Mikalojus Daukša
Mikalojus Daukša (Mikalojus Daugsza, Lehçe: Mikołaj Dauksza ve Mikolay Dowksza gibi alternatif yazımları da bulunur;[1] 1527'den sonra - 16 Şubat 1613, Medininkai), Litvanyalı ve Latin[2] dini yazar, çevirmen ve bir Katolik kilisesi yetkilisiydi. Litvanya hümanistleri arasında, o sırada Büyük Dükalık'ta kullanımda olan Eski Doğu Slavcası ve Lehçe üzerinde Litvancayı yasalaştırma ve teşvik etme ihtiyacının önemini ifade eden ilk kişi olarak bilinir.[3] Daukša'nın Jacob Ledesma kateşizminin Litvanca çevirisi, Litvanya Büyük Dükalığı'nda yayınlanan ilk Litvanca kitap idi.
Muhtemelen 1527'den sonra Litvanya Büyük Dükalığı topraklarında bir yerde (Babėnai'de?) doğdu.[4][5][6] Daukša muhtemelen eğitimini Vilnius'ta ve Batı Avrupa Üniversitelerinden birinde aldı.[6] Birkaç dil biliyordu ve Rotterdam'lı Erasmus ve Philip Melanchthon'un kitaplarını da içeren kişisel bir kütüphanesi vardı.
Daukša, Medininkai'nin (günümüzde Varniai) bir kanonu ve Samogitia'nın resmi bir üyesiydi.[7] Piskopos Merkelis Giedraitis'in himayesinde İspanyol Cizvit teolog Jacobo Ledesma'nın kateşizmini tercüme etti.[8] Jakub Wujek'in Lehçe çevirisinden çevrilen kitap, 1595'te yayınlandı ve paganizmle mücadele araçlarından biri oldu. Paganizm o zamanlar Litvanya'da hala yaygındı. Çalışma aynı zamanda Litvanya'nın güçlü Radziwill ailesi tarafından desteklenen Reform hareketinin Katolikliğe yönelik artan tehdidine karşı koymaya da yardımcı oldu. Aynı zamanda Litvanya Büyük Dükalığı'nda basılan ilk Litvanca kitaptı.
1599'da Daukša bir başka önemli eseri yayınladı: Jakub Wujek'in Lehçe vaaz koleksiyonunun Litvanca çevirisi olan Katolik Postil.[9] Bu eserin biri Latince, diğeri Lehçe olmak üzere iki ön sözü vardır.[10] Lehçe önsözünde Daukša, Litvancanın Büyük Dükalık'ta tanıtılmasını savunmakta ve Litvanya ulusu ve devletinin kısa bir tanımını vermektedir.[2][10] Kitap, Kateşizm'nden daha değerli ve önemli olarak kabul edilir ve Litvancanın olağanüstü yapıtlarından biri olarak kabul edilir.[6]
Çevirilerinde Daukša, hem doğu Yüksek Litvanca hem de Samogitçe'den etkilenen merkezi Yüksek Litvanca lehçesini kullandı.[5] Yazılı Litvancanın öncülerinden biri olarak, aralarında mokytojas (öğretmen), valia (irade), įkvėpimas (esin) ve išmintis (bilgelik) gibi çeşitli ihtiraların tanıtılmasıyla tanınır.[6] Daukša'nın Postilla'da kullandığı aksan işaretleri Litvanca açısından özel bir öneme sahiptir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Konstantinas Jablonskis (1973). Lietuvių kultūra ir jos veikėjai (Litvanca). Vilnius: Mintis; Lietuvos TSR mokslų akademija. s. 129.
Mikolay Dowksza
- ^ a b Eugenija Ulčinajtė (February 2004). "Latinitas jako część litewskiej historii kultury i literatury" (PDF). Terminus (Lehçe). Kraków: Ośrodek Badań nad Renesansem, Jagiellonian University (2). 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Kasım 2007.
- ^ Popularna encyklopedia powszechna (Lehçe). 2001. ISBN 83-85719-59-8. r
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım); r|ad2=eksik|soyadı2=(yardım) - ^ Gordon B. Ford, (Ed.) (1969). Old Lithuanian Texts of the Sixteenth and Seventeenth Centuries with a Glossary. The Hague: Mouton. r eksik
|soyadı1=(yardım) - ^ a b As cited in: "Mikalojus Dauksa". Postilla 400. Samogitian Cultural Association. 13 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2007.
- ^ a b c d Vilniaus vardai. Vilnius: R. Paknio leidykla. 2006. ss. 36-37. ISBN 9986-830-96-6. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Polish Biographical Dictionary
- ^ Full title in (Litvanca) Kathechismas arba mokslas kiekwienam priwalvs. Paraszytas per D. Iakvba Ledesma Theologa Societatis IESV
- ^ Full title in (Litvanca)
- Postilla catholicka. Tai est izguldimas ewangeliu...
- ^ a b "The Preface Unto Benevolent Reader". Lithuanian Classic Literature Anthology. 26 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2008.
