Mihaylo Hruşevski
| Mihaylo Hruşevski Михайло Грушевський | |
|---|---|
| |
| Ukrayna Merkez Konseyi Başkanı | |
| Görev süresi 28 (15) Mart 1917[1] - 29 Nisan 1918 | |
| Şevçenko Bilimsel Topluluğu | |
| Görev süresi 1897-1913 | |
| Yerine geldiği | Oleksander Barvinsky |
| Yerine gelen | Stepan Tomashivskyi |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 9 Haziran doğum yılı Chełm, Kongre Polonyası, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 24 Kasım 1934 (68 yaşında) Kislovodsk, Kuzey Kafkasya Krayı, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği |
| Milliyeti | Ukraynalı |
| Partisi | Ukrayna Sosyalist-Devrimci Partisi |
| Evlilik(ler) | Maria-Ivanna Hruşevska |
| Çocuk(lar) | Katerina Hruşevska |
| Bitirdiği okul | Kiev Devlet Üniversitesi, Kiev |
| Mesleği | Akademisyen, tarihçi |
| İmzası | 
|
Mihaylo Serhiviç Hruşevski (Ukraynaca: Михайло protectійович Грушевський, Chełm, 29 Eylül [E.U. 17 Eylül] 1866 - Kislovodsk, 24 Kasım 1934) Ukraynalı bir akademisyen, politikacı, tarihçi ve 20. yüzyılın başlarında Ukrayna ulusal uyanışının en önemli figürlerinden biri olan devlet adamıdır. Genellikle ülkenin en büyük modern tarihçisi, en önde gelen bilim organizatörü, devrim öncesi Ukrayna ulusal hareketinin lideri, Ukrayna Merkez Konseyi'nin (Ukrayna'nın 1917-1918 devrimci parlamentosu) başı ve 1920'lerde Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde önde gelen bir kültürel figür olarak kabul edilir.
Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]
Hruşevski, 29 Eylül 1866'da Rus İmparatorluğu'nda özerk bir yönetim olan Polonya Kongresi'nde Kholm'da (Chełm) Ukraynalı soylu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Yerel bir okula gittiği Tiflis'te büyüdü. Manevi anavatanı Podolya Guberniyası, Sestrynivka köyü bölgesinde Podolya oldu. Bunun sebebi annesi Glafira Zakharivna Okopova'nın bir Ortodoks rahip ailesinde doğmasıdır. Glafira, 1865'te bir Greko-Katolik spor salonunda Rusça öğretmek için Kholm'a gelen Serhii Fedoroviç Hruşevski ile evlendi. Serhii Fedoroviç'in babası Fedir Hruşevski, yüksek rütbeli bir memurdur.(madalyaları arasında Aziz Anna'nın iki Emri ve Bronz Haç ve asalet unvanı vardır.) Mihaylo, Kiev'deki Saint Volodimir Üniversitesi'ne kayıt olduktan sonra bu üniversitenin Tarih Bölümü'nden mezun olan büyükbabasından takdir aldı. Ebeveynlerinden sıcak bir şekilde bahsetmiş ve onları çocuklarına ulusal bir gurur duygusu aşılamayı başaran Ukrayna'nın gerçek vatanseverleri olarak tanımlamıştır.
Tarihçiliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Hruşevski ilk akademik kitabı "Bar Starostvo: Historical Notes: XV-XVIII"'yı, Ukrayna'nın Bar'ın kenti tarihi üzerine yazdı.[2] Bir tarihçi olarak, Ukrayna tarihinin ilk ayrıntılı bilimsel sentezini, Ukrayna dilinde yayınlanan ve tarih öncesinden 1660'lara kadar olan dönemi kapsayan on ciltlik "Ukrayna-Rus Tarihi"'ni yazdı. Çalışmada, sıradan Ukrayna halkına olan bağlılığını, usta çalışmasının son ciltlerinde giderek artan yerli Ukraynalı siyasi varlıklar, özerk yönetimler için bir takdirle dengeledi. Genel olarak yaklaşımı, rasyonalist aydınlanma ilkelerini ulusun davasına romantik bir bağlılık ve kendi memleketinin ve halkının oldukça otoriter bir tarihini üretmek için pozitivist metodolojiyle birleştirdi. Ayrıca çok ciltli bir Ukrayna Edebiyatı Tarihi, Ukrayna Halkının Anahatları Tarihi ve hem Ukrayna hem de Rusça baskılarda yayınlanan çok popüler bir Ukrayna Tarihi Yazısı yazdı. Kişisel bibliyografyasının 2000'den fazla ayrı başlığı vardır.
Hruşevski'nin çeşitli tarihsel yazılarında, bazı temel fikirler öne çıkar. İlk olarak Ukrayna tarihinde eski çağlardan kendi tarihine kadar süreklilik halinde irdeledi. Böylece, İskit'ten Kiev Knezliği'a ve Slav Kazaklara kadar eski Ukrayna bozkır kültürlerini Ukrayna mirasının bir parçası olarak sahiplendi. Kiev Knezliği'ni Vladimir-Suzdal Knezliği ve Rusya İmparatorluğuna ait olarak kabul eden Rus tarihinin resmi iddiasına karşı şekilde Galiçya-Volhinya Prensliğini Kiev Knezliği'nin tek meşru varisi olarak gördü. İkincisi, sürekliliğe gerçek bir derinlik katmak için Hruşevski, çağlar boyunca kendi deyimiyle "halk kitleleri" olan sıradan insanların rolünü vurguladı. Bu nedenle, Ukrayna'yı yöneten çeşitli yabancı devletlere yönelik halk isyanları da çalışmalarının ana teması oldu. Üçüncüsü, her zaman uluslararası faktörlerden ziyade yerel Ukrayna faktörlerini çeşitli fenomenlerin nedenleri olarak vurguladı. Bu nedenle, Rusların Slav kökenlerini, Kiev Knezliği'nin düşüşünün birincil nedeni olarak iç anlaşmazlığı ve Ukrayna'nın yerli etnik yapısı ve Zaporojya Kazaklarının kökenini vurgulayan bir anti-Normanistti. Ayrıca, 16. ve 17. yüzyıllarda Ukrayna Rönesansı'nın ulusal yönünü vurguladı ve Bohdan Hmelnitski büyük isyanının ve Kazakların Polonya-Litvanya Birliği'ne karşı isyanlarının sadece dini değil daha ziyade büyük ölçüde ulusal ve sosyal bir olgu haline geleceğini iddia etti.
Akademisyenliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir burs organizatörü olarak Hruşevski, Avusturya-Macaristan'ın Haliçina (Galiçya) eyaletinde bulunan "Şevçenko Edebiyat Topluluğu"'nun, Birinci Dünya Savaşı'ndan önce yüzlerce cilt bilimsel literatür yayınlayan yeni bir "Şevçenko Bilimsel Topluluğu"'na dönüştürülmesini denetledi. Topluluk Rusya sınırının her iki tarafında Ukraynalılar için resmi olmayan bir bilimler akademisi olarak hizmet verecek şekilde hızla büyüdü. 1905 Rus Devrimi'nden sonra Hruşevski, gelecekteki Bilimler Akademisi için bir prototip olarak hizmet veren Ukrayna Bilimsel Topluluğu'nu 1907'de Kiev'de düzenledi. 1917-1921 devriminden sonra, Viyana'da sürgünde Ukrayna Sosyoloji Enstitüsü'nü kurdu. 1920'lerde Ukrayna'ya döndükten sonra, 1923'te Kiev'deki yeni Tüm Ukrayna Bilimler Akademisi'nin önemli bir figürü oldu.
Günümüze mirası[değiştir | kaynağı değiştir]
Hruşevski şu anda Ukrayna'nın en büyük 20. yüzyıl alimi ve Ukrayna tarihinin en önde gelen Ukraynalı devlet adamlarından biri olarak kabul edilmektedir ve Ukrayna'da hala ünlüdür.[4][5] Her ikisi de Ukrayna Halk Cumhuriyeti'nde daha önemli roller oynamalarına rağmen Volodymir Vinniçenko ve Symon Petlyura'dan daha saygı gösterilmektedir. Ancak Vinniçenko çok Solculuk ve Petliura iyi bir sembolik figür yapmak için şiddetle ilişkilendirilmiştir.[6]
Hruşevski'nin portresi 50 Grivnası banknotunda yer almaktadır. Kiev'de ve Lviv'de bir müze onun anısına adanmış ve her iki şehirde de ona anıtlar dikilmiştir. Kiev'de bir cadde, adını taşıyan evler, Ukrayna Yüksek Şurası (parlamento) ve birçok devlet dairesi bulunmaktadır. Ukrayna Bilimler Akademisi geçtiğimiz günlerde Collected Works'ün 50 ciltlik yayınına başlamıştır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "28 Mart - İlk olarak Mihaylo Hruşevski başkanlığındaki Ukrayna Merkez Konseyi toplantısı". 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2021.
- ^ Hruşevski, M., Bar Starostvo: Historical Notes: XV-XVIII, St. Volodymyr University Publishing House, Velyka-Vasyl'kivska, Building no. 29-31, Kiev, Ukrayna, 1894; Lyiv, Ukrayna, 5-12-004335-6, syf. 1 – 623, 1996.
- ^ "Ukrayna'nın ulusal bankası. Banknot. 50 UAH. Portre detayları". Mart 2017. 30 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Famous Ukrainians of all times 14 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sociological group "RATING" (2012/05/28)
- ^ Top 11-100 24 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Velyki Ukraïntsi
- ^ Serhi Yekelçiki, Ukraine: Birth of a Modern Nation 29 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oxford University Press (2007), 978-0-19-530546-3
Okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Dmitro Doroşenko, "Ukrayna Tarihyazımı Üzerine Bir İnceleme," ABD'deki Ukrayna Sanat ve Bilim Akademisi Yıllıkları, V-VI, 4 (1957), 262-74.
- Thomas M. Prymak, Mihaylo Hruşevski: Ulusal Kültür Siyaseti (Toronto: Toronto Üniversitesi Yayınları, 1987). 978-0-8020-5737-2.
- Lubomyr R. Wynar, Mihaylo Hruşevski: Tarih Yazımında Ukrayna-Rusya Karşılaşması (Toronto-New York-Münih: Ukrayna Tarih Derneği, 1988).
- Thomas M. Prymak, "Mihaylo Hruşevski tarihi ve efsanesi," Ukrainian Quarterly,LX, 3-4 (2004), syf. 216–30. Bu yazarın görüşlerinin kısa bir özeti.
- Serhii Plokhy, Emperyal Rusyayı bozmak: Mihaylo Hruşevski ve Ukrayna Tarihi Yazımı (Toronto: Toronto Üniversitesi Yayınları, 2005). 978-0-8020-3937-8.
- Pyrig, Ruslan. Mihaylo Hruşevski ve Bolşevik Kuralı: Uzlaşmaların Bedeli Zerkalo Nedeli, 30 Eylül 2006. Rusça ve [https://web.archive.org/web/20061005040711/http://www.zn.kiev.ua/nn/show/616/54623/ Ukraynaca versiyonları
- Christopher Gilley, Ukrayna Göçmenliğinde İşaret Tabelalarının Değişimi. 1920'lerde Sovyetçilik Tarihine Bir Katkı, Ibidem: Stuttgart, 2009, Bölüm 4.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kanada Ukrayna Araştırmaları Enstitüsü basınında Hruşevski'nin Eserlerinin Koleksiyonu 27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Oleksander Ohloblyn, Liubomyr Vynar. Hruşevski, Mihaylo 5 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mihaylo, Ukrayna Ansiklopedisi vol. 2 (1989).
- Yerşova, O. Bilinmeyen Ukrayna: Mihaylo Hruşevski 20 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Film 86. "Kyivnaukfilm", 1993.
