Makedonya
Şablon:MakedonyaBölge Makedonya (Makedonca: Македонија, {Makedoniya} Yunanca: Μακεδονία, {Makedonia}; Bulgarca: Македония, {Makedoniya}), Balkanlar’da Makedonya Cumhuriyeti'ni, güney Bulgaristan (Bulgar Makedonya) ve kuzeydoğu Yunanistan’ı (Yunanistan Makedonya’sı) kapsayan bölgenin adıdır.
Coğrafya
Makedonya bölgesi, kuzeyde Karadağ ve Şar Dağları; doğuda Rila ve Rodop Dağları; güneyde Selanik, Olimpos Dağı ve Pindus Dağları boyunca Ege kıyısı; ve batıda Ohri ve Prespa Gölü ile çevrilidir. Bölgenin toplam yüzölçümü 67.000 km²’dir. Bölgenin nüfusu 4.900.000 civarında belirtilmektedir.
.png)
Tarih
Eski Tarih
Makedonya bölgesinin sınırları tarih boyunca sık sık değişmiştir. 19. yüzyıl Makedonya’sının sınırları ile 12. yüzyıl Makedonya’sının sınırları birbirinden oldukça farklıdır. Bunun sebepleri, bölgede yaşayan halkların etnik köken, dil ve din yapıları bakımlarından diğer bölgelerden daha karışık olması ve stratejik konumundan dolayı güçlü devletlerin çıkarları için öncelikli değer taşımasıdır.[1]
Bölge tarihte birçok siyasi egemenlik içinde yer almıştır. İlk Makedonya Krallığı MÖ 700-600 yıllarında yaşamıştır. MÖ 336 yılında Büyük İskender bölgenin hâkimi olarak tahta çıktı. Birinci (MÖ 215-205) ve İkinci Makedonya Savaşları (MÖ 200-197), bölgenin o dönemde de değerli olduğunu göstermesi açısından önemlidir. MS 15-20 tarihlerinde Makedonya, Roma İmparatorluğu’nun bir eyaleti hâline geldi. 300 yılında Moesia eyaletine bağlanan bölge, 326 tarihinde bu eyaletten ayrıldı. Roma egemenliğinden sonra 578 yılında Makedonya ilk Slav akınına uğradı. 896-900 yıllarında bölge, Türklüğünü kaybedip Slavlaşmış olan Simeon’un Bulgar İmparatorluğu’na dâhil oldu. 1230-1246 tarihlerinde Asen tarafından ilhak edilen Makedonya, 1345-1355 tarihleri arasında Sırp çarı Stefan Duşan’ın hâkimiyeti altına girdi.[1][2]
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
.png)
14. yüzyıl ile beraber Türkler, Makedonya’nın kontrolünü ele geçirmeye başlamışlardır. 23 Eylül 1371 tarihinde Osmanlı Türklerinin Çirmen’de Haçlı ordusunu yenilgiye uğratması Doğu Roma’nın korkusunu arttırdı.[3] Osmanlı İmparatorluğu’nun Makedonya’daki fethi devam etti ve 1373’te Makedonya’nın fethi büyük ölçüde rayına oturdu. 1382 tarihinde Manastır, 1385 tarihinde Pirlepe ve Ohri, 1386 tarihinde Niş alındı. II. Kosova Savaşı ile 1448 yılında Makedonya kesin olarak Osmanlı İmparatorluğu sınırları içine girdi.[1]
Osmanlı İmparatorluğu, Balkanlar’da topraklarını doğudan batıya olarak belirtilecek bir şekilde genişletmiş, bu bölge de Osmanlı idaresi için ilk büyük duraklardan olmuştur. İmparatorluğun içinde yüzyıllarca yer alan verimli, nüfuslu bir bölge özelliği kazanmıştır. Bu bölge 1912-1913 Balkan Savaşları sırasında Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılan son bölgedir.
Balkanlar, Müslüman Osmanlı İmparatorluğu ile Hristiyan Avrupa devletleri arasında geçiş bölgesiydi. Bu sebeple etnik köken ve din açılarından homojen bir yapı oluşamamıştır.[1] Bu durum, Balkanlar’ın bir kesimi olan Makedonya için de aynı şekilde geçerli olmuştur.
Osmanlı idaresi altında bölge Makedonya adıyla anılmamıştır. İlk fetihler döneminde Rumeli Eyaleti içinde yer alan bölgede en son Kosova Vilayeti, Manastır Vilayeti, Selanik Vilayeti adlı idari bölgelerin bazı kısımları ve tamamı yer almıştır.[4]
Osmanlı döneminde Türk nüfusu bakımından oldukça yoğun olan bölge, Osmanlı idaresi sonrasında yaşanan siyasi ve toplumsal sıkıntılar sebebiyle büyük göçlere sahne olmuştur. Bütün göçlere rağmen, Makedonya bölgesi içinde özellikle Makedonya Cumhuriyeti içinde ciddi bir Türk nüfusu bugün de yaşamaktadır.
1870
Ortodoks Piskoposluğu kilisesinin 1870'de kurulması Makedonya'daki Yunanları Bulgarlara karşı kışkırttı ve Ayastefanos Antlaşması'nın, Berlin Antlaşması ile iptal edilen kısa ömürlü "Büyük Bulgaristan"ı, yeni Bulgaristan devletini sürekli olarak revizyonist hâle getirdi. Berlin Anlaşması'nın bir başka yönü, Bosna-Hersek 'in Avusturya-Macaristan İmparatorluğu tarafından yönetilmesi, Sırbistan ile Karadağ'ı bölen Yeni Pazar Sancağı'na asker yerleştirilmesi oldu. Bu durum aynı zamanda, Sırbistan'ın Makedonya'ya, geçici olarak Avusturya-Macaristan'ın denetimi altında bulunan kendi doğal alanı ve gelecekte yayılacağı bölgeler (aynı zamanda büyük Sırp nüfusuna sahip bölgeler) olarak bakmasıyla sonuçlandı.
Vardar Makedonya’sı
Yugoslavya'nın bir bölümü Vardar Makedonya’sı olarak bilinir. Balkan Savaşları’nda Bulgaristan tarafından işgal edildiği I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı dönemleri dışında, önce Sırbistan'a, daha sonra Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı’na, nihayet Aralık 1918'de kurulan Yugoslavya'ya ait olmuştur.
1991 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nin iç savaş ile çökmesi sırasında Makedonya Cumhuriyeti, eski devlet yapısından ayrılıp bağımsız bir devlet olmuştur. Bu olay sonucunda Vardar Makedonya’sı olarak da belirtilen ve Makedonya bölgesinin kuzey kısmını oluşturan kesim, bağımsız bir devlet hâline gelmiştir.
Kaynakça
- ^ a b c d Meltem Begüm Saatçı, Makedonya Sorunu (1903-1913), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Antalya 2004, s. 1-2 bk. :Ulusal Tez Merkezi
- ^ Georges Castellan, Balkanlar’ın Tarihi 14-20. Yüzyıl, İstanbul 1995, s. 364
- ^ Şerif Baştav, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşunda Bizans ve Avrupa”, Osmanlı, C. 1, Yeni Türkiye Yayınları, 1999, s. 173
- ^ Binbaşı M.Nasrullah; Kolağası M.Rüşdi; Mülazım M.Eşref, Osmanlı Atlası - XX. Yüzyıl Başları, OSAV, İstanbul 2003