Niş'in ele geçirilmesi (1737)
| Niş'in ele geçirilmesi (1737) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1737-1739 Osmanlı-Avusturya Savaşı | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |
 Habsburg Monarşisi | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Ahmed Paşa[b] | Doxat Morez | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 12.000–80.000[b] | 6.000 | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Bilinmiyor[c] | Bilinmiyor[c] | ||||||||
Niş'in ele geçirilmesi,[d] Osmanlı İmparatorluğu tarafından Ekim 1737'de gerçekleştirilen ve 1737-1739 Osmanlı-Avusturya Savaşı kapsamında yaşanan bir çatışmadır. Kansız bir kuşatma ile kaybedilen Niş şehri, Osmanlı tarafından Habsburgların üç aylık işgalinin ardından geri alınmıştır.[2]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Avusturya başlangıçta Osmanlı'nın Rusya ile savaşı'nda barış yanlısı görünse de, Nicolae Iorga'nın belirttiği gibi "maskelerini düşürerek" Rusya ile bir ittifaka girip Temmuz 1737'de Osmanlı İmparatorluğu'na savaş açtı.[3] Osmanlı'nın Rusya'yla meşgul olmasını fırsat bilen Habsburglar, Osmanlı'nın Balkanlar'daki gücünü zayıflatıp toprak koparmak umuduyla böyle bir girişimde bulundular.[4]
İşgalci Habsburg ordusu dört kola ayrıldı ve her birine on binlerce asker ile pek çok mareşal atandı. Hildburghausen Prensi 150.000 kişilik bir kuvvetle Bosna Eyaleti'ne gönderildi ve savaşın odak noktası burası oldu. Kont Khevenhüller 30.000 askerle Vidin'de bir cephe açmakla görevlendirildi. Dük Leszczyński ve Kont Seckendorff ise 20.000 askerle Osmanlı Sırbistanı'na gönderildi. Kont Wallis'de Eflak ve Boğdan'ı işgal etmek üzere 10.000 kişilik bir orduya komuta etmekle görevlendirildi. Bu iki bölge Osmanlı süzerentisi altındaydı.[5][6]
Kuşatma öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Üç ay önce Mareşal Philippi tarafından gerçekleştirilen Niş Kuşatması'nın ardından şehir kalesine 6.000 Habsburg askeri yerleşmiştir.[7] Kont Seckendorff, Köprülüzade Hafız Ahmed Paşa'nın 120.000 kişilik bir ordu ile Niş'e doğru yürüdüğü şeklinde yanlış bir haber almıştır. Seckendorff, kaleyi korumak için çaba göstermiştir. Kont Khevenhüller'e Timok kıyılarından kente yardım götürmesi emrini verirken, Sava üzerinden Hildburghausen Prensi'nin ordusunun da Niş'e ilerlemesini istemiştir. Ancak bu çabalar sonuçsuz kalmıştır.[2]
Kuşatma
[değiştir | kaynağı değiştir]Niş'teki küçük garnizonu öğrenen Rumeli Beylerbeyi Köprülüzde Hafız Ahmed Paşa, Sofya'dan 12.000 kişilik bir kuvveti kuşatma için göndermiştir. Bu sırada Kont Seckendorff Bosna'da meşguldür. İlk teslim çağrısı yapıldığında kalenin muhafızı Nicolas Doxat von Morez, 15 gün içinde 100.000 Osmanlı askerinin kuşatmaya katılması durumunda teslim olacağını belirtmiştir. Ancak bu süre dolmadan Ahmed Paşa 80.000 kişilik bir orduyla şehre gelmiş ve derhal teslim çağrısını yenilemiştir.[b] Başka çaresi kalmayan Doxat, 32 günlük erzak stoku ile birlikte 18 veya 20 Ekim 1737'de şehri teslim etmiştir. Kuşatma sadece birkaç gün sürmüştür. Teslim koşulları, garnizonun ve sivillerin Pasarofça ve Belgrad'a güvenli geçişini sağlamıştır.[2][9]
Kuşatma sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı'nın Niş'i geri almasıyla birlikte savaşın Habsburglar için Sırbistan cephesi çökmüştür. Doxat Morez ise Belgrad'a varır varmaz tutuklanmış ve Niş'i kolay teslim ettiği gerekçesiyle yargılanarak idama mahkûm edilmiştir. Mart 1738'de Doxat acı bir şekilde idam edilmiş; önce vücuduna birçok pala darbesi vurulmuş, ardından başı kesilmiştir.[10]
Kont Seckendorff'a geldiğinde Habsburg işgalinin başkomutanı olarak görevinden alınmış ve Doxat'a yardım etmediği iddiasıyla tutuklanmıştır. Diğer komutanlar tarafından ortaya atılan bu asılsız suçlamalar nedeniyle Seckendorff Viyana'da tutuklu kalmış, ancak 1740'ta İmparatoriçe Maria Theresia tarafından serbest bırakılmıştır.[7]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Kuşatmanın tam süresi bilinmemekle birlikte, 18 veya 20 Ekim 1737 tarihine kadar süren birkaç gün sürdüğü düşünülmektedir.
- ^ a b c Zinkeisen'e göre Ahmed Paşa'nın 80.000 kişiyle Niş'e yürüdüğü belirtilmiş olsa da bu bilgi diğer tarihçiler tarafından doğrulanmamıştır. Mustafa Cezar gibi bazı tarihçilere göre kaleye yollanan 12.000 kişilik orijinal kuvvet Doxat'ın teslim olması için yeterli idi.[8]
- ^ a b Kuşatmanın tamamen kansız mı geçtiği ya da tarihçiler ölü sayısının belirtmemeleri nedeniyle mi bilgi olmadığı net değildir.
- ^ İngilizce: Capture of Nish; Almanca: Die einnahme von Nissa; Sırpça: Освајање Ниша
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Somel, Selçuk A. (2010). The A to Z of the Ottoman Empire. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. s. LV. ISBN 9780810875791.
- ^ a b c Zinkeisen, Johann W. (2011). Afyoncu, Erhan (Ed.). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi [History of the Ottoman Empire] (PDF). 5. Epçeli, Nilüfer tarafından çevrildi. Istanbul: Yeditepe Yayınevi. ss. 506-507. ISBN 9786054052691.
- ^ Iorga 2024, s. 1493.
- ^ Hochedlinger, Michael (2003). Austria's Wars of Emergence, ss. 212–218.
- ^ Uzunçarşılı, s. 267.
- ^ von Hammer-Purgstall, Joseph. Çevik, Mümin (Ed.). Büyük Osmanlı Tarihi [Great Ottoman History]. 14. Özdek, Refik tarafından çevrildi. İstanbul: Üçdal Neşriyat. s. 231. 7 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2025.
- ^ a b Uzunçarşılı, s. 271.
- ^ Cezar, Mustafa (1971). Mufassal Osmanlı Tarihi [Detailed Ottoman History] (PDF). 1–6. Istanbul: Güven Yayınevi. s. 2499.
- ^ Iorga 2024, s. 1496.
- ^ Bikić, Vesna; Miladinović-Radmilović, Nataša (2015). Gerdau-Radonić, Karina; McSweeney), Kathleen (Ed.). "Beheading at the Dawn of the Modern Age: The Execution of Noblemen During Austro-Ottoman Battles for Belgrade in the Late 17th Century". Trends in Biological Anthropology. Cilt 1. s. 61.[ölü/kırık bağlantı]
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Iorga, Nicolae (2024). Afyoncu, Erhan (Ed.). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi 1300–1912 [History of the Ottoman Empire 1300-1912] (PDF). 1–5. Epçeli, Nilüfer tarafından çevrildi. Istanbul: Yeditepe Yayınevi. ISBN 9786258260717.
- Uzunçarşılı, İsmail H. Osmanlı Tarihi: Karlofça Anlaşmasından, XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar [Ottoman History: From the Treaty of Karlowitz to the End of the 18th Century]. 5. Ankara: Turkish Historical Society.