Mustafa Kethüda

Mustafa Kethüda, Selçukluların Karadeniz bölgesinin fethi için sınır boylarına yerleştirdiği, Oğuzların Çepni boyuna mensup bir Türkmen beyidir. Danişmendliler ve Hacıemiroğulları ile yakın akraba olduğu tarihi kayıt ve kaynaklardan anlaşılmaktadır. Karadeniz'e Tokat Niksar'dan gelmiştir. Hacı Bektaş Velî’nin (1209-1271) Karadeniz bölgesine Müslüman Türkmenlerin yerleştirilmesi seferlerine, Hacı Emir İbrahim Bey, Pir Kadem Bey ve Şemseddin Kethüda bey gibi Türkmen beyleri ile birlikte katılmıştır. Mustafa Kethüda beyin ilk yerleştiği yerler, Ordu ilinin doğu bölgesidir. Ordu ilinin doğusu ile Giresun ilinin batısının 1455 tarihli Osmanlı tahrir kayıtlarındaki ismi, Niyabet-i Kebsildir. Bu bölgeleri fetih yolu ile yurt edinmiş Türkmen beylerinin kayıtlı adları ise şu şekildedir, Ez takrîr-i Mustafa Kethüda Yurdu, Ez takrîr-i Şemseddin Kethüda Yurdu ve Pîr Kadem Çakır Yurdu. Bu Türkmen Çepni beyleri,, bizzat kendilerine bağlı Türkmen bölüklerinin başında bulunarak fetihte aktif rol oynamışlar ve kendilerine bağlıTürknen bölükleriyle birlikte fethettikleri bölgelere yerleşerek o bölgenin beylik görevini ve ünvanını üstlenmişlerdir. 1455 Tarihli haritada, Mustafa Kethüda beyin, Şemseddin Kethüda beyin ve Pîr Kadem Çakır beyin yurt edindikleri bölgeler gösterilmiştir. Her bölge orayı fetheden kişinin ya da ailenin, obanın ismiyle kurulmuş ve kayıtlara geçilerek yeni bir kimlik kazanmıştır. 1455’te bir naiplik, yani kadı naibinin yargı alanına giren idari bir birim olan Kebsil( bugünkü Ordu ve Giresun İllerini kapsar), 1455 tahririne göre, Mustafa Kethüda, Şemseddin Kethüda ve Çakıroğlu Pîr Kadem Kethüdâ’nın yurd’udur. Buradaki “yurt” kelimesi önemlidir. Çünkü burayı feth eden bu üç Türkmen beyinin amacı bölgeyi istila etmek değil, yurt edinmek olduğu anlaşılmaktadır. Bu bölgeleri fetih yolu ile yurt edinen Mustafa Kethüda beyin bölüğü yirmi beş köyden oluşmaktaydı. Bu köylerin adları ve hane sayıları da şu şekildedir;

Süme (24 hâne)

Karasullu (38 hâne)

Çukurcaköy (10 hâne)

Kayırhan (5 hâne)

Kuyumculu (8 hâne)

Bedirlü (13 hâne)

Karakoç (20 hâne)

Meydancık (4 hâne)

Sası (11 hâne)

Bacak (4 hâne)

Mağtala (30 hâne)

Kebakeş (21 hâne)

Bostanlu (17 hâne)

Demürcüköy (17 hâne)

Süleymanlu (32 hâne)

Kuzköy (47 hâne)

Karga (12 hâne)

Kösrelik (11 hâne)

Yuma (25 hâne)

Ahmedlü (19 hâne)

Öksün (114 hâne)

Bazarsuyu (57 hâne)

Demircilü (14 hâne)

Kılıçlu (7 hâne)

Selimşah (12 hâne)

Selçuklu Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Kethüda bey 11. ve 14. yüzyıllar arasında hüküm süren Selçuklular döneminde, bugünkü Doğu Karadeniz'in bir kısmına 14. ve 15. yüzyıllara kadar hakim olan Türkmen beylerinden biridir.

Mustafa Kethüda bey ile aynı dönemde, Orta Karadeniz ve Doğu Karadeniz'de hüküm süren diğer beyler şöyledir, Hacı Emir İbrahim Bey, Pir Kadem Çakır bey, Şemseddin Kethüda Bey'dir Bu beyler tek bir hanedanın hüküm sürdüğü belirli sınırlara sahip beylikler değildirler, her biri farklı bir aile tarafından yönetilen ve sınırları hâlen tam olarak belirlenemeyen beyliklerdir. Bu beyler zaman zaman tam bağımsız olmuşlarsa da çoğu zaman Selçuklu ve Osmanlı Devleti'ne bağlı olarak varlıklarını 15. yüzyıla kadar devam ettirmişlerdir.

Osmanlıya Katılması[değiştir | kaynağı değiştir]

Mustafa Kethüda beyin Osmanlı'ya tâbi olması 15. yüzyılın sonlarına rastlamaktadır. Fatih Sultan Mehmet hanın Trabzon'un fethi için Karadeniz'e gelmesi nedeniyle Ağustos 1461 yılında Osmanlı hakimiyetini kabul etmişlerdir. Ancak bölgenin yönetimi yine Mustafa Kethüda bey ve ailesine bırakılmıştır. Daha sonraki dönemde bölge Osmanlılara kesin olarak tabi olunca, bölgenin tahriri yapılmış ve bölgeye tımar idaresi uygulanmaya başlanmıştır.