Mazıdağı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
(Mazıdağı, Mardin sayfasından yönlendirildi)
Mazıdağı
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlMardin
Coğrafi bölgeGüneydoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamMustafa Görmüş[1]
 • Belediye başkanıMustafa Görmüş (Kayyım)
Yüzölçümü
 • Toplam869 km²
Rakım1.030 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam35,757
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu47700
İl alan kodu0482
İl plaka kodu47
Resmî site
Kaymakamlık

Mazıdağı Mardin'in bir ilçesidir.

Tarihçe ve Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Şamrah eski adıyla bilinen Mazıdağı ilçesi, geçmişte Diyarbakır-Şam güzergahında canlı bir merkez oldu hep. İlçenin tarihi Sümerlere kadar gerilere gitmektedir. İlçenin Asur ve Urartular döneminde, M.Ö 2500'lü yıllarda adı İsala olarak geçer. Şam-Mardin ve Şam-Diyarbakır üçgeninde olmasından dolayı Samraj olarak adlandırılmaktaydı. Daha sonra Şamrah ve en son Mazıdağı olarak değişmiştir. Mazıdağı ilçesi, 9 Haziran 1937'de kurulmuştur. Şamrah, bu tarihe değin Savur ve Derik ilçelerine bağlı bir bucak merkezi idi.

İlçede taş Devrinden günümüze kadar gelebilen Awrihan mağaraları bulunmaktadır. 150 metrelik bir tepenin üstünde bulunan Dermetinan Kalesi, Sultan Şeyhmus, Pir Hattap türbeleri ilçenin önemli ziyaret yerleridir. Kervanların konaklama amacıyla kullandıkları Arıköy'de bir "han" bulunmaktadır. İlçenin batısında Şamrah Kalesi namıyla anılan kalenin yanı sıra Gümüşyuva Köyünde Bizanslılar tarafından bulunup işletilen gümüş madeni ve bu madenin muhafazası için yapılan kale ve müstahkem yerler, aynı yerde bulunan kilise kalıntıları, tarihi bir nitelik taşımaktadır. Sisan mezrasında Sasanilere ait olduğu tahmin edilen bir kilise ve yerleşim yeri bulunmaktadır.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Mazıdağı, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Dicle Bölümünde Mardin ilinin 47 km kuzeybatısında,1030-1090 metre yükseklikte ve adını aldığı dairesel dağlar serisinin orta yerindeki düzlükte kurulmuştur. Kurak mevsim şartlarının hüküm sürdüğü Mazıdağı'nda Karaçay hayati bir önem taşımaktadır. İlçe yüzölçümü 869 km²'dir. Artuklu, Derik ve Kızıltepe ilçeleriyle komşudur.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

2020 yılı Genel Nüfus Sayımına göre ilçenin nüfusu 36.747'dir. Mevcut nüfusun %45'i şehir merkezinde geriye kalan %55'i ise kırsal kesimde yaşamaktadır. 2012 itibarıyla merkez ilçe dışında ilçeye bağlı belde belediyesi bulunmamaktadır.

Yıl Toplam Şehir Kır
1940[2] 13.653 1.287 12.366
1945[3] 13.429 1.520 11.909
1950[4] 13.462 1.488 11.974
1955[5] 15.557 1.872 13.685
1960[6] 17.782 1.999 15.783
1965[7] 18.822 2.435 16.387
1970[8] 20.456 3.058 17.398
1975[9] 23.179 4.842 18.337
1980[10] 26.900 7.938 18.962
1985[11] 29.023 8.289 20.734
1990[12] 30.276 9.526 20.750
2000[13] 27.434 11.194 16.240
2007[14] 31.135 10.297 20.838
2008[15] 33.576 10.410 23.166
2009[16] 32.398 10.189 22.209
2010[17] 33.184 10.436 22.748
2011[18] 32.938 10.681 22.257
2012[19] 32.828 11.146 21.682
2013[20] 33.083 33.083 veri yok
2014[21] 33.070 33.070 veri yok
2015[22] 33.930 33.930 veri yok
2016[22] 33.972 33.972 veri yok
2017[22] 34.745 34.745 veri yok
2018[22] 35.757 35.757 veri yok
2019[22] 36.304 36.304 veri yok
2020[22] 36.747 36.747 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

İlçeye bağlı 53 mahalle vardır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel olarak tütüncülük, arıcılık, bağcılık, kümes hayvancılığı ilçenin başlıca geçim kaynaklarıdır. Eskiden beri el sanatlarının önemli bir ekonomik değer olduğu ilçede, bu faaliyetlerin yeniden canlandırılması amacı ile çalışmalar devam etmektedir. Fosfat tesisleri yörenin can damarlarından biridir. İlçe merkezinin 17 km kuzeybatısındaki fosfat yataklarının 1976 yılından sonra işletilmeye başlanması ile önemli bir istihdam alanı potansiyeline kavuşmuştur. Fakat 1994 yılında zarar ettiği gerekçesiyle kapatılmıştır.[23] Atıl durumuna düşen fabrika 2011 yılında özelleştirme kapsamında TMC adı altında Cengîz ve Ciner holding ortaklığına verildi. Daha sonra Ciner holding ortaklıktan ayrıldı ve fabrika Cengiz holdinge devredildi. Cengiz holding bünyesindeki ETİ Bakır A.Ş'ye bağlı fabrika, fosfat üretimi ile başlayıp sonra gübre üretimine de geçti. 2020 itibarıyla gübre, asit vb. ürünler üretmektedir.[23] Burada siyanürle altın çıkarıldığı da iddia edilmiştir, ancak bu konuda resmi bilgi yoktur.[24] Fabrikada 2020 yılında 1400 personel çalışmaktadır.[kaynak belirtilmeli] 2021 yılında açılan Diyarbakır - Mazıdağı İltisak Hattı aracılığıyla tesisin Fevzipaşa-Kurtalan demiryoluyna bağlantısı sağlanmıştır.

Mazıdağı ilçesi fosfat yatakları Türkiye'nin fosfat yataklarının %86'sını oluşturmaktadır.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe, ulaşım koşulları bakımından uygun bir konuma sahiptir. Derik ilçesine 24 km, Mardin iline 50 km ve Diyarbakır iline ise 72 km'lik asfalt yollarla bağlanmıştır. İlçeyi köylerine bağlayan yollar mevcuttur ve KÖY-DES programı kapsamında kötü olan yolların standardını yükseltme çalışmalarına son yıllarda hız verilmiş bulunmaktadır. İlçedeki fosfat tesisinin 2021 yılında demiryolu bağlantısı sağlanmıştır. Ancak bu hatta sadece yük taşımacılığı yapılmaktadır.

Diğer Bazı Bilgiler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • İlçe merkezi nüfusu (2007): 10.297
  • Köyler nüfusu(2007): 20.838
  • Toplam ilçe nüfusu(2018): 35.757
  • Köy sayısı: 49
  • Mezra sayısı: 20
  • Yolu olan köy sayısı: 49
  • Elektriği olan köy sayısı: 49
  • Suyu yeterli olan köy sayısı: 34
  • Suyu yetersiz olan köy sayısı: 15
  • Suyu olmayan köy sayısı: -
  • Dernek sayısı:9
  • Kooperatif saysı:5

Nüfus bilgileri Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi'nden (ADNKS) alınmıştır.

Yerel yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Eylül 2016'da "PKK-KCK'ya yardım ve destek verdiği gerekçesiyle 14 Temmuz tarihinde görevinden uzaklaştırılan belediye başkanı Necla Yıldırım'ın yerine 1 Eylül 2016 tarihinde yürürlüğe giren 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca kaymakam Halit Benek kayyum olarak atandı.[25]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2007. 
  2. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  3. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  4. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  7. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  8. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  20. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  21. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  22. ^ a b c d e f
  23. ^ a b "Mazıdağı Metal Geri Kazanım ve Entegre Gübre Tesisleri". Eti Bakır. 21 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021. 
  24. ^ "Cengiz Mazıdağı'nı kuruttu!". Yeni Yaşam Gazetesi. 2 Eylül 2020. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021. 
  25. ^ "28 belediyeye kayyum atandı" 12 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Birgün. 11 Eylül 2016. En son 11 Eylül 2016 tarihinde erişildi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]