Nirrti
Nirṛti (Sanskrit: निरृति), Hindu mitolojisinde ölüm, yıkım ve kederle ilişkilendirilen bir tanrıçadır. Hindu kozmolojisinde güneybatı yönünün koruyucusu olan Dikpalalardan biri olarak kabul edilir.[1]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Sanskritçe "Nirṛti" kelimesi, "çürüme" veya "ṛta" (kozmik düzen) kavramının yokluğu anlamına gelir. "Nir-" (olumsuzluk eki) ve "ṛta" kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. Bu bağlamda Nirṛti, kaosu ve düzenin yıkılmasını simgeler.[2]
Vedik Dönemde Nirṛti
[değiştir | kaynağı değiştir]Rigvedada Nirṛti genellikle uğursuz bir varlık olarak anılır. X.59 numaralı ilahide, ondan korunmak için dualar edilir ve kurban alanından uzaklaştırılması istenir.[3] Atharvavedada (V.7.9) ise Nirṛti, altın saçlara sahip bir tanrıça olarak tasvir edilir.[4]
Puranik Dönemde Nirṛti
[değiştir | kaynağı değiştir]Daha sonraki Hindu metinlerinde Nirṛti'nin rolü genişlemiştir. Bazı metinlerde, Adharma'nın (Dharma'nın zıttı) eşi ve Bhaya (korku), Mahabhaya (büyük korku) ve Mṛtyu'nun (ölüm) annesi olarak geçer.[5]
Dikpala Olarak Nirṛti
[değiştir | kaynağı değiştir]Nirṛti, Hindu mitolojisinde sekiz yönü koruyan tanrılar olan Dikpala'lardan biri olarak kabul edilir ve güneybatı yönünün hakimi olarak bilinir. Bu bağlamda genellikle koyu tenli, büyük bedenli ve sarı giysiler içinde tasvir edilir. Puranalar'a göre, bineği insan ya da aslandır.[6]
İkonografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Nirṛti'nin ikonografik tasvirleri farklı Hindu metinlerinde çeşitlilik gösterir. Vishnudharmottara Puranada, kötü bakışlara sahip, ağzı açık ve belirgin dişleri olan bir figür olarak betimlenir. Aynı metinde, onun bineğinin bir eşek olduğu ve elinde bir danda (asa) tuttuğu belirtilir. Ayrıca, Devi, Krishnangi, Krishavandana ve Krishnapasha isimlerinde dört eşi olduğu kaydedilmiştir.[7]
Popüler Kültürde Nirṛti
[değiştir | kaynağı değiştir]Nirṛti, modern popüler kültürde de kendine yer bulmuştur. Örneğin, bilimkurgu dizisi Stargate SG-1de, Nirrti adında bir Goa'uld karakteri bulunur. Bu karakter, mitolojideki Nirṛti'nin yıkıcı doğasını yansıtır.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kinsley, David (1987). Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition. Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 81-208-0379-5.
- ^ Bhattacharji, Sukumari (2000). The Indian Theogony: Brahmā, Viṣṇu and Śiva. New Delhi: Penguin. ISBN 0-14-400011-0.
- ^ Dalal, Roshen (2010). Hinduism: An Alphabetical Guide. Penguin Books India. ISBN 978-0-14-341421-6.
- ^ Mani, Vettam (1975). Puranic Encyclopaedia: A Comprehensive Dictionary with Special Reference to the Epic and Puranic Literature. Delhi: Motilal Banarsidass. ISBN 0-8426-0822-2.
- ^ Stutley, Margaret (2019). A Dictionary of Hinduism. Routledge. ISBN 978-1-138-36714-5.
- ^ Daniélou, Alain (1991). The Myths and Gods of India: The Classic Work on Hindu Polytheism. Simon and Schuster. ISBN 978-0-89281-354-4.
- ^ Benard, Elisabeth; Moon, Beverly (2000). Goddesses Who Rule. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-512130-5.
- ^ Gateworld - Nirrti