Nâzım Hikmet'in "Memleketimden İnsan Manzaraları"ndan Onbir Tablo (oyun)
| Nâzım Hikmet'in "Memleketimden İnsan Manzaraları"ndan Onbir Tablo | |
|---|---|
 Oyunun bir afişi | |
| Yazar | Nâzım Hikmet'den uyarlayan Nihat Asyalı |
| İlk gösterim | 18 Kasım 2011, Akün Sahnesi, Ankara, Ankara Devlet Tiyatrosu |
| Orijinal dil | Türkçe |
| Tür | Okuma Tiyatrosu |
| Zaman ve mekân | 1940'lardaki Türkiye |
Nâzım Hikmet'in "Memleketimden İnsan Manzaraları"ndan Onbir Tablo, Nihat Asyalı tarafından 2010 yılında, Nâzım Hikmet'in düzyazı, şiir, senaryo tekniklerini iç içe kullandığı, şiir, roman, öykü, oyun, senaryo, destan olmayan ve hepsini içeren, yaklaşık 20,000 mısradan oluşan Memleketimden İnsan Manzaraları'ndan iki bölümlük, onbir sahne olarak iki ay içerisinde yazılmıştır.
Yazılışı
Sanatçı Rüştü Asyalı ve müzisyen Cem İdiz'in Nihat Asyalı'ya "Bir düzenleme yapabilir misin?" teklifi ile, Nihat Asyalı tarafından yapıtın gücüne, güzelliğine ve amacına zarar verilmeden Nâzım Hikmet'in Memleketimden İnsan Manzaraları şiiri oyuna dönüştürülür.
Bu teklifden dört ay sonra oyun, 18 Kasım 2010 perşembe akşamı, Ankara Devlet Tiyatrosu'nun Akün Sahnesi'nde izleyici ile buluşarak dünya prömiyerini yaptı.
| “ | "Memleketimden İnsan Manzaraları" Nâzım Hikmet'in başyapıtlarından biridir. "Başyapıt" dediğimize göre "biri" sözcüğü çelişki yaratıyor denebilir. Nâzım Hikmet'in birçok yapıtı başyapıt niteliğindedir. "Simavna Kadısı Oğlu Şeyh Bedrettin Destanı" gibi, bazı bölümlerini "Memleketimden İnsan Manzaraları" içine kattığı "Kuvayi Milliye Destanı" gibi... Ama, "Memleketimden İnsan Manzaraları" bir örneğine pek rastlanmayan türde özgün bir şiirli anlatım ya da anlatım şiiridir. İşte böyle üstün, böyle büyük bir yapıta yaklaşmak, doğrusu cesaret ister. | ” |
-Nihat Asyalı
Nâzım Hikmet, yapıtını yaratırken güttüğü amacını açıklamış:
| “ | Türkiye'nin belli bir dönemdeki toplumsal durumunu, Türkiye'deki belli sınıflara mensup insanların aracılığı ile anlatmak | ” |
- Nâzım Hikmet
Sahne düzenlemeleri yapılırken Nâzım'ın amacına hizmet etmeye çalışılmış ve yapıtın diyalektik gelişimi, şiirsel akışı ve özgün dramatik yapısının yansıtılması için özen gösterilerek onbir tablo seçilmiş.
Müzik
Bir tanem, Memetçik Memet, Ayrılık Var, Nihavent Şarkı ve Davet gibi şiirlere, bu oyun için, Cem İdiz tarafından özgün beste çalışmaları yapıldı ve "Onbir Tablo" şarkıları ortaya çıktı.
| “ | Nâzım kendi şiirini evrensel boyutta ve en güzel şekilde bestelemişti. Enstrümanı daktilosuydu. Ben de onun şiirindeki müziği enstrümanım olan piyanoyla yorumlamaya çalıştım. | ” |
-Cem İdiz
İçerik
Nihat Asyalı'nın düzenlediği, Cem İdiz'in bestelediği ve Rüştü Asyalı'nın yorumladığı "Onbir Tablo" ile memleket insanına Nâzım gözüyle bir bakış açısı getiriliyor bu oyunda.
| “ | "Hatice, Pirâye Pirâyende. Doğum yeri neresi, kaç yaşında, sormadım, düşünmedim, bilmiyorum. Dünyanın en iyi kadını, dünyanın en güzel kadını. Benim karım. Bu bahiste realite umrumda değil… 939’da İstanbul’da tevkifanede başlanıp 2010'da sahnede "Onbir Tablo" olarak sunulan (...biten) bu kitap ona ithaf edilmiştir." |
” |
Nâzım'ın bu dizeleri ile başlıyor oyun.
Sahneler
- I. Sahne
Haydarpaşa Garı.
Garda insanlar, merdivenler, sepetler, heybeler.
Ve mahkûmlar görünüyor garda.
Tiren kalkacak.
- II. Sahne
Kalkıyor 15.45 katarı.
Yol alıyor istasyonlardan geçerek.
Ve 510 nolu vagonun içi.
Bölmeler ve koridor.
- III. Sahne
Bir uzun sevkiyat hatırlıyor,
Kartallı Kazım:
“Memetçik, Memet.”
- IV. Sahne
Haydarpaşa Garından Anadolu Sürat Katarı saat 19.00 da kalkacak.
Gar büfesinde Hasan Şevket Masası.
Hasan Şevket kendisiyle hesaplaşıyor.
- V. Sahne
Anadolu Sürat Katarı kalktı ve ayın altında koşuyor.
İçerde şu bildiğimiz bazı kişiler konuşuyor.
- VI. Sahne
Çekip giderken Anadolu Sürat Katarı, Haydarpaşa’dan 15.45’ de kalkan katar ilerliyor kendi yolunda.
- VII. Sahne
Mapusanede hayat başlıyor.
Mapusane günleri.
Ve o insanların hayatı; içerde ve dışarda
- VIII. Sahne
Ayşe’nin mektubuna, Halil’in yarıda kalan cevabı:
“…gözleriniz bazan yeşil, bazan bal rengi.”
Ve bozkır’ın ortasındaki memleket hastanesinde, mahkûm Halil’in gördükleri.
- IX. Sahne
Topal leylek, Cevdet Bey ve Cevdet Beyin radyosu
- X. Sahne
Mapusanedeki radyo.
Radyoda senfoni ve savaş.
Ve partizan Tanya.
- XI. Sahne
Mapusanede iki öğrenci.
Marseyyez ve İstiklâl Marşı ve Enternasyonal
Temsil
18 Kasım 2010 tarihinde, Ankara Devlet Tiyatrosu Akün Sahnesi'nde Dünya Prömiyeri yapıldı.