Neotropikal papağan
| Neotropikal papağanlar | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Oymaklar | |||||||||||||
Neotropikal papağanlar veya Yeni Dünya papağanları Güney ve Orta Amerika, Meksika ve Karayipler'de yaşayan 32 cins altıdaki yaklaşık 150 türü kapsar. Eskiden Kuzey Amerika'da da yaşanyan iki türden birinin nesli tükenmiştir. Galápagos Adaları gibi Pasifik'teki birkaç adada da yaşarlar.[1] Mavi-sarı ara ve sarı başlı amazon papağanı gibi tanınan ve ikonik papağan türleri bu ailenin üyesidir.
1492'de Kolomb'un günlüğünde Yeni Dünya papağanları hakkında yazmasından beri bu papağanlar Avrupalılarca tanınmaktadır. Bu kuşların sistematik tanımları ilk defa Alman doğabilimci Georg Marcgraf'ın 1648'de yayımlanan Historia Naturalis Brasiliae kitabında ve Engiliz doğabilimci Mark Catesby'nin 1731 ve 1743'te Londra'da yayımlanın iki ciltlik Natural History of Carolina, Florida and the Bahama Islands kitabında yapılmıştır.
Geçtiğimiz yüzyıllarda birkaç tür ve bir cinsin soyu tükenmiştir. Bir başka cinsin nesli doğal ortamda tükenmiştir. Yaşayan türlerin üçte birinden çoğu IUCN tarafında tehlike altında olarak belirlenmiştir. Bunların birkaç tanesinin doğada veya kafeslerde 500'den az bireyi kaldığı için yakın tehlike altındadır: yeşil ara, Spix ara, mavi boğazlı ara, Porto Rico papağanı ve çivit kanatlı papağan. Papağan popülasyonlarındaki azalmanın temel nedeni kesme, yakma ile ormansızlaşma, baraj havzası altında kalma sonucu habitat yok olması, evcil hayvan ticareti için yakalama ve yerel olmayan avcıların getirilmesidir.
Yeni Dünya papağanları monofiliktir ve moleküler tarihleme yöntemlerine göre en azından 30–55 milyon yıldır coğrafi olarak izole halde yaşamaktadır. Modern papağanların oldukça az fosili bulunmuş olsa da bunların çoğu macaw ve parakelerin Arini takımına aittir; en eskisi 16 milyon yıl yaşındadır. Bu fosillere göre modern cinsler birkaç milyon yıl önce Pleistosen'de ortaya çıkmıştır.
Neotropik papağanlar en az iki monofilik kladdan oluşur. Biri macawlar ve benzerleri gibi uzun kuyruklu, diğeri amazonlar ve benzerleri gibi kısa kuyrukludur.[2]
Yeni bir tür olan kel papağan veya portakal kafalı papağan 2002 yılında keşfedilmiştir.
Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Neotropikal papağanlar Arinae alt familyasına aittir.[3] Neotropikal papağanlar, Afrika ve Eski Dünya papağanları ile birlikte gerçek papağanların üç familyasından biri olan Psittacidae familyasını oluşturur. Neotropikal papağanların taksonomisi henüz tamamen çözülememiştir ancak aşağıdaki ayrıştırma bilimsel çalışmalara dayanmaktadır.[4][5][6][7][8][8]
- Arini oymağı
- Cyanoliseus – kazıcı papağan
- Enicognathus (iki tür)
- Rhynchopsitta – kalın gagalı papağan (iki tür)
- Pyrrhura (yaklaşık yirmi beş tür, tahminen birinin nesli tükendi)
- Anodorhynchus – sümbül ara (iki yaşyan türü, birinin nesli tahminen kısa süre önce tükendi)
- Leptosittaca – altın tüylü parake
- Ognorhynchus – sarı kulaklı papağan
- Diopsittaca – kırmızı omuzlu ara
- Guaruba – altın parake
- Conuropsis – Karolina parake (soyu tükenmiş)
- Cyanopsitta – Spix ara (nüfusu kritik seviyede)
- Orthopsittaca – kırmızı karınlı ara
- Ara – gerçek macaw (sekiz yaşayan tür, en az birinin nesli yakın zamanda tükendi)
- Primolius – bazı küçük macawlar (üç tür, eski adı Propyrrhura)
- Aratinga – küçük uzun kuyruklu parakeler (yaklaşık 25 yaşayan tür, en az birinin nesli yakın zamanda tükendi)
- Nandayus – siyah kapüşonlu parake veya nanday parake olarak da adlandırılır
- Androglossini oymağı
- Pionopsitta
- Triclaria – mavi karınlı papağan
- Pyrilia (yedi tür; hepsi eskiden Pionopsitta altındaydı)
- Pionus (sekiz tür)
- Graydidascalus – kısa kuyruklu papağan
- Alipiopsitta – sarı yüzlü papağan (eskiden Amazona, Salvatoria altındaydı)
- Amazona – amazon papağanı (yaklaşık 30 yaşayan tür – bir alt türün nesli yakın zamanda tükendi)
Schodde, et al.[9] aşağıda önceden tanımlanmamış oymaklar da dahil olmak üzere dört klada ayrılmasını önerdi:
- klad – önerilen Forpini oymağı
- Forpus (yedi tür)
- klad – önerilen Amoropsittacini oymağı
- Nannopsittaca (iki tür)
- Psilopsiagon (iki tür, eski Bolborhynchus)
- Bolborhynchus (iki tür)
- Touit (sekiz tür)
- klad - Arini dahil olmak üzere
- Pionites – (dört tür)
- Deroptyus
- klad - Androglossini dahil olmak üzere
- Hapalopsittaca (dört tür)
- Brotogeris (sekiz tür)
- Myiopsitta (bir veya iki tür)
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Forshaw, J. (1989). Parrots of the world, third ed. Melbourne, Avustralya: Landsdowne Editions.
- ^ Miyaki, C. Y.; Matioli, S. R.; Burke, T.; Wajntal, A. (1998). "Parrot evolution and paleogeographical events: Mitochondrial DNA evidence" (PDF). Molecular Biology and Evolution. 15 (5). ss. 544-551. doi:10.1093/oxfordjournals.molbev.a025954. 30 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020.
- ^ Joseph, Leo; Toon, Alicia; Schirtzinger, Erin E.; Wright, Timothy F.; Schodde, Richard (2012). "A revised nomenclature and classification for family-group taxa of parrots (Psittaciformes)". Zootaxa. Cilt 3205. ss. 26-40. doi:10.11646/zootaxa.3205.1.2.
- ^ Manuel Schweizer; Ole Seehausen; Stefan T. Hertwig (2011). "Macroevolutionary patterns in the diversification of parrots: effects of climate change, geological events and key innovations". Journal of Biogeography. 38 (11). ss. 2176-2194. doi:10.1111/j.1365-2699.2011.02555.x. 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020.
- ^ Leo Joseph; Alicia Toon; Erin E. Schirtzinger; Timothy F. Wright (2011). "Molecular systematics of two enigmatic genera Psittacella and Pezoporus illuminate the ecological radiation of Australo-Papuan parrots (Aves: Psittaciformes)". Molecular Phylogenetics and Evolution. 59 (3). ss. 675-684. doi:10.1016/j.ympev.2011.03.017. PMID 21453777.
- ^ Wright, T.F.; Schirtzinger, E. E.; Matsumoto, T.; Eberhard, J. R.; Graves, G. R.; Sanchez, J. J.; Capelli, S.; Muller, H.; Scharpegge, J.; Chambers, G. K.; Fleischer, R. C. (2008). "A Multilocus Molecular Phylogeny of the Parrots (Psittaciformes): Support for a Gondwanan Origin during the Cretaceous". Mol Biol Evol. 25 (10). ss. 2141-2156. doi:10.1093/molbev/msn160. PMC 2727385 $2. PMID 18653733.
- ^ a b Schweizer, M.; Seehausen, O.; Güntert, M.; Hertwig, S. T. (2009). "The evolutionary diversification of parrots supports a taxon pulse model with multiple trans-oceanic dispersal events and local radiations". Molecular Phylogenetics and Evolution. 54 (3). ss. 984-94. doi:10.1016/j.ympev.2009.08.021. PMID 19699808.
- ^ Schodde R, Remsen JV Jr, Schirtzinder EE, Joseph L, Wright TF (2013). "Correspondence: Higher classification of New World parrots (Psittaciformes; Arinae), with diagnoses of tribes" (PDF). Zootaxa. 3691 (5). ss. 591-596. doi:10.11646/zootaxa.3691.5.5. PMID 26167605. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2020.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ribas (2005). "Historical biogeography and diversification within the Neotropical parrot genus Pionopsitta (Aves: Psittacidae)". Journal of Biogeography. 32 (8): 1409-1427. doi:10.1111/j.1365-2699.2005.01289.x.
- Split Gypopsitta from Pionopsitta South American Classification Committee.