Nengrehar

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Nangarhar
ولایت ننګرهار
Vilayet
Nangarhar'ın ülke içindeki konumu
Nangarhar'ın ülke içindeki konumu
ÜlkeAfganistan Afganistan
MerkezCelalabad
İdare
 • ValiGul Agha Sherzai
Yüzölçümü
 • Toplam7727 km²
Nüfus
2006 yılında
 • Toplam1,334,000
Zaman dilimiUTC +4:30

Nangarhar (Peştuca: ولایت ننګرهار), Afganistan'ın 34 vilayetinden birisidir.

Vilayet, konumu ve kaynakları açısından eskiden beri ülkenin en önemli bölgelerinden birisi olmuştur. İkliminin güzelliği ve işlek arazileri tarih boyunca Nangarhar'ı büyük güçlerin göz bebeği konumuna getirmiştir.

Konum ve genel özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Afganistan'ın doğusunda bulunan Nangarhar bir ilim ve kültür vilayeti olmanın yanı sıra, bir ticaret merkezi olarak da dikkat çekmektedir. Bulunduğu coğrafya açısından önemi gittikçe artan Nangrahar, Afganistan'ı Pakistan'la birleşmektedir.

Nangarhar'ın yönetim merkezi olan Celalabad, deniz seviyesinden 600 m. yükseklikte bulunmaktadır. Yüzölçümü 7614 km² ve nüfusu yaklaşık 2 milyon kişiye ulaşmaktadır. İlçe sayısı 23'dür. Şinvari, Hogyani, Der-i Nur, Sre rod, Dur Baba, Kama ve Mohmand Dere diğer önemli ilçeleri arasında yer almaktadır.

Geçmiş[değiştir | kaynağı değiştir]

Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvvetine (ISAF) bağlı birlikler vilayette görev esnasında (Nisan 2009, Açin)

Nangarhar, tarihte Nangar, Nangara, Nangarhara ve Nagar isimlerle anılmıştır, bunların her biri kendisine öz anlamları vardır. Sonuçta Nangarhar kelimesi Peştunca yani Afgancanın öz kelimelerdendir. Peştunlar veya Afganlar bu bölge de tarihin en eski zamanlardan beri burada yaşamıştır.

Nangarhar, 1910-1919 yılları arasında Kral Amanullah Han'ın babası olan Amir Habibullah Han hükûmetinin kışlık başkentiydi. Burada dört büyük ve ünlü saray ile haremler yapılmıştır. Bunlar; Sirajul İmaret, Şahi bağ (harem), Amir Şehit bağı ve Mimle bağı dır. Amir Şehit Bağı'nda kral Amanullah Han'ın ve ailesinin mezarları bulunmaktadır.

Celalabad şehrinin güney tarafına 8 km uzaklıkta “Hada” adında bölgede Budizm dininin merkezlerinden biri bulunmaktadır. Burada Budizm dinine mensup 15.000'den fazla büyük ve küçük heykeller mevcuttu; ancak bu eserlerin çoğu günümüzde Fransa müzesinde bulunmaktadır. Celalâbâd'ın Hada bölgesinde eskiden büyük bir ibadethane vardı. Burada budizm dini eğitim ve öğretimi veriliyordu. Bu ibadethane de büyük alimlerin resimleri vardi; Fahibeyni (فاهبین) bu eserlerin miladın ikinci çağına ait olduğunu söylemiştir. Nangarhar, Budizmin en önemli bölgelerinden sayılmaktadır. Çünkü burada budistlerin izleri açık olarak görünmektedir. Mesala Lalpora, Basaval, Bihsod ve Daruenta budistlerin yaşadıkları bölgelerdendir.

Geçim kaynakları[değiştir | kaynağı değiştir]

Nangarhar Vilayeti, doğu bölgesinin en önemli şehirlerin başında gelmekle beraber, buğday, mısır, pirinç, pamuk gibi ürünlerin yanında zeytin, portakal, muz, karpuz, şeker kamışı ve ürettiği benzeri meyve ve kuru yemişlerle kendine özgü bir öneme sahiptir.

Halk[değiştir | kaynağı değiştir]

Nangarhar Müslüman bir bölgedir ve genellikle bir müslüman kültüre sahiptir. Ama bazı Sihler gibi farklı dine mensup olanlar da vardır fakat onlar Afganların etkisi altındadırlar.

Nangarhar halkı genellikle Sunni ve Hanefidirler. Afgan Rus Savaşı sonrasında, Selefilik ve Vahhabilik akımlarının da etkileri görülmeye başlandı. Afganistan halkı genellikle Peştunlardır ki dolayısıyla Nangarhar halkının başka illerdeki kültürle pek fazla farkı yoktur.

Nangarhar da farklı milliyetlerden insanlar yaşar. Nüfusun %98'ini Peştunlar kalanını ise Tacikler, Türkler, Araplar, Hindular ve Sihler oluşturur. Peştunlar üç büyük kabile halindedir. Bunlar: Şenvari, Hogyani ve Mohmand.

Vilayetin ilçeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Vilayet, 23 alt yönetim bölgesine ayrılmaktadır:

Nangarhar Vilayeti'nin İlçeleri
İlçe Yönetim merkezi Nüfus[1] Alan[2] Açıklama
Açin Sra Kale 95,468
Bati Kot Nadir Şah Kot 71,308
Bihsud 118,934 2005 yılında Celalabad ilçesi'nden ayrılmıştır
Chaparhar 57,339
Dara-I-Nur 28,202
Dih Bala 33,294
Dur Baba 13,479
Goshta 31,130
Hisarak 28,376
Jalalabad 205,423 2005'te alt bölge
Kama 52,527
Khogyani 111,479
Kot 52,154 2005'te Rodat ilçesi'nden ayrıldı
Kuz Kunar 42,823
Lal Pur 18,997
Momand Dara 42,103
Nazyan 16,328
Paçir ve Agam 40,141
Rodat 63,357 2005'te alt bölge
Şerzad 63,232
Şinvar 64,872
Surkh Rod 91,548
Nangarhar Vilayeti'nin idari yapısını gösterir harita

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ http://www.mrrd.gov.af/nabdp/Provincial%20Profiles/Nangarhar%20PDP%20Provincial%20profile.pdf 4 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. MRRD Provincial profile for Nangarhar Province
  2. ^ "Afghanistan Geographic & Thematic Layers". 16 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2011.