Mostar Köprüsü
| Mostar Köprüsü | |
|---|---|
 Köprünün gece görüntüsü | |
 | |
| Taşınan | Yaya |
| Geçiş | Neretva |
| Konum |  Mostar, Bosna-Hersek |
| Koordinatlar | 43°20′14″N 17°48′54″E / 43.33728°K 17.81503°D |
| Tasarım | Kemer köprü |
| Uzunluk | 29 m |
| Genişlik | 4 m |
| Alt açıklık | 20 m (orta açıklık) |
| Açılış | 1566/1567/2004 |
| Geçiş ücreti | Geçiş ücreti yoktur |
 Mostar Köprüsü | |
| Konum |  Bosna-Hersek |
| Kriter | Kültürel: vi |
| Referans | 946 |
| Tescil | 2005 (29. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Mostar Köprüsü (Boşnakça: Stari Most), Bosna-Hersek'in Mostar şehrinden geçen Neretva nehri üzerinde bulunan bir köprü. Orijinal köprü Mimar Sinan'ın öğrencisi Mimar Hayreddin tarafından 1566 yılında inşa edildi[1] ve 9 Kasım 1993'te Boşnak-Hırvat Savaşı sırasında Hırvat güçleri tarafından yıkılıncaya dek 427 yıl kullanıldı. Mimar Hayreddin, köprü için 456 kalıp taş kullanmıştı.[2] Köprü, çevresindeki kente adını da verdi. Mostar, Hersek bölgesinin ana kenti oldu. Köprüyü yeniden inşa etmek için bir proje hazırlandı ve 23 Temmuz 2004'te yeni köprü hizmete girdi. Köprü, 2005'te UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan edildi.
Özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]
Neretva Nehri'nden 24 metre yüksekte 30 metre uzunluğunda, 4 metre genişliğinde olan Mostar Köprüsü, dönemine göre gelişmiş bir teknolojiyle inşa edildi. Köprü inşaatında 456 kalıp taş kullanıldı. Köprü, inşa edildikten sonra yakınındaki şehre ismini vermiştir, şehirde ticareti canlandırmış ve zenginleştirmiştir. Böylece Mostar, Hersek bölgesinin önemli bir şehri haline gelmiştir. Mostar Köprüsü, cesur sporcular tarafından yıllarca bir atlama platformu olarak kullanıldı.[3] Geleneğe göre şehrin erkekleri, nişanlılarına cesaretlerini ispatlamak için düğün öncesinde köprüden atlarlardı.
Yıkılması[değiştir | kaynağı değiştir]
Bosna-Hersek'te başlayan iç savaş sırasında Mostar Köprüsü'ne ilk saldırıyı 1992'de Bosnalı Sırplar düzenledi.[4] 9 Kasım 1993'te Hırvat tankları köprüye daha büyük bir zarar veren saldırılarını başlattı. Kasım ayının sonunda köprü tamamen yıkıldı.[5] Dev taşları, Neretva Nehri'nin sularına gömüldü. Mostar Köprüsü, yüzyıllar boyunca Bosna'da hoşgörü ve kültürel çeşitliliğin sembolüydü ve 427 yıldır ayaktaydı.[6] Şehrin Müslüman ve Hırvat kesimini birbirine bağlıyordu. Köprünün yıkımı, Mostar'ın çok uluslu mirasının reddedilmesi anlamına geliyordu.
Savaş sonrasında İngiliz güçleri yıkılan köprünün yerine geçici bir demir köprü yaptı. Mostar civarındaki diğer köprüler de tahrip edildiğinden, nehrin iki yakasını birleştiren tek yapı olarak bu köprü kaldı.
Yeniden inşası[değiştir | kaynağı değiştir]
Mostar Köprüsü'nün eski hâline uygun olarak yeniden inşası çalışmaları (TİKA) UNESCO ve Dünya Bankası'nın desteğiyle 1997'de başladı. Köprünün temel, beden duvarları ve zemin güçlendirilmesini Yapı Merkezi ve taş kemer inşaatını bir diğer Türk şirketi olan ER-BU üstlendi.[7] Macar ordusundan dalgıçlar orijinal taşları nehir yatağından bulup vinçlerle çıkardı. Bombardımandan ve suyun içinde bozulmaya uğramış taşlar yapıda kullanılamadığından, orijinal taşların çıkarıldığı, günümüzde kapalı olan taş ocağı tekrar bu iş için açılıp, aynı ocaktan çıkarılan taşlar köprünün yapımında kullanıldı. Orijinal modele sadık kalan şirket, köprünün temellerini de sağlamlaştırdı. 30 metre uzunluğundaki, 24 metre yüksekliğindeki köprünün kemerindeki çalışma Haziran 2002'de başladı. Kilit taşı Ağustos 2003'te yerine konuldu.
İnşaatı tamamlanan Mostar Köprüsü, aralarında Türkiye'nin de bulunduğu çok sayıda devletin temsilcilerinin hazır bulunduğu bir törenle, Galler prensi Charles tarafından 23 Temmuz 2004 tarihinde açıldı. Açılışı, çok sayıda televizyon ekibi naklen yayınla seyircilerine ulaştırdı.
Mostar Köprüsü, eski Mostar şehriyle birlikte 2005 yılında Dünya Mirası listesine eklenmiştir.
Mostar[değiştir | kaynağı değiştir]
Bugün çokuluslu bir yönetim tarafından idare edilen Mostar'da savaş döneminde başlayan bölünmeler hâlâ devam etmektedir. Hırvatlar nehrin batısında, Müslümanlar ise doğusunda yaşamaktadır. Savaş sırasında şehirden ayrılan Sırplar ise bir daha geri dönmemiştir.
Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]
-
1970 yılında köprü -
1974 yılında köprü ve Mostar -
Köprünün yıkıldığı dönemde kullanılan geçici köprü -
Köprünün yeniden yapılması (2003) -
Farklı açıdan gece görünümü
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Kaya, Kemal. "Mostar Köprüsü". www.yoldaolmak.com. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
- ^ "MOSTAR KÖPRÜSÜ'NÜN HİKAYESİ". www.supergezginler.com. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
- ^ "Mostar Köprüsü". www.gezipgordum.com. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2014.
- ^ "Mostar köprüsü 21 yıl önce Hırvatlar tarafından yıkılmıştı". www.dunyabulteni.net. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
- ^ Gül, Erdoğan. "Tarihin Tanığı Bir Köprü: Mostar Köprüsü". www.bilgiustam.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
- ^ Ceyla Altındiş, NTV Tarih, Sayı: 34 - Kasım 2011, İstanbul 1308-7878
- ^ "Mostar Köprüsü". www.erbuinsaat.com. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2015.
- Osman Doğan, Bilinmeyen Yönleriyle Mostar Köprüsü, Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2011.
- Osman Doğan, Bilinmeyen Yönleriyle Mostar Köprüsü, Yedikıta Dergisi, S: 24 (Ağustos 2010) s. 34-41.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Mostar Köprüsü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Mostar Köprüsü14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Mostar Köprüsü'nün yıkılması ve yeniden inşasına ilişkin bilgi ve görüntüler8 Nisan 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
|  | |
