694-1932 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterine göre, 1723/1724 (Hicri 1136) yılında aynı idari konuma sahipti.[4]

Opiza köyü, Giorgi Kazbegi'nin 1874 yılında verdiği bilgiye göre, 12 haneden oluşuyordu. Evler, dağın dik yamaçlarda, kayalık kesimlerde ve vadi tabanında dağılmıştı. Köydeki en son evlerin olduğu yerde uzunluğu 150 adım, genişliği 80 adım olan küçük bir meydan vardı. Bu meydanda, yapılardan birinin ve bütünüyle yıkılmaktan kurtulmuş üç büyük evin duvarları kalmıştı. Özenle düzenlenmiş bu meydanın tam ortasında büyük bir kilise duruyordu. Etrafı taş duvarlarla çevrilmiş ve içine birkaç yüz insanı rahatlıkla sığdırabilecek kapasitedeki bu yapılar topluğu Vaftizci Yahya adına inşa edilmiş eski Opiza Manastırı idi.[7]

Opiza köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca savaş tazminatı kapsamında Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 tarihli nüfus sayımında Opiza (Опиза) olarak kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Artvin kazasına bağlı Berta nahiyesinin beş köyünden biri olan Berta köyünün mahallesiydi. Bu tarihte Opiza'da 12 hane bulunuyordu. Berta köyünde ise, 204 hanede 1.559 kişi yaşıyordu. Berta köyünde hane başına düşen ortalama kişi sayısı üzerinden Opiza mahallesinin nüfusunun yaklaşık 90 kişiden oluştuğu söylenebilir. Bu tarihte nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[8]

Opiza köyü, Birinci Dünya Savaşı sonlarında Rusların Artvin sancağından çekilmesinin ardından Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Nitekim bu durum 7 Mayıs 1920 tarihinde Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya tarafından da tanındı. Yaklaşık bir yıl sonra Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinin ardından, 16 Mart 1921'de Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla Artvin bölgesi ve Opiza köyü Türkiye'ye bırakıldı.[9][10]

Opiza köyü, 1922 tarihli nüfus cetveline göre Artvin linasına bağlı Berta nahiyesinin köylerinden biriydi. Köydeki 10 hanede 65 kişi yaşıyordu. Bu nüfus tespitinde köyün halkı Türk olarak kaydedilmiştir.[11] Opiza Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Bağcılar olarak değiştirildi. Ertesi yıl yapılan nüfus tespitinde köyde 11 hanede 75 kişi yaşıyordu.[5] Bağcılar köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetine bağlı Artvin kazasının Berta nahiyesinin köylerinden biriydi ve nüfusu 104 kişiye çıkmıştı.[12] 1965 genel nüfus sayımından 209 kişiden oluşan nüfusu içinde 59 kişi okuma yazma biliyordu.[13]

Opiza’da 5. yüzyılda kurulmuş ve 9. yüzyılda onarılmış olan Opiza Manastırı, sadece Klarceti bölgesinin değil bütün Gürcistan’ın da en eski dinsel yapılardan biriydi. Büyük ölçüde ayakta duran manastırın yapıları 1960’larda köyün yolu yapılırken yıkılmış, manastırın ortasından yol geçirilmiştir.[14] Yıkılmış olan manastır yapılarından ana kilisenin bazı kısımları ve giriş kapısı, yemekhane, mezarlık binası ve diğer binalara ait yıkıntılar kalmıştır.[15] Orta Çağ Gürcü el sanatları ustaları Beka ve Beşken Opiza'da yaşadıkları ya da Opizalı oldukları için Beka Opizari ve Beşken Opizari olarak anılır.[16]

Opiza köyünde Gürcülerden kalma başka tarihi yapılar da bulunmaktadır. Orta mahalledeki Opiza Daranı bunlardan biridir. Orta mahallede ayrıca, muhtemelen Opiza Manastırı'na ait üç adet tek nefli kilise bulunmaktadır. Köyün merkezinin yaklaşık 1,5 kilometre kuzeydoğusunda bulunan ve Gürcüce bir isim taşıyan Koltihevi (კოლტიხევი) mahallesinde ise, iki kilise ve bir daran tespit edilmiştir. Köyün merkezinin yaklaşık 1,5 kilometre kuzeyinde bulunan ve Gürcüce Mineturi (მინეთურის) adını taşıyan mahallede iki kilise, bir manastır ve bir kule kalıntısı vardır. Köy merkezinin 1 kilometre güneydoğusunda yer alan Şaşvalti mahallesinde üç adet kilise kalıntısı tespit edilmiştir.[17]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Bağcılar köyü, Artvin il merkezine 37 km uzaklıktadır.[18]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2021 94[2]
2020 102[2]
2019 124[2]
2018 180[2]
2017 77[2]
2016 88[2]
2015 68[2]
2014 82[2]
2013 93[2]
2012 99[2]
2011 109[2]
2010 85[2]
2009 86[2]
2008 105[2]
2007 86[2]
2000 134[18]
1990 211[18]
1985 216[18]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Bagcilar, Turkey Page". Fallingrain.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Merkez Bağcılar Köy Nüfusu". Nufusune.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  3. ^ Klarceti (კლარჯეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 130. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
  4. ^ a b "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 267". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2024. 
  5. ^ a b Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 113.
  6. ^ Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 8, ISBN 9789944579216.
  7. ^ "Giorgi Kazbegi, Türkiye Gürcistan'ında Üç Ay: Bir Seyyahın Notları (სამი თვე თურქეთის საქართველოში:მოგზაურის ჩანაწერები), Batum, 1995, s. 100-101". 10 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2024. 
  8. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1313". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2024. 
  9. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2021. 
  10. ^ ""Российско-грузинский договор 07.5.1920 г. (полный текст и карта) - один из многих нарушенных Кремлем" / "07.5.1920 tarihli Rus-Gürcü Anlaşması (tam metin ve harita) Kremlin Tarafından İhlal Edilen Birçok Anlaşmadan Biridir". 11 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022. 
  11. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2024. 
  12. ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 167" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2024. 
  13. ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Nisan 2024. 
  14. ^ Aytekin, Osman (1999). Ortaçağ'dan Osmanlı dönemi sonuna kadar Artvin'deki mimarı̂ eserler. T.C. Kültür Bakanlığı. Google Kitaplar. s. 15. 5 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2022. 
  15. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 31. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  16. ^ Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 173, ISBN 9789944579216.
  17. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 31-41, 159-163. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  18. ^ a b c d "Bağcılar Köyü". YerelNet.org.tr. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2014. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bağcılar,_Artvin&oldid=32500407" sayfasından alınmıştır