Makedon falanksı

Makedon falanksı (Yunanca: Μακεδονική φάλαγξ), II. Filip tarafından klasik Yunan falanksından geliştirilen bir piyade formasyonuydu. Buradaki temel yenilik, 6 metrelik bir mızrak olan sarissa'nın kullanımıydı. Bu formasyon, Filip'in oğlu Büyük İskender tarafından, MÖ 334 ile 323 yılları arasında Ahameniş İmparatorluğu'nun fethi sırasında meşhur edildi. Makedon falanksı modeli daha sonra Helenistik dünyaya yayıldı ve burada meydan savaşları için standart savaş formasyonu haline geldi. Roma Cumhuriyeti'ne karşı yapılan Makedon Savaşları (MÖ 214–148) sırasında, falanks daha hareketli Roma lejyonlarına karşı modası geçmiş bir yapı olarak ortaya çıktı.

Gelişimi

MÖ 359'da, Makedonya ordusunun ve Makedonya Kralı III. Perdikkas'ın çoğunluğunun İliryalılar tarafından öldürüldüğü Makedonya yenilgisinin ardından, Perdikkas'ın kardeşi II. Filip tahta geçer.^[1] II. Filip, gençliğinin büyük bir bölümünde (MÖ 367–360) Thebes'te rehin olarak kaldı ve burada general Epaminondas'ın savaş taktiklerine tanık olur. Bu taktikler, piyadenin yeniden yapılandırılmasında etkili oldu. Philip'in askeri reformları, hoplit savaşının mevcut yaklaşımına yeni bir bakış açısı getirerek, onların kalkanı olan aspis'e odaklanmak yerine yeni bir silah olan sarissa'ya ^[1] İlk falanks, çok az deneyimli askerle 10'a 10'luk bir kareydi.^[1] Falanks daha sonra 16'ya 16'lık bir formasyona dönüştürüldü ve bu değişikliğin tarihi hala bilinmemekle birlikte, Philip'in hükümdarlığı sırasında MÖ 331'den önce gerçekleşti.^[2] Philip, falanstaki askerlere 'ayak yoldaşları' anlamına gelen Grekçe: pezhetairoi adını vererek, falanksın Kral için önemini artırdı.^[3] Philip ayrıca piyade için gereken eğitim miktarını artırdı ve askeri davranışlara ilişkin düzenlemeler getirdi.^[3] İskender'in seferi sırasında, falanks aşağı yukarı aynı kaldı, ancak saflar arasında daha fazla Makedon olmayan askerin bulunması dikkat çekici bir farktı.^[2]

Teçhizat

Her falanks askeri, birincil silahı olarak 6 metreyi (18 fit) aşan çift uçlu bir mızrak olan sarissa taşıyordu. Sarissa'nın ağırlığı bilinmemektedir, çünkü günümüze ulaşan bir örneği bulunamamıştır, ancak modern rekonstrüksiyonlar 5,8 metrelik bir mızrağın 4,05 kilogramdan (9 libre) fazla olamayacağını göstermiştir.^[4] Bu kadar büyük silahlar yakın mesafede pek kullanışlı değildi, ancak sağlam bir falanks düşmanlarını kolayca uzak tutabilirdi. Formasyonun önünde ilk beş sıradaki adamların silahları çıkıntı yapıyordu, bu nedenle herhangi bir zamanda mevcut hedeften daha fazla mızrak ucu vardı.^[5] İlk beş sıranın arkasındaki adamlar, okları veya diğer mermileri savuşturmak amacıyla mızraklarını 45 derecelik bir açıyla tutuyordu.^[6] İkincil silah, xiphos adı verilen kısa bir kılıçtı.^[1] Falanks askerleri ayrıca Yunan aspis'inden daha küçük ve daha düz bir kalkana sahipti, yaklaşık 24 inç boyutunda ve 12 libre ağırlığındaydı.^[5] "Telamon" adı verilen kalkan, bronz kaplamalı ahşaptan yapılmıştı ve sarissa'yı kullanmak için her iki eli de serbest bırakmak amacıyla boyna asılıyordu.^[5] Bir falanks askerinin taşıyacağı tüm zırh ve silahlar toplamda yaklaşık 40 libre ağırlığındaydı, bu da Yunan hoplitlerinin ekipmanının ağırlığından yaklaşık 10 libre daha azdı.^[1]

Oluşum

Falanks, syntagmata adı verilen birkaç tabur bloğunun sıralanmasından oluşuyordu. Her bir syntagma, 16 kişilik 16 sıradan (lochoi) oluşarak toplamda 256 kişiden meydana geliyordu. Her bir syntagma, bir syntagmatarch tarafından komuta ediliyordu ve bu komutan, ast subaylarıyla birlikte her bloğun ilk sırasını oluşturuyordu.^[7]

Her sıra, en deneyimli Makedon askerleri olan ve yaklaşık üç kat maaş alan bir dekadarch tarafından yönetiliyor ve komuta ediliyordu.^[1] Lideri, yaklaşık iki kat maaş alan diğer iki deneyimli Makedon askeri takip ediyordu ve üçüncüsü sıranın en sonunda konumlanıyordu. Sıranın geri kalanı, İskender'in seferi sırasında genellikle Persler olan daha deneyimsiz askerlerle dolduruluyordu.^[2] Falanks, coğrafi asker toplama farklılıklarına göre taksilere ayrılıyordu.^[2]

Falanks, düşmanları en sağdaki askerlerle çatışmaya zorlamak için tasarlanmış "solu daraltılmış eğik hat" düzenlemesini kullanırdı ve bu, süvarilerin hatlarında bir boşluk açma riskini artırdı.^[3] Falanksın yapısı gereği en zayıf tarafları arkada ve sağdaydı.

Ne Filip ne de İskender falanksı kendi tercih ettikleri silah olarak kullanmadılar, bunun yerine ağır süvarileri saflarını yararken düşmanı yerinde tutmak için kullandılar. Makedon süvarileri kama düzeninde savaşıyordu ve neredeyse her zaman en sağda konuşlanmıştı. Kralın koruması olarak görev yapan seçkin piyadeler olan hipaspistler, hoplit büyüklüğünde mızraklar ve kalkanlar kullanarak falanksın hemen sağında konuşlanmışlardı.^[5] Sol kanat, genellikle Teselyalılar tarafından sağlanan müttefik süvarileri tarafından korunuyordu; bu süvariler eşkenar dörtgen formasyonunda savaşıyor ve esas olarak savunma rolü üstleniyorlardı.^[2] Diğer kuvvetler (çatışmacılar, menzilli birlikler, müttefik hoplit yedekleri, okçular ve topçular) da kullanılıyordu.

Önemli savaşlar

Ayrıca bakınız

Helenistik ordular

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gabriel, Richard A. (2010). Philip II of Macedonia: Greater Than Alexander. Washington, D.C.: Potomac Books. ss. 62-72. ISBN 978-1-59797-568-1.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Connolly, Peter (1998). Greece and Rome at War. Londra: Greenhill Books. ISBN 1-85367-303-X.
^ ^a ^b ^c Brice, Lee L., (Ed.) (2012). Greek Warfare from the Battle of Marathon to the Conquests of Alexander the Great. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ss. 145-150. ISBN 978-1-61069-070-6.
^ Connelly, Peter (2002). "Experiments with the sarissa – the Macedonian pike and cavalry lance – a functional view". Journal of Roman Military Equipment Studies (JRMES). 11 2000: 109-112. ISSN 0961-3684.
^ ^a ^b ^c ^d Markle, Minor M. III (Yaz 1977). "The Macedonian Sarissa, Spear, and Related Armor". American Journal of Archaeology. 81 (3): 323-339. doi:10.2307/503007.
^ Polybius. The Histories. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014.
^ Connolly, Peter (1979). "The Macedonian Phalanx". The Greek Armies. Morristown, New Jersey: Silver Burdett Co. ss. 58-59. ISBN 0-382-06308-2.

[Gabriel-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Gabriel, Richard A. (2010). Philip II of Macedonia: Greater Than Alexander. Washington, D.C.: Potomac Books. ss. 62-72. ISBN 978-1-59797-568-1.

[Connolly1998-2] Connolly, Peter (1998). Greece and Rome at War. Londra: Greenhill Books. ISBN 1-85367-303-X.

[Brice-3] Brice, Lee L., (Ed.) (2012). Greek Warfare from the Battle of Marathon to the Conquests of Alexander the Great. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ss. 145-150. ISBN 978-1-61069-070-6.

[Connelly-4] Connelly, Peter (2002). "Experiments with the sarissa – the Macedonian pike and cavalry lance – a functional view". Journal of Roman Military Equipment Studies (JRMES). 11 2000: 109-112. ISSN 0961-3684.

[Markle-5] Markle, Minor M. III (Yaz 1977). "The Macedonian Sarissa, Spear, and Related Armor". American Journal of Archaeology. 81 (3): 323-339. doi:10.2307/503007.

[6] Polybius. The Histories. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2014.

[7] Connolly, Peter (1979). "The Macedonian Phalanx". The Greek Armies. Morristown, New Jersey: Silver Burdett Co. ss. 58-59. ISBN 0-382-06308-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]