Muskarin
Muskarin, bazı mantar türlerinde bulunan ve parasempatik sinir sistemini etkileyen toksik bir alkaloittir. İlk olarak Amanita muscaria (sinek mantarı) türünde keşfedilmiş ve ismini bu mantardan almıştır. Ancak, Inocybe ve Clitocybe gibi diğer mantar türlerinde daha yüksek konsantrasyonlarda bulunur.[1]
Kimyasal Yapı ve Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Muskarin, kimyasal formülü C₉H₂₀NO₂ olan bir bileşiktir. Molekül yapısı, kuaterner bir amonyum grubu içerir ve bu yapı, muskarinin biyolojik sistemlerdeki etkilerini belirler. Suda ve etanolde kolaylıkla çözünür, ancak kloroform, dietil eter ve asetonda daha az çözünürlük gösterir.[2]
Farmakolojik Etkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Muskarin, vücutta muskarinik asetilkolin reseptörlerine bağlanarak etkisini gösterir. Bu reseptörler, parasempatik sinir sisteminin bir parçasıdır ve muskarin bu reseptörleri aktive ederek aşağıdaki belirtilere yol açabilir:
- Göz bebeklerinde daralma (miyozis)
- Tükürük ve ter bezlerinde artış
- Bronşlarda daralma
- Kalp atış hızında yavaşlama (bradikardi)
- Mide ve bağırsak hareketlerinde artış[3]
Muskarin Zehirlenmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Muskarin içeren mantarların tüketimi, zehirlenmelere yol açabilir. Zehirlenme belirtileri genellikle mantarın yenilmesinden sonraki 15 dakika ile 2 saat içinde ortaya çıkar ve şunları içerir:
- Baş ağrısı
- Bulantı ve kusma
- Karın ağrısı
- Terleme ve tükürük salgısında artış
- Görme bozuklukları
- Düşük tansiyon (hipotansiyon)
Bu belirtiler, muskarinin parasempatik sinir sistemi üzerindeki aşırı uyarıcı etkilerinden kaynaklanır.[4]
Tedavi
[değiştir | kaynağı değiştir]Muskarin zehirlenmesinin tedavisinde, muskarinik reseptörleri bloke eden atropin kullanılır. Atropin, muskarinin etkilerini tersine çevirerek semptomların hafiflemesini sağlar. Ayrıca, destekleyici tedavilerle sıvı ve elektrolit dengesi korunmalıdır.[5]
Doğal Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Muskarin, özellikle aşağıdaki mantar türlerinde yüksek miktarlarda bulunur:
- Inocybe türleri
- Clitocybe türleri
Amanita muscaria'da da muskarin bulunmasına rağmen, bu mantarda muskarin miktarı diğer türlere göre daha düşüktür.
Önleme
[değiştir | kaynağı değiştir]Doğada bulunan mantarların tüketimi konusunda dikkatli olunmalıdır. Özellikle tanınmayan mantarların yenilmesi, muskarin zehirlenmesi gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Mantar tüketimi öncesinde uzman görüşü almak ve güvenilir kaynaklardan bilgi edinmek önemlidir.[6]
Ayrıca Bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Gossauer, Albert (2006). Struktur und Reaktivität der Biomoleküle: eine Einführung in die organische Chemie. Zürich: Verl. Helvetica Chimica Acta [u.a.] ISBN 978-3-906390-29-1.
- ^ Reichl, Franz-Xaver; Hammelehle, Ruth; Benecke, Jochen; Benecke, Monika, (Ed.) (2002). Taschenatlas der Toxikologie: Substanzen, Wirkungen, Umwelt. 2. aktualisierte Aufl. Stuttgart: Thieme. ISBN 978-3-13-108972-4.
- ^ Eren, Sevki Hakan; Demirel, Yeltekin; Ugurlu, Serdal; Korkmaz, Ilhan; Aktas, Can; Güven, Fatma Mutlu Kukul (2010). "Mushroom poisoning: retrospective analysis of 294 cases". Clinics. 65 (5): 491-496. doi:10.1590/s1807-59322010000500006. ISSN 1807-5932.
- ^ ŞAHİN, Ömer (2019), Eşleştirme, Sınıflandırma, Karşılaştırma ve Sıralama, Pegem Akademi Yayıncılık, ss. 105-128, erişim tarihi: 25 Şubat 2025
- ^ COŞKUN, Nuri Cenk; KAYA, Ertuğrul (2 Mart 2020). "Zehirli Mantar Toksinlerinin Analiz Yöntemleri". Konuralp Tıp Dergisi. 12 (1): 148-158. doi:10.18521/ktd.604023. ISSN 1309-3878.
- ^ Meral, İsmail (2021). "Ratlarda pentilentetrazol kindlingde Cichorium intybus'un GABAA reseptörleri ve apoptoz üzerine etkileri". Journal of the Turkish Epilepsi Society. doi:10.14744/epilepsi.2021.79836. ISSN 1300-7157.