Manipuri mitolojisi
Kanglei mitolojisi veya Manipuri mitolojisi veya Meitei mitolojisi, başlangıçta Meitei halkı tarafından anlatılan ve Antik Meetei folklorunun bir türü tarafından anlatılan anlatı mitlerinin konnusudur. Kanglei mitolojisi, Meitei edebiyatı da dahil olmak üzere Manipur sanatının ve kültürünün temel özelliklerinden birini oluşturur.
Kaynak metinler[değiştir | kaynağı değiştir]
Antik Kangleipak krallığında (bugünkü Manipur) hem el yazmasından hem de sözlü folklordan kaynaklar vardır. Sözde el yazmaları, Meitei edebiyatının dini temaları ve tarihi olayları üzerine orijinal açıklamalar olan Puya (Meitei metinleri) olarak bilinir..
Tanrılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanglei Meitei tanrıları, her zaman Kanglei Dünyasında eski zamanlardan beri var olan Meitei diniyle ilişkilendirilir. Geleneksel kültür ve folklor, Meitei halkı tarafından ilkel atalarından günümüze kadar miras kalmıştır.
Mitolojideki başlıca tanrılar şunlardır:
- Atiya Guru Sidaba : O, tüm evrenin Yaratıcı Tanrısıdır ve tüm canlı varlıkların tek besleyicisidir.[1]
- Sanamahi : O, insanlığın ve evin Koruyucu Tanrısıdır. İnsanı Her Şeye Gücü Yeten figüründe yarattı.[2]
- Pakhangba : O bir muhrip ve evrenin hükümdarı. Hem insan hem de yılan gibi bir figür üstlenebilir.[3]
- Leimarel Sidabi : Yüce toprak ana tanrıçası ve yaratıcı Tanrı'nın eşidir.[4]
- Emoinu : O zenginlik ve refah tanrıçasıdır. Efsane, onun başka bir ilahi biçim alan Leimarel'in birebir kopyası olduğunu söylüyor.
Bunlara ek olarak, mitoloji aynı zamanda çok sayıda tanrıyı ve efsanevi yaratıkları da açıklar. Kanglei Meitei efsanevi yaratıkları, hem PuYas hem de Meetei folklorunun geniş anlatılarında bulunur.
İnsanın kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanglei Manipuri Mitolojiye göre, yedi klan vardır.
| Klan isimleri | Romalılaştırma |
|---|---|
| ꯃꯉꯥꯡ | Mangang |
| ꯂꯨꯋꯥꯡ | Luwang |
| ꯈꯨꯃꯟ | Khuman |
| ꯑꯉꯣꯝ | Angom |
| ꯃꯣꯢꯂꯥꯡ | Moilang |
| ꯈꯥ ꯉꯥꯟꯄ | Kha Nganpa |
| ꯁꯂꯥꯢ ꯂꯩꯁꯥꯡꯊꯦꯝ | Salai Leishangthem |
Moirang Enkarnasyonları[değiştir | kaynağı değiştir]
Lord Nongpok Ningthou ve eşi Tanrıça Panthoibi'nin eski Moirang krallığındaki yedi enkarnasyonunun efsanevi destansı masalları, Kanglei Meitei mitolojisinin en son ve en önemlisi olan Khamba Thoibi enkarnasyonunun ana özellikleridir. Sırasıyla Rab ve Leydi'nin enkarnasyonları aşağıdaki gibidir:
| Erkek karakterler | Romalılaştırma | Kadın karakterler | Romalılaştırma |
|---|---|---|---|
| ꯑꯀꯣꯡꯆꯥꯝꯄ | Akongjamba | ꯐꯧꯑꯣꯢꯕꯤ ꯂꯥꯢꯔꯦꯝꯕꯤ | Phouoibi Lairembi |
| ꯍꯦꯟꯖꯨꯅꯍꯥ | Henjunaha | ꯂꯥꯢꯔꯧꯂꯦꯝꯕꯤ | Lairoulembi |
| ꯈꯨꯌꯣꯜ ꯍꯥꯎꯕ | Khuyol Haoba | ꯌꯥꯢꯊꯤꯡ ꯀꯣꯅꯨ | Yaithing Konu |
| ꯊꯥꯡꯖꯍꯟꯕ | Thangjahanba | ꯇꯣꯅꯨ ꯂꯥꯢꯖꯤꯡꯂꯦꯝꯕꯤ | Tonu Laijinglembi |
| ꯈꯨꯕꯣꯝꯕ | Khubomba | ꯄꯤꯗꯣꯅꯨ | Pidonu |
| ꯋꯥꯡꯂꯦꯟ ꯄꯨꯡꯇꯤꯡꯍꯩꯕ | Wanglei Pudingheiba | ꯁꯥꯠꯄ ꯆꯅꯨ ꯁꯤꯜꯍꯩꯕꯤ | Satpa Chanu Silheibi |
| ꯈꯝꯕ | Khamba | ꯊꯣꯢꯕꯤ | Thoibi |
Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanglei Meitei mitolojisiyle ilişkili karakterlerin alfabetik sıraya göre listesi:
A[değiştir | kaynağı değiştir]
- Atingkok Maru Sidaba
C[değiştir | kaynağı değiştir]
- Chothe Thangwai Pakhangba
D[değiştir | kaynağı değiştir]
- Meitei mitolojisindeki ejderhalar
E[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ereima
H[değiştir | kaynağı değiştir]
- Hiyangthang Lairembi
I[değiştir | kaynağı değiştir]
- Imoinu Ahongbi
- Ipudhou Thangjing
- Irai Leima
K[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kangla Sha
- Keibu Keioiba
- Koubru
- Kounu
L[değiştir | kaynağı değiştir]
- Lai Khutshangbi
- Lainingthou Sanamahi
- Leimarel Sidabi
M[değiştir | kaynağı değiştir]
- Marjing
- Meitei tanrıları
P[değiştir | kaynağı değiştir]
- Pakhangba
- Panthoibi
- Poubi Lai
N[değiştir | kaynağı değiştir]
- Nongpok Ningthou
- Nongshaba
- Nongthang Leima
S[değiştir | kaynağı değiştir]
- Salailen Sidaba
T[değiştir | kaynağı değiştir]
- Thongalel
U[değiştir | kaynağı değiştir]
- Uçek Langmeidong
- Umang Lai
W[değiştir | kaynağı değiştir]
- Wangbren
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Meitei tanrıları
- Meitei mitolojisindeki ejderhalar
- Kategori: Kanglei mitolojisinin Tanrıları ve Tanrıçaları
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2020.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- https://www.lapolo.in/blog/manipuri-mythology-polo/ 7 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.apamnapat.com/entities/Chitrangada.html 6 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2317260 24 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://pib.gov.in/newsite/PrintRelease.aspx?relid=123469 5 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://www.thevetterindia.com/101103/lai-haraoba-help-manipur-become-sports-superpower/amp/[ölü/kırık bağlantı]
- http://cstm.cnki.net/stmt/TitleBrowse/KnowledgeNet/CDYA201110005030?db=STMI8515[ölü/kırık bağlantı]