Menderes

Sayfanın 26 Nisan 2016 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Menderes, (Yunanca: Μαίανδρος, maindros^{[kaynak belirtilmeli]}) yatak eğimi azalmış akarsularda, genellikle art arda birbirini izleyen U veya S biçimli büklümlere verilen ad.

Daha çok alüvyonlu malzemelerle kaplı zeminlerde ortaya çıkan menderesler, sağa ve sola dolanarak akışlarını alüvyon vadisinin eğimine uydurulur. Mendereslerin oluştuğu bölümde akarsu yatağının uzunluğu, genellikle vadi uzunluğunun bir ya da bir buçuk katını bulur. Menderes büklümlerinde durgun su birikintileri, menderesler arasındaki büklümsüz kesimlerde ise dalgalı akıntılar görülür. Bir menderesin boyu genellikle akarsu yatağının eninden 7-10 kat daha uzundur.Ege Bölgesi'ndeki akarsularda yaygın olarak görülmektedir.Akarsular büklümün dış tarafında aşındırma,iç tarafında ise ise biriktirme yapar.Dolayısıyla mendereslerde hem aşınım hem birikim faaliyetleri görülür.Menderesler çizerek akan akarsunun yatak eğimi azalmıştır ve enerji potansiyeli düşmüştür.^[1]

Oluşumu

Menderesler çizerek ilerleyen bir akarsuyun herhangi bir engel karşısında akış yönünün tersine yığınak yapması, menderesin büzülerek kaz boynu biçimini almasına yol açar. Bu durumda akarsu kaz boynunu keserek bir kestirme yol oluşturulabilir; böylece menderesin ana yataktan ayrılmasıyla kopuk menderes ortaya çıkar. Mil tortularıyla dolan kopuk menderes zamanla bir bataklığa ya da kuru yatağa dönüşebilir. Yatak eğiminin hızla yükseldiği durumlarda ise akarsuyun zemindeki kayaç yüzeyi oymasıyla gömük menderesler ortaya çıkar. Bu biçimde oluşan dik kayaç duvarları bazen menderes yatağının her iki kıyısında bakışımlı bir konum alırlar.

Mendereslerin oluşumu konusunda akarsuyun düzeyindeki değişiklikler, bölgesel engeller, Dünya'nın dönme hareketi ve yatakta daha önce bulunan setlerin genişlemesi gibi birçok açıklama öne sürülmüştür. Bugüne değin tamamen anlaşılamamasına karşın, mendereslerin dalga olgusunun bir biçimi olduğu üzerinde durulmaktadır. Mendereslerin akıntının sapma açısı, su yüzeyinin eğimi ve akarsuyun dönme hareketinin gerektirdiği toplam iş gibi değişkenleri en aza indirgendiğinden akarsu için en elverişli yatağı oluşturur.