Labradorit
.jpg) Parlatılmış kaya levhasındaki labradorit | |
| Genel | |
|---|---|
| Kategori | Tektosilikat mineralleri, feldspar grubu, plajiyoklaz serisi |
| Formül (tekrarlayan birim) | (Ca,Na)(Al,Si)4O8, burada Na %30-50 ve Ca %50-70'dir. |
| Kristal sistemi | Triklinik |
| Kristal sınıfı | Pinakoidal (1) (aynı H-M sembolü) |
| Kristal yapı | a = 8,155 Å, b = 12,84 Å c = 10,16 Å; α = 93,5° β = 116,25°, γ = 89,133°; Z = 6 |
| Kimyasal Özellikler | |
| Renk | Gri, gri-beyaz, kahverengi, yeşilimsi, soluk yeşil, mavi, turuncu, pembe, sarı, renksiz |
| Kristal biçimi | Kristaller genellikle ince ve tabular, kesiti eşkenar dörtgen şeklinde, çizgili; masif |
| İkizlenme | Albit, periklin, Carlsbad, Baveno veya Manebach ikiz yasaları ile yaygındır. |
| Dilinim | {001}'de mükemmel, {010}'de daha az mükemmel, yaklaşık 90°'de kesişir; {110}'de belirgin |
| Kırık | Düzensiz ila konkoidal |
| Mohs sertliği | 6–6,5 |
| Luster | Kırılganlıklarda camsı ila inciye benzer |
| Çizgi rengi | Beyaz |
| Saydamlık | Yarı saydam ila saydam |
| Bağıl yoğunluk | 2,68 ila 2,72 |
| Optik özellikler | İki eksenli (+) |
| Kırılma indisi | nα = 1,554–1,563 nβ = 1,559–1,568 nγ = 1,562–1,573 |
| Çift kırılma | δ = 0,008–0,010 |
| 2V açısı | 85° (ölçülen) |
| Dağılma | Yok |
| Diğer | Labradorisans (iridesans, Schiller optik etkisi) |
| Kaynakça | [1][2][3] |
Labradorit ((Ca, Na)(Al, Si)4O8) ilk olarak Kanada'nın Labrador bölgesinde tanımlanan, kalsiyum bakımından zengin bir feldspat mineralidir ve yanardöner bir etki (schiller) sergileyebilir.
Labradorit, plajiyoklaz serisinin kalsik bir üyesi olan bir ara maddedir. Anortit yüzdesi (%An) 50 ile 70 arasındadır. Özgül ağırlığı 2,68 ile 2,72 arasındadır. Çoğu silikat gibi çizgisi beyazdır. Kırılma indisi 1,559 ile 1,573 arasındadır ve ikizlenme yaygındır. Tüm plajiyoklaz üyeleri gibi, kristal sistemi trikliniktir ve üç yönlü bölünme mevcuttur; bunlardan ikisi neredeyse dik açılıdır ve daha belirgindir, kalitesi iyi ila mükemmeldir (üçüncü yön ise zayıftır). Bazalt ve gabro gibi yaygın mafik magmatik kayaçlarda ve anortozitlerde berrak, beyaz ila gri, bloklaşmış ila lata şekilli taneler halinde bulunur.
Oluşumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Labradoritin jeolojik tip alanı, Kanada'nın Labrador bölgesindeki Nain kasabası yakınlarındaki Paul Adası'dır. Polonya, Norveç, Finlandiya ve dünya çapında çeşitli diğer yerlerde de rapor edilmiştir ve Madagaskar, Çin, Avustralya, Slovakya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde önemli bir dağılım göstermektedir.[2]
Labradorit, mafik magmatik kayaçlarda bulunur ve bazalt ve gabroda en yaygın feldspat çeşididir. Nadir görülen anortozit kütleleri neredeyse tamamen labradoritten oluşur.[4] Ayrıca metamorfik amfibolitlerde ve bazı sedimanların detritik bileşenleri olarak da bulunur. Magmatik kayaçlarda yaygın olarak görülen mineral eşlikçileri arasında olivin, piroksenler, amfiboller ve manyetit bulunur.[1]
Labradorisans
[değiştir | kaynağı değiştir]Labradorit, labradorizasyon olarak bilinen yanardöner bir optik etki (veya schiller) sergileyebilir. Labradorizasyon terimi, Ove Balthasar Bøggild tarafından icat edilmiş ve şu şekilde tanımlanmıştır:[5]
Labradorizasyon, tek bir yönde (nadiren iki yönde) yönlendirilmiş mikroskobik düzlemlerden gelen ışığın kendine özgü yansımasıdır; bu düzlemler hiçbir zaman basit indekslerle ifade edilebilecek bir konuma sahip değildir ve mikroskop altında doğrudan görülemezler.
Bu etkinin kökeni ve nedeninin anlaşılmasına Robert Strutt, 4. Baron Rayleigh (1923) ve Bøggild (1924) katkıda bulunmuştur.[5][6][7]
Bu optik fenomenin nedeni, Bøggild karışabilirlik boşluğunda meydana gelen eksülüsyon lameller yapısıdır.[8] Etki, lameller ayrımı 128 ve 252 nm (5,0×10-6 ve 9,9×10-6 in) arasında olduğunda görülür; lamellerin paralel olması gerekmez;[8] ve lameller yapının uzun menzilli düzeni olmadığı bulunmuştur.[9]
Lameller ayrılma sadece belirli bir bileşime sahip plajiyoklazlarda meydana gelir; kalsik labradorit (50–70% anortit) ve bytownit (formül: (Ca0.7-0.9,Na0.3-0.1)[Al(Al,Si)Si2O8], yani ~%70 ila 90 anortit içeriği) özellikle buna örnektir.[10][11] Lamel ayrışması için bir başka gereklilik, plajiyoklaz içeren kayanın çok yavaş soğumasıdır. Ca, Na, Si ve Al iyonlarının plajiyoklaz içinden yayılması ve lameller ayrışmanın gerçekleşmesi için yavaş soğuma gereklidir. Bu nedenle, tüm labradoritler labradorans göstermez (doğru bileşime sahip olmayabilirler, çok hızlı soğumuş olabilirler veya her ikisi de olabilir) ve labradorans gösteren tüm plajiyoklazlar labradorit değildir (bytownit olabilirler).
Yüksek derecede labradorans gösteren bazı labradorit değerli taş çeşitleri spektrolit olarak adlandırılır.
-
Görüş açısı değiştikçe görülebilen labradorit içindeki labradoransans
-
Labradorit (Spektrolit) – Ylämaa, Finlandiya. -
Labradorit içindeki labradorizasyon -
Madagaskar'dan parlatılmış blok -
Labradorit ayrıntısı -
Parlatılmış labradorit 18 × 20 cm -
UCL Jeoloji koleksiyonlarından parlatılmış labradorit -
Nadir renklerde labradorit -
Parlatılmış labradorit -
Gri labradorit üzerinde yanardönerlik etkisi
.jpg)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Handbook of Mineralogy
- ^ a b "Labradorite". Mindat.org.
- ^ "Labradorite Mineral Data". WebMineral.com.
Mineralogy Database
- ^ Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis; Manual of Mineralogy, Wiley, 1985, 20th ed., p. 456, 0-471-80580-7
- ^ a b Bøggild, Ove Balthasar (1924), "On the Labradorization of the Feldspars" (PDF), Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, Mathematisk-fysiske Meddelelelser, 6 (3), ss. 1-79, 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
- ^ Raman, Chandrasekhara Venkata; Jayaraman, Aiyasami (July 1950). "The structure of labradorite and the origin of its iridescence". Proceedings of the Indian Academy of Sciences, Section A. 32 (1). ss. 1-16. doi:10.1007/BF03172469.
- ^ Lord Rayleigh (3 Nisan 1923), "Studies of Iridescent Colour and the Structure Producing it. III. The Colours of Labrador Felspar", Proceedings of the Royal Society of London. Series A, The Royal Society, 103 (720), ss. 34-45, Bibcode:1923RSPSA.103...34R, doi:10.1098/rspa.1923.0037 $2, JSTOR 94093
- ^ a b Hao, Xie; Jing-cheng, Pei; Li-ping, Li (February 2006), "Relation Between Labradorescence and Internal Structure of Labradorite", Geological Science and Technology Information, 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Mart 2015
- ^ Bolton, Herbert Cairns; Bursill, Leslie Arthur; McLaren, Alexander Clark; Turner, Robin G. (1966). "On the origin of the colour of labradorite". Physica Status Solidi B. 18 (1). ss. 221-230. Bibcode:1966PSSBR..18..221B. doi:10.1002/pssb.19660180123.
- ^ Yan-ju, Peng; Xue-mei, He; Qin-fang, Fang (May 2008), "Exsolution lamellar structure causes of iridescence in labradorite: evidence from TEM", Acta Petrologica et Mineralogica, 6 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Mart 2015
- ^ MacKenzie, William Scott; Zussman, Jack, (Ed.) (1974), "23. Electron-optical study of a schiller labradorite", The Feldspars: Proceedings of a NATO Advanced Study Institute, Manchester, 11–21 July 1972, Manchester University Press, 2, ss. 478-490
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Labradorite". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.
