Ming-Turfan çatışması
| Ming-Turfan çatışması | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ming-Turfan çatışması | ||||||||
| ||||||||
| Taraflar | ||||||||
| Ming Hanedanı | Turfan Hanlığı | Oyrat Moğolları | ||||||
| Komutanlar ve liderler | ||||||||
|
Yunus Han Ahmed Han Mansur Han İbrahim | Esen Tayishi | |||||||
Ming-Turfan çatışması (Çince: 哈密之爭), 15. ve 16. yüzyıllar arasında Ming Hanedanı ile Turfan Hanlığı arasında meydana gelen bir dizi çatışmaydı. Çatışma, iki devlet arasındaki sınırlar üzerindeki anlaşmazlıklar, ticaret ve Turfan tahtına iç veraset nedeniyle patlak verdi.
Ming Hanedanı 1404'te Kara Del'i ilhak etti ve Kumul iline çevirdi.[1] 1406'da Turfan hükümdarını yendi.[2]
1443, 1445 ve 1448'de Esen Taishi komutasındaki Oyratlar, Kara Del'i işgal etti. Yunus Han'ın komutasındaki Turfan birlikleri 1473'te Esen'den Kara Del'i ele geçirdi. Ancak Yunus han, Ming Hanedanı tarafından Turfan'a sürüldü, ancak Ming ayrıldıktan sonra yeniden işgal etti. Ancak Oyratlar Kara Del'yi 1482 ve 1483'te iki kez ele geçirdi.
1491'de Ming Hanedanı, Yuan Hanedanı soyundan birisini Kumul Prensi konumuna yerleştirdi. Daha sonra Kumul'da ikamet eden her etnik grubun gözetmenlerini atadılar, bu pozisyona tu-tu deniyordu.[3]
Yunus Han'ın oğlu Ahmed Han, 1493'te burayı yeniden ele geçirdi ve Kumul lideri Prens Champa'yı ve Çin sakinini Kumul'da ele geçirdi. Karşılığında Ming Hanedanı Turfan'a ekonomik bir abluka uyguladı ve tüm Uygurları Kansu'dan kovdu. Turfan için koşullar o kadar sertleşti ki Ahmed gitti.[4][5] Ming ordusu daha sonra Kumul'a yürüdü. Ahmed Han geri çekildi, Prens Champa'yı serbest bıraktı, Ming imparatoruna karşı aşağı konumunu kabul etti ve Champa'nın Kumul'un tahtını alması konusunda anlaştı.[6] Ming gözetmenlerinden Seyit Hüseyin, Temmuz 1494'te Müslüman nazırdı ve Turfan Kumul'u işgal ettiğinde Ming bölgesine kaçtı, ancak Turfan ile birlikte Turfan yönetiminde prens olarak tayin edilmek üzere komplo kurdu. 1516'da tutuklandı ve Pekin'e gönderildi, ancak İmparator Zhengde'nin yakın çevresine rüşvet verdi ve sonunda eşcinsel sevgilisi oldu.[3]
16. yüzyılda Ming Hanedanı, Ahmed'in oğlu Mansur Han yönetimindeki Turfan Hanlığı ve Oyrat Moğolları tarafından haraç konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle bir dizi baskın yendi. Ming Hanedanı'nın Turfan'ın haraç misyonlarını reddetmesiyle 1517, 1524 ve 1528'de çatışmalar başladı. Mansur, 1517'de Kumul'u devraldı.[5] Mansur, 1524'te Suzhou bölgesi üzerinden 20.000 adamla Ming Hanedanı'nı işgal etti, ancak Moğol birlikleri de dahil olmak üzere Ming güçleri tarafından geri püskürtüldü.[7] Ming, çatışmaya yol açan ekonomik ablukayı ve kısıtlamaları kaldırmayı reddetti ve Turfan'ın haracını ve Ming Hanedanı ile ticaretini kısıtlamaya devam etti. Turfan ayrıca Kumul'u da ilhak etti.[8]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Muqi Che (1989). The Silk Road, Past and Present. Foreign Languages Press. s. 115. ISBN 0-8351-2100-3. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ Mirza Muhammad Haidar Dughlt (2008). A History of the Moghuls of Central Asia: The Tarikh-I-Rashidi. Cosimo, Inc. s. 103. ISBN 1-60520-150-2. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ a b Association for Asian Studies. Ming Biographical History Project Committee, Luther Carrington Goodrich, Chao-ying Fang (1976). Dictionary of Ming Biography, 1368-1644. Columbia University Press. s. 1152. ISBN 0-231-03833-X. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ Demetrius Charles de Kavanagh Boulger (1882). History of China, Volume 2. W. H. Allen & co. s. 125. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ a b Trudy Ring; Robert M. Salkin; Sharon La Boda (1996). International Dictionary of Historic Places: Asia and Oceania. Taylor & Francis. s. 323. ISBN 1-884964-04-4. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ Demetrius Charles de Kavanagh Boulger (1882). History of China, Volume 2. W. H. Allen & co. s. 126. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ Association for Asian Studies. Ming Biographical History Project Committee, Luther Carrington Goodrich, Chao-ying Fang (1976). Dictionary of Ming Biography, 1368-1644. Columbia University Press. s. 1038. ISBN 0-231-03833-X. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ Jonathan D. Spence; John E. Wills, Jr.; Jerry B. Dennerline (1979). From Ming to Ch'ing: Conquest, Region, and Continuity in Seventeenth-Century China. Yale University Press. s. 177. ISBN 0-300-02672-2. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ROSSABI, M.. 1972. “MING CHINA AND TURFAN, 1406-1517”. Central Asiatic Journal 16 (3). Harrassowitz Verlag: 206–25. https://www.jstor.org/stable/41926952 18 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Morris Rossabi (28 Kasım 2014). "Ming China and Turfan 1406-1517". From Yuan to Modern China and Mongolia: The Writings of Morris Rossabi. BRILL. ss. 39-. ISBN 978-90-04-28529-3. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.