Nezak Tarkan
.gif)
. MS 700 dolaylarında.Nezak Tarkan, M.S 709 civarında Arap komutan Kuteyba bin Müslim'e karşı bir isyan başlatan Toharistan'ın göçebe hükümdarıydı.[1]
Nezak Tarkan ilk olarak 651 yılında Badgis'in Ak Hun hükümdarı olarak bahsedilir, Merv'in Marzban'ı ile Sasani hükümdarı III. Yezdicerd'e karşı ittifak yapmıştır.[2] III.Yezdicerd mağlup olmuştur ve kaçmıştır, ancak kısa süre sonra Merv civarında öldürüldü ve Araplar aynı yıl Merv şehrini ele geçirmeyi başardılar.
659'da, Çin arşivleri "Ak hun Tarkanların” dan bahsetmiştir (悒達太汗 yida taihan, muhtemelen "nezak Tarkan" ile ilgili"), çünkü Toharistan'daki bazı yöneticiler teorik olarak Çin İmparatorluğu'na tabi kaldılar ve ana şehri Huolu 活路(modern Mezar-ı Şerif, Afganistan) idi.[3][4]
MS 689 civarında, Badgis'in Akhun hükümdarı ile Zübeyr Horasan valisi Abdullah bin Hâzim es-Sülemî'nin oğlu Arap asi Musa bin Abdullah bin Hâzim, Emevi Halifeliğinin güçlerine karşı bir ittifaka girdi.[5] Ak Hunlar ve müttefikleri 689'da Tirmiz'i ele geçirdiler, Arapları püskürttüler ve Araplar tarafından "Akhunların karargahı" (dār mamlakat el-Hayāṭela) olarak tanımlanan Tirmiz başkentleri olmak üzere kısa bir süre için Horasan'ın tüm bölgesini işgal ettiler.[6][7]
Yezid bin Mühelleb yönetimindeki Emevi Halifeliği Arapları, 704'te Tirmiz'i yeniden ele geçirdiler.[5][3] Badgis Ak Hun hükümdarı Nezak Tarkan, 709'da nominal hükümdarı olarak Toharistan Yabguluğu yanında diğer beyliklerin de desteğiyle yeni bir isyan başlattı.[6] 710'da Kuteybe bin Müslim, Toharistan üzerinde Müslüman kontrolünü yeniden kurmayı başardı ve af vaatlerine rağmen Haccâc bin Yûsuf es-Sekafî'nin emriyle idam edilen Nizak Tarkan'ı yakalarken, Yabghu Şam'a sürgün edildi ve orada rehin olarak tutuldu.[8][9][10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ ALRAM (2014). "From the Sasanians to the Huns New Numismatic Evidence from the Hindu Kush". The Numismatic Chronicle (1966-). 174: 281. ISSN 0078-2696. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
- ^ Empires Of The Silk Road. Princeton University Press. 2009. s. 123.
- ^ a b Referencing Tangshu XLIII, B, pp. 6-9 and Chavannes, Documents, p. 69, n. 2 in "NĒZAK – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "The Western Territories 西域". www.chinaknowledge.de (İngilizce). 5 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Beckwith 2009, s. 132.
- ^ a b Bosworth, C.E. "BĀḎḠĪS". Encyclopaedia Iranica. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
- ^ Kennedy 2007, ss. 243–254.
- ^ Gibb 1923, ss. 36–38.
- ^ Shaban 1970, ss. 66–67.
- ^ Esin, E. (1977). "Tarkhan Nīzak or Tarkhan Tirek? An Enquiry concerning the Prince of Badhghīs Who in A. H. 91/A. D. 709–710 Opposed the 'Omayyad Conquest of Central Asia". Journal of the American Oriental Society. 97 (3): 330. doi:10.2307/600737. ISSN 0003-0279. JSTOR 600737.