Muhammed Abdüsselam
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Ocak 2020) |
Muhammed Abdüsselam (Pencapça, Urduca: محمد عبد السلام; okunuşu [əbd̪ʊs səlɑm]; d. 29 Ocak 1926 - ö. 21 Kasım 1996), elektrozayıf etkileşim ile ilgili çalışmalara katkılarından dolayı 1979 yılında Nobel Fizik Ödülünü paylaşan kuramsal fizikçidir. Abdüsselam Nobel Ödülü kazanan ilk Pakistanlı ve Mısırlı Enver Sedat'tan sonra Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman olmakla birlikte fen alanında bu ödülü kazanan ilk Müslüman olarak tanındı.[2]
Abdüsselam 1960'tan 1974’e kadar Pakistan hükûmetine bilim danışmanlığı yaptı ve bu önemli rol Pakistan'ın altyapısına büyük katkı sağladı. Abdüsselam kuramsal ve parçacık fiziğindeki önemli gelişmelerden ve katkılarından sorumlu olmanın yanında ülkesindeki bilimsel araştırmaları en yüksek seviyeye çıkarmakla da yükümlüydü. Abdüsselam SUPARCO’nun kurucu müdürüydü ve Pakistan Atomik Enerji Komisyonu’nda (PAEC) Kuramsal Fizik Grubu’nun yönetiminden sorumluydu. Bilim danışmanı olarak Abdüsselam, nükleer enerjinin barışçıl kullanılmasında ve 1972’de Pakistan’ın atom bombasını geliştirmesinde tamamlayıcı bir rol oynadı ve onun gözetiminde çalışan bilim adamları tarafınca bu programın “bilimsel babası” olarak görüldü. 1974 yılında Pakistan Parlamentosu Müslüman Ahmediye Cemaati’nin kâfir olduğunu beyan eden belgeyi yayınladıktan sonra Selam, ülkesinden protestolarla ayrıldı. Ölümünden sonra bile, ülkesinin en nüfuzlu bilim adamlarından sayıldı. 1998 yılında, Pakistan’ın nükleer testleri sonrası, Pakistan Hükûmeti Abdüsselam’ın hizmetlerini onurlandırmak için onun anısına bir hatıra pulu bastırdı.
Abdüsselam’ın en büyük ve dikkate değer başarıları arasında Pati–Selam modeli, manyetik foton, vektör meson, Büyük Birleşme kuramı, süpersimetri çalışmaları ve en önemlisi elektrozayıf kuvvet teorisini içerir ki bu fizik alanındaki en prestijli ödülü- Nobel Ödülünü kazanmasına vesile olmuştur. Abdüsselam kuantum alan kuramına ve Londra Imperial Koleji’nde matematiğin gelişmesine büyük katkılarda bulundu. Öğrencisi Riazuddin ile Selam modern nötron teorisi, nötron yıldızları ve kara deliklere, ayrıca kuantum mekaniğini modernize etmeye ve kuantum alan kuramına büyük katkılar yaptı.Bir öğretmen ve bilim destekçisi olarak, Abdüsselam Pakistan’da matematiksel ve kuramsal fiziğin kurucusu ve babası, kendi döneminde de başbakanın bilim başdanışmanı olarak tanınır. Pakistanlı fizikçileri Fizik Topluluğuna kazandırarak dünyaya çok büyük katkı sağlamıştır. Öldüğü ana kadar bile bıkmadan usanmadan fiziğe katkılarını ve üçüncü dünya ülkelerinde bilimin ilerlemesine olan desteğini geri çekmedi.
Gençliği ve eğitim hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Abdüsselam, Chaudhry Muhammad Hussain ve Hajira Hussain’in oğlu olarak bir Ahmedi Punjabi Rajput ailede dünyaya geldi. Ailesi İslam'a 12. yüzyılda geçti ve köklü dini geleneklere ve öğrenme aşkına sahiptiler. Büyükbabası, Gül Muhammed, dindar bir alim olmanın yanı sıra bir fizikçiydi. Abdüsselam'ın babası Punjab State’te Eğitim Bölümünde geçimlerini tarımla sağlayan fakir bir mahallede eğitim memurluğunu yapıyordu.
Abdüsselam 14 yaşında Punjab Üniversitesi yeterlilik sınavında o güne kadarki en yüksek notu aldı. Lahore, Punjab State’teki Government College Universitesi’ne tam burs kazanarak Urdu ve İngiliz edebiyatı alanına geçti fakat çok geçmeden yoğunlaşacağı alan olarak matematiği seçti. Abdüsselam’ın akıl hocaları Abdüsselam’ın İngilizce öğretmeni olmasını istiyordu ama Abdüsselam matematik alanında karar kıldı. Dördüncü sınıf öğrencisi olarak tezini matematikten, Srinivasa Ramanujan'ın problemi üzerine yayınladı ve ilk derecesini 1944’te Matematik bölümünden aldı. Babası Hint Sivil Servisi’ne katılmasını istiyordu. O günlerde Hint Sivil Servisi, yeni mezunların ve sivil toplumda önemli yere sahip olan kamu hizmetlilerinin en çok istek duydukları yerdi. Babasının isteğine saygı duyarak Abdüsselam şansını Hint Demiryolları’ndan yana denedi fakat küçük yaştan beri göz kusuru olduğu ve gözlük kullandığından dolayı bu görev için yeterli değildi. Göreve alınmamasında sadece bu da değil demiryolu mühendislerinin girdiği mekanik testini geçemeyişi ve çok genç oluşu da etkiliydi. Bu nedenle iş başvurusu geri çevrildi. Lahor’dayken Government College Üniversitesi’nden mezun olmak için devam etti. Matematikteki derecesini 1946 yılında Government College Üniversitesinden aldı. Aynı yıl Cambridge, Aziz John Koleji’nden burs kazandı. 1949’da B.A derecesini matematik ve fizik dalında Double First-Class Honours ile tamamladı. 1950 yılında en çok beğenilen doktora öncesi fiziğe katkısından dolayı Cambridge Üniversitesi tarafından Smith Ödülü’ne layık görüldü. Lisanslarını tamamladıktan sonra Fred Hoyle, Selam’ı deneysel fizik alanında çalışma yapmak için Cavendish Laboratuvarı’na davet etti fakat Abdüsselam’ın uzun süre deney sonucu bekleyerek uzun deneyler yürütmeye sabrı yoktu. Abdüsselam Jhang, Punjab’a geri döndü ve burs kazanmasının ardından Birleşik Krallık'a doktora yapmaya gitti.
PhD derecesini kuramsal fizik alanında Cambridge Cavedish Laboratuvarı’nda edindi. Doktora tezi kuantum elektrodinamiği ile ilgili kapsamlı ve temel çalışmalar içeriyordu. Onun 1951’de yayınladığı bu tezi dünya genelinde oldukça dikkat çekmişti ve bunun sonucunda Adam’s Ödülü’nü kazandı. Doktora çalışmaları sırasında akıl hocaları Dirac ve Feynman gibi alimlere kafa tutan zorlu bir problemi bir yıl içerisinde çözmesi için ona meydan okudular. Abdüsselam altı ay içinde meson kuramı renormalizasyonuna bir çözüm buldu. Cavendish Laboratuvarında getirdiği bu çözümle Bethe, Oppenheimer ve Dirac’ın dikkatlerini çekmeyi başardı.
Akademik kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
1951 yılında doktora sonrası, Abdüsselam aynı dönem boyunca 1954 yılına kadar Matematik Profesörü olarak Hükûmet Koleji Üniversitesi'nde kaldı, ardından Punjab Üniversitesi Matematik Bölümü Başkanı ve profesörü de oldu. Abdüsselam lisans dersinin bir parçası olarak Kuantum mekaniğinde ders verme ve üniversite müfredatı güncellemek için çalıştı. Bu durum Rektör Yardımcısı tarafından döndürüldü ve Abdüsselam bir akşam düzenli müfredat dışında Kuantum Mekaniği dersini öğretmek için kararlaştırıldı. Abdüsselam üniversitede karışık popülerlik durumuyla karşı karşıyayken, bu durum özellikle kendisi tarafından etkilenmiş ve öğrencilerinin eğitimini denetlemeye başlamıştı. Sonuç olarak, Riazuddin Cambridge Üniversitesi'nde sadece Lahore altında lisans ve lisansüstü düzeyde Abdüsselam çalışma ayrıcalığına sahip olmuş, öğrenci ve Doktora Sonrası düzeyde kalmıştır. 1953 yılında Abdüsselam'ın meslektaşları güçlü muhalefetle karşı karşıya geldi, Abdüsselam, Lahor bir araştırma enstitüsü kuramadı. 1954 yılında, Abdüsselam bursunu aldı ve Pakistan Bilimler Akademisine eski arkadaşlarından biri üye oldu. 1953 Lahore ayaklanmalar sonucunda, Abdüsselam Cambridge'e döndü ve St. John's College'e katıldı ve 1957 yılında matematik profesörü olarak görev aldı, o Londra da Imperial College'a davet edildi ve ve Paul Matthews Imperial College'da Teorik Fizik Bölümünü kurmak için gitti. Zaman geçtikçe, bu bölüm gibi Steven Weinberg, Tom Kibble, Gerald Guralnik, C.R. Hagen, Riazuddin ve John Ward gibi tanınmış fizikçilerin dahil olduğu prestijli araştırma bölümlerinden biri oldu. 1957 yılında, Pencap Üniversitesi Parçacık fiziğine yaptığı katkılarından dolayı Fahri doktora ve Abdüsselam ile görüştü. Akıl hocası yardımıyla aynı yıl, Abdüsselam Pakistan talebeleri için bir burs programı başlattı. Abdüsselam, Pakistan ile güçlü bağlarını muhafaza etti ve zaman zaman ülkesini ziyaret etti. Cambridge ve Imperial College'da teorik fizikçiler ile bir grup kurdu, çoğunluğunu Pakistanlı öğrencilerin oluşturduğu gözlendi.
1959 yılında, genç J. Robert Oppenheimer ile bir araya geldi, Princeton Üniversitesi'nde bir burs aldı 33 yaşında Royal Society Fellow ismini aldı ve Abdüsselam nötrinoların üzerine yaptığı araştırma çalışmalarını sundu. Oppenheimer ve Abdüsselam elektrodinamik hakkındaki sorunları ve bunların çözüm temelini görüştü. Onun özel ve kişisel asistanı Jean Bouckley oldu. 1980 yılında, Abdüsselam Bangladeş Bilimler Akademisi üyesi haline geldi.
Bilimsel kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kariyerinin başlarında, Abdüsselam parçacık ve nükleer fizik içine uzantısı dahil kuantum elektrodinamik ve kuantum alan teorisi konularına önemli ve anlamlı bir katkı yaptı. Pakistan'da Kariyerinin başlarında, Abdüsselam'ın matematiksel serisi ve fizik ile ilişkisi büyük ilgi gördü. Abdüsselam'ın nükleer fizik ilerlemesi etkili bir rol oynamıştı, ama Abdüsselam matematik ve teorik fizik konularında karar kıldı ve daha çok teorik fizik alanında araştırma yapmak için Pakistan'da kaldı. Ancak, Abdüsselam "oldu" olduğu gibi fizik olmayan bir öncü parçasını nükleer fizik (nükleer fisyon ve nükleer enerji) ile ele aldı . Hatta Pakistan, Abdüsselam'ı etkilemek ve teorik fizik işlerini tutmaya teşvik etmek için birçok bilim insanı ile Pakistan da teorik fizik konusunda önde gelen itici güç oldu. Abdüsselam'ın teorik ve yüksek enerji fiziğinde üretken bir araştırma kariyeri vardı. Abdüsselam nötrinoyu ilk olarak 1930'larda Wolfgang Pauli tarafından araştırılan zor bir parçacık teorisi üzerine çalıştı. Abdüsselam nötrino teorisini kiral simetri olarak tanıttı. Kiral simetri tanıtımı elektrozayıf etkileşimlerin teorisinin daha sonraki gelişiminde önemli rol oynamıştır. Abdüsselam, daha sonra nötrino konusundaki öncü katkıları olan Riazuddin'in çalışmalarını geçti. Abdüsselam daha sonra proton çürüme varlığını tahmin Standart Model teorisini büyük Higgs ayar bozonlarını tanıttı. 1963 yılında, Abdüsselam vektör meson üzerine yaptığı teorik çalışmasını yayınladı. Kağıt vektör mezon, foton (vektör elektrodinamik) ve etkileşimden sonra vektör mezonların bilinen kütlesinin Renormalizasyon etkileşimini tanıttı. 1961 yılında, Abdüsselam simetrileri ve Elektrozayıf birleşmeyi John Clive Ward ile çalışmaya başladı. 1964 yılında, Abdüsselam ve Ward sonradan SU (2) U × (1) modeli elde edilmesi, zayıf ve elektromanyetik etkileşim için bir Ölçer teorisi üzerine çalıştı. Abdüsselam, tüm temel parçacık etkileşimleri, ölçer etkileşimleri konusunda ikna oldu. 1968 yılında, Weinberg ve Sheldon Glashow ile birlikte Abdüsselam işlerini matematiksel kavram olarak formülize etti. Glashow ve Jeffrey Goldstone ile birlikte Imperial College de, matematiksel kütlesiz spin-sıfır bir nesne sürekli küresel simetri ile kendiliğinden parçalanması sonucu teoride görünmesi gerektiğini, Goldstone teoremi ile kanıtladı. 1960 yılında, Abdüsselam ve Weinberg bir o elektrozayıf teoride modern bir form vererek, Glashow keşfi içine Higgs mekanizması dahil etti ve dolayısıyla Standart Model teorize etti. 1968 yılında, Weinberg ve Sheldon Glashow ile birlikte, Abdüsselam nihayet işin matematiksel kavramını formülize etmeyi başardı. 1966 yılında, Abdüsselam varsayımsal parçacığa öncü çalışmalar yürütmekteydi. Abdüsselam böylece o manyetik fotonu formülle, Manyetik monopol ve C-ihlali arasındaki olası elektromanyetik etkileşimi gösterdi. 1964 yılında PRL Simetri Breaking kâğıtları yayınlanmasının ardından, Steven Weinberg ve Abdüsselam kırma elektrozayıf simetri Higgs mekanizması uygulamak için ilk adımı attı. Abdüsselam Higgs bozonu ve elektrozayıf simetri teorisi arasındaki etkileşim için bir matematiksel varsayım sağladı. 1972 yılında, Abdüsselam Hint-Amerikan teorik fizikçi Jogesh Pati ile çalışmaya başladı. Pati Abdüsselam'ın yönetiminde çalışmak için birçok kez ona yazdı ve sonunda Abdüsselam Pakistan ICTP seminerine davet ederek yanıtladı. Abdüsselam proton ve elektronların bazı derinliklerde farklı ve henüz eşit ama neden zıt elektrik yükü taşıyanların olması gerektiğini Pati'ye önerdi. Protonlar kuark taşıyor, ancak elektrozayıf teori kuarklar hakkında öne hiçbir şey atılamıyor, sadece elektron ve nötrino ile ilgili oldu. Doğanın tüm malzemeleri yeni bir simetri araya getirmiş olsaydı, bu parçacıkların çeşitli özellikleri ve güçleri için bir sebep ortaya çıkarabilir. Bu parçacık fiziğinde Pati-Selam modeli geliştirilmesine yol açmıştır. 1973 yılında, Abdüsselam ve Jogesh Pati Kuarklar ve Leptonlar çok benzer SU beri (2) U (1) temsil içeriği ×, hepsi benzer varlıklara sahip olabileceğini fark eden bir ilk idi. Onlar lepton numarası "mor" olarak adlandırılan dördüncü bir renk, olduğunu varsayarak kuark-lepton simetrisi basit bir gerçekleşme sağladılar. Yerçekimi kuvveti, güçlü ve zayıf nükleer kuvvetler ve elektromanyetik kuvvet: Fizikçiler doğanın dört temel kuvvet olduğuna inanmıştı. Abdüsselam Glashow ve Weinberg 1959'da bu güçlerin birleşmesi üzerine çalışmıştır. Imperial College London'da iken, Abdüsselam başarıyla zayıf nükleer kuvvetlerin, elektromanyetik kuvvetlerden gerçekten farklı olmadığını gösterdi. Abdüsselam, iki doğanın temel güçleri, zayıf nükleer kuvvet ve elektromanyetik kuvvetlerin, içine başka bir birleşmeyi gösteren bir teori sağladı. Glasgow aynı işi formüle etmişti ve teori yılında 1966 -1967 yılında kombine edildi, Abdüsselam matematiksel elektrozayıf birleşme teorisini kanıtladı ve nihayet bildiri yayınladı. Bu başarı için, Abdüsselam, Glashow ve Weinberg 1979 yılında Nobel Fizik Ödülü verildi Nobel Vakfı bilim adamlarına haraç ödenen ve belirten bir bildiri yayınladı: "birleşik zayıf ve elektromanyetik etkileşim teorisine katkıları için dahil olmak üzere temel parçacıklar arasındaki diğerlerinin yanı sıra, zayıf nötr akım". 1970'lerde Abdüsselam tahmini bir büyük birleşik teori güçlü etkileşimi dahil ederek güçlerini birleştirmeye çalıştığına devam etti.
Hükümet çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Abdüsselam Cumhurbaşkanı Mareşal Eyüb Han tarafından ona verilen hükûmetin sorumluluğunu üstlenmek için 1960'ta acilen Pakistan'a döndü. Bağımsızlığından dolayı, Pakistan hiçbir zaman tutarlı bir bilim politikasına sahip olmamıştır ve toplam araştırma harcamaları ve gelişimi Pakistan'ın gayri safi millî hasılasının yaklaşık %1,0 ini gösterir. Pakistan Atom Enerjisi Komisyonu genel merkezi bile küçük bir odada yer alıyordu ve on bilim insanından daha az kişi fiziğin temel kavramları üzerine çalışıyordu. Abdüsselam Salimuzzaman Siddiquj’u bilim danışmanı yaptı ve Pakistan Atom Enerjisi Komisyonunun ilk üyesi oldu. Abdüsselam 500 den fazla bilim insanını yurt dışına göndererek fizik araştırma ve geliştirme ağını genişletti. 1961 Eylül ayında, Abdüsselam ülkenin ilk ulusal uzay ajansını kurmak için başbakan Eyüb Hanʼla yakınlaştı. 16 Eylül 1961’de yürütme emri sayesinde Abdüsselam'ın da baş yönetici olarak çalıştığı Uzay ve Üst Atmosfer Araştırma Komisyonu kuruldu. 1960'tan önce, bilimsel gelişme üzerine çok az iş yapıldı ve Pakistan'daki bilimsel faaliyetler neredeyse çok azaltıldı. Ishfaq Ahmad denen Abdüsselam, ülkeyi İsviçre'deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezine katılmak için terk eden bir nükleer fizikçidir. Abdüsselam’ın desteğiyle Pakistan Atom Enerjisi Komisyonu baş yönetici Ishfaq Ahmad ile birlikte, Pakistan Atom Enerjisi Komisyonu Lahore merkez-6’ yı kurdu. 1967’de Abdüsselam teorik ve parçacık fiziği araştırmasına yol açarak merkezi ve idari bir figür oldu. Quaid-e-Azam Üniversitesinde Fizik Enstitünün kuruluşuyla, teorik ve parçacık fiziği araştırmasına başlandı. Abdüsselam’ın yönetimiyle fizikçiler fizikte ve matematikteki en olağanüstü problemleri ele aldılar. Diğer fizikçi Raziuddin Siddiqui çok sayıda fizik araştırma grubu kurdu ve Pakistan akademi enstitüsündeki araştırma faaliyetlerinde gözetmenlik yaptı. Abdüsselam yönetimi altındaki fizik araştırması Pakistanlı fizikçileri dünya çapında tanınma noktasına getirdi. 1950'lerden beri Abdüsselam yorulmadan Pakistan'da yüksek enerjili araştırma enstitüleri kurmaya çalıştı, yine de başarısız oldu. Abdüsselam Pakistan Atom Enerjisi Komisyonu Genelmerkezini daha büyük bir binaya taşıdı ve ülke çapında araştırma laboratuvarları kurdu. Abdüsselam yönetiminde, Ishrat Hussain Usmani ülke çapında plütonyum ve uranyum araştırma komisyonu kurdu. 1961 Ekim’de Abdüsselam Birleşik Devletler’e gitti ve Amerika Birleşik Devletleri ile Pakistan arasında uzay işbirliği anlaşması imzaladı. 1961 Kasım’da Nasa Abdüsselam’ın baş teknik direktörü olarak çalıştığı Balochistan’da Flight Test Range isimli bir uzay tesisi inşa etti. Abdüsselam Pakistan’ın barışçıl amaçlar için nükleer enerji gelişiminde etkili ve önemli bir rol oynadı. 1964'te Abdüsselam Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının temsilciler kurumu başkanı yapıldı ve 10 yıl boyunca Pakistanı temsil etti. Aynı yıl, Abdüsselam ömür boyu arkadaşı ve Government College üniversitesinde aynı yıl okuduğu yaşıtı olan Münir Ahmed Han’la birleşti. Han Abdüsselamʼın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansında, İtalya Trieste’deki bir fizik araştırma merkezi olan Uluslararası Teorik Fizik Merkezinin kuruluşuyla ilgili danıştığı ilk insandı. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansıyla imzalanan bir anlaşmayla, Abdüsselam'ın baş yönetici olduğu Uluslararası Teorik Fizik Merkezi kuruldu. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansında, Abdüsselam ülkesindeki nükleer santrallerin önemini yorulmadan savundu. Onun çabaları sayesinde 1965'te Kanada ve Pakistan Nükleer enerji işbirliği anlaşması imzaladı. Abdüsselam Karaçi yakınlarına nükleer santral kurmak için Eyüp Han’dan izin aldı ki bu Eyüb Han’ın kendi hükûmet görevlilerinin isteklerine karşıydı. 1965'te Abdüsselam önderliğinde yapılan çabalarla, Birleşmiş Milletler ve Pakistan arasında içinde Birleşmiş Milletlerin Pakistana küçük bir araştırma reaktörü sağladığı belirtilen bir anlaşma imzaladı. Abdüsselam Pakistan'da birçok fırsatı destekleyebileceği bir araştırma enstitüsü kurmayı uzun zaman hayal etmişti. 1965'te Abdüsselam ve Edward Durrel Stone Nilore, İslamabad Pakistan'da Nükleer Bilimler ve Teknoloji Enstitüsünün kuruluşu için bir sözleşme imzaladılar.
Uzay programı[değiştir | kaynağı değiştir]
Abdüsselam Pakistan'daki uzay araştırma aktivitelerinin kuruluşundan sorumlu olduğu gibi Pakistan’ın uzay programının da kurucusuydu. 1961’in başlarında Abdüsselam ülkenin ilk uzay araştırmalarını düzenleyen yürütme ajansının kuruluşunun temelini atmak için Cumhurbaşkanı Eyüb Han’a yaklaştı. 16 Eylül 1961’de, bir yönetici emriyle Abdüsselam’ın baş ve kurucu yöneticisi yapıldığı Uzay ve Üst Atmosfer Araştırma Komisyonu kuruldu. Abdüsselam derhal Birleşmiş Milletler Hükûmetiyle başarılı bir şekilde bir uzay işbirliği anlaşması imzaladığı Birleşmiş Milletlere gitti. Kasım 1961’De NASA Belucistan Eyaletinde Uçuş Test Merkezini inşa etti. Bu süre boyunca Abdüsselam bir Polonyalı askeri bilim adamı ve uzay mühendisi olan hava amirali Wladyslaw Turowiczle tanıştığı Hava Kuvvetleri Akademisini ziyaret etti. Turowicz uzay merkezinin ilk teknik yöneticisi yapıldı ve bir roket deneme programı temin edildi. 1964'te Birleşik Milletlerdeyken, Abdüsselam Oak Ridge Ulusal Laboratuvarını ziyaret etti ve nükleer mühendisleri Salim Mehmud ve Tariq Mustafa ile tanıştı. Abdüsselam Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi ile NASA’nın Pakistan'ın bilim adamları ve mühendislerine eğitim vermek için bir program başlatacağı başka bir anlaşma imzaladı. İki nükleer mühendisi de birkaç ay içinde Pakistan'a geri döndü ve Suparco’da göreve başladılar.
Nükleer silahlar programı[değiştir | kaynağı değiştir]
Abdüsselam sivil ve barışçıl amaçlarla, Pakistan nükleer teknolojinin önemini biliyordu. Ama, onun biyografisine göre, Abdüsselam Pakistan'ın kendi entegre atom bombası projesinde muğlak bir rol oynadı. 1960'ların sonlarında olduğu gibi, Abdüsselam nükleer yakıt yeniden işleme tesisi kurulması için bir öneri için başarısız bir girişimde bulundu, ama Eyüb Han tarafından ekonomik gerekçelerle konu ertelenmiş oldu. Rehman a göre, nükleer gelişme İslam'ın etkisi azaltılabilirdi ve geç olarak azaldı ve bilim üzerindeki Butto'nun kontrolü kritik oldu (1974). Ama Abdüsselam'ın şahsen istediği PAEC Teorik fizik bölümünde çalışan bilim adamları ile yaptığı bağlantıyı sonlandırmak değildi. 1972-1973 başlarında, atom bombası projesinin büyük bir savunucusu olmuştu, ama İslam'dan sayılmayan Ahmediye mezhebi meselesi yüzünden Butto ile arası açıldı, daha sonra buna karşı tavır aldı. 1965 yılında, Abdüsselam Nükleer Bilimler ve Teknoloji Araştırma Enstitüsü-Pakistan Enstitüsünü açtı. 1965 yılında, plütonyum reaktörü Pakistan Atom Araştırma Reaktörü Abdüsselam önderliğinde gitti. 1973 yılında, Abdüsselam kalbiyle kabul ve tam bu fikri desteklenen PAEC Başkanı, Münir Ahmed Han, ülkede bilimsel faaliyetlerini teşvik etmek amacıyla yıllık üniversite kurulması fikrini önerdi. Bu dünyanın her yerinden gelen bilim adamları 1976 yılından bu yana her yıl Pakistanlı bilim adamları ile etkileşimdeydi. Pakistan gelince Uluslararası Nathiagali Yaz Fiziği Koleji ve Çağdaş İhtiyaçları (INSC), kurulmasına yol açtı. İlk yıllık ASC konferansı gelişmiş parçacık ve nükleer fizik gerçekleştirildi. Kasım 1971 yılında, Abdüsselam, Zülfikar Ali Butto ile bir araya geldi ve Butto'nun tavsiyesine göre, Abdüsselam 1971 Hint-Pak kış savaşından kaçınmak için Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. 1971 yılında, Abdüsselam ABD'ye seyahat ve bilimsel Manhattan Projesi hakkında literatür ve atom bombaları ilgili hesaplamalar ile Pakistan'a geri döndü. 1972 yılında, Pakistan Hükûmeti Hint nükleer programı kapsamında tamamlanan ilk atom bombasının geliştirilmesi durumunu öğrendi. 20 Ocak 1972 yılında, Multan toplantısında, Butto caydırıcılık programını geliştirmek için toplantıyı düzenledi. Eski Başbakan Zülfikar Ali Butto, Abdüsselam başkanlığında bilim adamları ve mühendislerden oluşan bir grup kurdu. 1972 yılında, Abdüsselam, Başkan Bilim Danışmanı oldu, bu toplantı "Multan Toplantısı" olarak bilinir hale getirmeyi başardı. Multan Butto ile nükleer bilim adamları, bir gizli toplantıya katıldı. Bu toplantıda, sadece İ.H. Abdüsselam İşte sessiz kaldı Usmani, kimin inanılan oldu ne ülke de imkanları vardı, ne de yetenek o zaman böyle iddialı ve teknolojik dev projeyi yürütmek için protesto, Butto PAEC Başkanı olarak Abdüsselam ve atanan Münir Ahmed Han emanet ve atomik başkanı bomba programı, Abdüsselam gibi Han'ı desteklemişti. Bilim adamları, nükleer silah programıyla ilgili bilgi verdi Butto'yu nerede birkaç ay toplantıdan sonra, Abdüsselam, Han ve Riazuddin ile birlikte, onun ikamet Butto ile bir araya geldi. Toplantıdan sonra, Abdüsselam PAEC içinde "Teorik Fizik Grubu (TPG)" kuruldu. Abdus TPG işe çığır açmıştı ve ilk 1974 yılına kadar Abdüsselam başkanlığında yapılmıştı. Bir büro Butto emriyle Başbakan bakanlarının Sekreterliği Abdüsselam için kurulmuştur. Abdüsselam hemen motive ve fisyon silah geliştirme ve PAEC ile çalışmaya başlamak için bilim adamları yerçekimi başlattı. Aralık 1972 yılında, Uluslararası Teorik Fizik Merkezinde çalışan iki teorik fizikçiler Münir Ahmed Han, programın bilimsel direktör raporu Abdüsselam tarafından istendi. Bu Abdüsselam doğrudan raporlama, "Teorik Fizik Group'a (TPG)" başlangıcı oldu.
TPG, PAEC içinde, hızlı nötron hesaplamalarında araştırma yapmak için atandı, hidrodinamik (bir zincir reaksiyonu ile üretilen patlama davranması), nötron difüzyon ve Pakistan'ın nükleer silah cihazların teorik tasarımların geliştirilmesi problemleri oldu. Daha sonra, aynı zamanda Abdüsselam öğrencisi olan Riazuddin, önderliğinde çalışan Teorik Fizik Grubu, doğrudan Abdüsselam rapora başladı ve nükleer silah cihazın teorik tasarımı çalışmaları açmıştı. Dolayısıyla 1977 yılında çığır açan patlama sırasında eş zamanlılık kuramına araştırma yürütmek için, Khan.In 1972 ile, Abdüsselam Teorik Fizik Grubu, suçlandı Raziuddin Siddiqui'nin altında Matematiksel Fizik Grubu, kurmuştu, silah programının geliştirilmesi çalışmaya 1974 yılında Hindistan'ın sürpriz nükleer testi Pokhran'ın İzlediği nükleer fisyon teorisi yer süreç ve matematik, Münir Ahmed Han Abdüsselam ve Muhammed Hafeez Kureyşi atandı katıldığı atom bombası çalışmalarını başlatmak için bir toplantı için PAEC Teknik Geliştirme Müdürlüğünü aramıştı.
DTD atom bombasının farklı yönleri üzerinde çalışan bilim adamları ve mühendislerin çeşitli özel grupların çalışmalarını koordine etmek üzere kuruldu. "Bomba" kelimesi bu toplantıda hiç kullanılmadı, ama katılımcılar tam tartışılanı anladı. Mart 1974 tarihinde, Abdüsselam ve Han da imalat malzemeleri, patlayıcı lensler ve silah tetikleme mekanizması geliştirme ile suçlandı Wah Grubu kuruldu. Riazuddin ve Münir Ahmed Han ile birlikte DTD, kurulmasını takiben, onlar POF Başkanı Korgeneral Qamar Ali Mirza liderliğindeki üst düzey askeri mühendisleri ile temaslarda ve görüşmelerde bulundu Pakistan Ordnance Fabrikalar (POF) ziyaret etti. Bu Mühendisleri Kolordu 1976 yılında Wah Cantt Metalurji Laboratuvarı inşa, DTD altında çalışan Wah Grubu silah ve malzeme tetikleme mekanizması geliştirme ile suçlandı. Abdüsselam Ahmedi Pakistan Parlamentosu tarafından gayrimüslimlerin ilan edildikten sonra o ülkeyi terk orta-1974 kadar nükleer silah programı ile ilişkili kaldı.
Başbakan Butto ile ilişkileri sona erdi ve Müslüman Ahmediye Cemaatiʼnin Müslüman olmadığı ilan edildikten sonra açık düşmanlığa dönüştü; O, bu konuda Başbakan Butto karşı kamu ve güçlü protesto ve bilim üzerine onun kontrolünde Butto büyük eleştiri verdi. Buna rağmen, Abdüsselam Norman Dombey göre, atom bombasının performansını hesaplamak için gerekli hesaplamalar her durumu hakkında ona bilgi tuttu PAEC teorik fizik bölümü ile yakın ilişkiler sürdürdü. Güney Pakistan askerlerinin büyük dönmesi ardından Kuzey Pakistan Hint saldırganlığını gördükten sonra, Abdüsselam yine ona bilimsel gelişimi hakkında bilgilendirmek için tutmuş Ishfaq Ahmed ve diğerleri de dahil olmak üzere atom bombası projelerinde çalışan üst düzey bilim adamları ile yaptığı bağları yeniledi. 1980'lerde, Abdüsselam şahsen birçok randevu ve ICTP ve CERN'de Pakistanlı bilim adamları ortaklık programının büyük akını onaylanmış ve ICTP onun öğrencileri teorik fizik öğrencisi ile araştırma yapmaya başlamıştı.
2008 yılında, Hint akademisyen Ravi Singh ayrıca "1978 yılında, Abdüsselam PAEC yetkilileri ile, Çin'e gizli ziyarette bulunmuş, iki ülke arasındaki sanayi işbirliğinin başlatılması nükleer bir aracı oldu." diye kitabında belirtildiği O ülkeyi terk etmesine rağmen, Abdüsselam önemli bilimsel konularda PAEC ve Teorik ve Matematiksel Fizik Grubuna tavsiyelerde tereddüt ve TPG ve PAEC ile yaptığı ilişkiyi yakın tuttu.
Bilim için savunuculuk[değiştir | kaynağı değiştir]
1964 yılında, Abdüsselam İtalya Kuzey-Doğu, Uluslararası Teorik Fizik Merkezi (ICTP), Trieste'yi kurdu ve 1974 yılından 1993 yılına kadar yönetmen olarak görev aldı ve ülkesinde bilimi teşvik etmek için Uluslararası Nathiagali Yaz Kolejini (INSC) kurdu. INSC Pakistan'a gelip fizik ve bilimin farklı yönleri üzerinde konuşmalar yapmak için dünyanın her yerinden bilim adamlarının bir yıllık toplantısı olmasını istedi.
1997 yılında, ICTP bilim adamları Abdüsselam ile anıldı ve "Teorik Fizik Abdüsselam Uluslararası Merkezi" olarak ICTP değiştirildi. Abdüsselam, üçüncü dünya ülkelerinde ve bilim gelişimi için savunulan ülkelerde çeşitli seminerlere katılmıştır. Yıllar boyunca, Abdüsselam, gelişmekte olan ülkelerde bilim ve teknoloji ile ilgili Birleşmiş Milletler komiteleri ile bir dizi görev yaptı. Abdüsselam Üçüncü Dünya Bilimler Akademisini (TWAS) kurdu ve bilim ve teknolojinin ilerlemesine adanmış uluslararası merkezlerin bir dizi yaratılmasında lider bir figür oldu. 1979 yılında Quaid-i Azam Üniversitesi Fizik Enstitüsü'nde yaptığı ziyaret sırasında, Abdüsselam ödülünü aldıktan sonra açıkladı: Fizikçiler doğanın dört temel kuvvet olduğuna inanıyordu; yerçekimi kuvveti, zayıf ve güçlü nükleer kuvveti ve elektromanyetik kuvvet. Abdüsselam "bilimsel düşüncenin, insanlığın ortak mirası olduğunu" ve bu inancın gelişmekte olan ülkelerin kendilerine yardım ve kalkınmayı artırmak için de gerekli olduğunu belirtmiş, bu durumu kendi bilim adamlarına yapılan yatırım dolayısıyla Küresel Güney ve Kuzey bölgeleri arasındaki uçurumu azaltmak için gerekli görmüştü ve bu onun için daha huzurlu bir dünya demekti.
Abdüsselam bütün zorluklara rağmen, Pakistan'a gitti ve yaptığı bağlantıyı sonlandırmadı. Abdüsselam ICTP için Pakistan'ın bilim adamlarını davet etti ve Pakistanlı bilim adamları için bir araştırma programı sürdürdü. Ghulam Murtaza, Riazuddin, Kamaluddin Ahmed, Faheem Hussain, Raziuddin Siddiqui'nin, Münir Ahmed Han, Ishfaq Ahmed ve IH Usmani dahil olmak üzere birçok önde gelen bilim adamları, onu akıl hocası ve öğretmen olarak kabul ettiler.
Kişisel yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Abdüsselam yaşadığı süreç içerisinde kamu ve özel yaşamı ayrı tutulan oldukça özel bir birey oldu. Abdüsselam iki kez evlendi; ilk eşinden üç kızı ve bir oğlu, ikinci eşinden de bir oğlu ve bir kızı dünyaya geldi. İkinci eşi Johnson ile Londra'da 1968 yılında evlendi. Profesör Dame Louise Johnson, Oxford Üniversitesi Moleküler Biyofizik eski profesörüydü.
Dinî inancı[değiştir | kaynağı değiştir]
Muhammed Abdüsselam dindar bir Müslüman olarak bilinirdi ve bilimsel çalışmalar yapmaya yönelmesinin esas sebebinin de din olduğunu söylemişti. Pakistan'da taraftarları olan Ahmedîlik akımına bağlıydı. Bir yazısında "Kur'an-ı Kerim bize Allah'ın koyduğu kuralları ve doğa kanununun doğruluğunu derinlemesine düşünmemizi emreder; ancak neslimizin Yaradan'ın tasarımını bir an olsun görebildiği için ayrıcalıklı olduğunu düşündüğümde, lütuf ve ihsanı için naçizane biçimde O'na şükrediyorum." demiştir. Nobel Fizik Ödülü için yaptığı kabul konuşmasında, Abdüsselam Kur'an'ın Mülk Suresi'nden üçüncü ve dördüncü ayetleri okumuştur:
| “ | O, yedi göğü tabaka tabaka yaratandır. Rahmân’ın yaratışında hiçbir uyumsuzluk göremezsin. Bir kere daha bak! Hiçbir çatlak (ve düzensizlik) görüyor musun? Sonra tekrar tekrar bak; bakışların (aradığı çatlak ve düzensizliği bulamayıp) âciz ve bitkin halde sana dönecektir.[3] | „ |
Ardından konuşmasını şöyle sürdürmüştür: "Bu aslında tüm fizikçilerin inancıdır; araştırmamızda ne kadar derinine inersek o kadar merak duyarız, gözümüzü diktiğimiz parıltı da o derece artar."
1974 yılında Pakistan Şûra Meclisi, Ahmedîlik akımını İslam dışı kabul eden bir teklifi kabul etti. Bu kararı protesto eden Abdüsselam, tepkisini göstermek için Pakistan'ı terk edip Londra'ya yerleşti. Ayrılmasından sonra dahi Pakistan ile iletişimini kesmeyerek Teorik Fizik Grubu ile yakın ilişkisini sürdürdü ve Pakistan Atom Enerjisi Komisyonu'ndaki (PAEC) bilim adamlarına destek verdi. Pakistanlı akademisyenler için araştırma-sonrası programlarını başlattı. 1983 yılında, Riazuddin ve Asgar Kadir de Abdüsselam'ın ekibine katıldı ve 1990 yılına kadar onunla birlikte araştırmalarını sürdürdüler.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2014.
- ^ "Abdus Salam Nobel Prize in Physics Biography". Nobelprize.org. 21 Kasım 1996. 15 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ "The Nobel Prize in Physics 1979 – Banquet Speech". Nobelprize.org. 10 Aralık 1979. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Copley Madalyası sahipleri (1951-2000)
- Abdüs Selâm
- 1926 doğumlular
- 1996 yılında ölenler
- Pakistanlı fizikçiler
- Nobel Fizik Ödülü sahipleri
- Cambridge Üniversitesi öğretim üyeleri
- SSCB Bilimler Akademisi'nin yabancı üyeleri
- Rusya Bilimler Akademisi'nin yabancı üyeleri
- Pakistanlı Nobel Ödülü sahipleri
- Pencap Üniversitesinde öğrenim görenler
- Pencap doğumlular
- Matteucci Madalyası sahipleri