Kullanıcı:Khutuck/Yeni Tercüme

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Panzerkampfwagen Tiger Ausf. B

Tiger II Budapeşte'de, Ekim 1944
Çeşidi Ağır tank
Uyruğu Nazi Almanyası Nazi Almanyası
Hizmet geçmişi
Hizmet 1944–1945
Kullanıldığı savaşlar II. Dünya Savaşı
Üretim tarihi
Tasarımcı Henschel & Son (gövde) / Krupp (taret)
Tasarlandığı tarih 1943
Üretici Henschel & Son (gövde) / Krupp (taret)
Birim maliyeti 800.000 Reichsmark (300.000$) 1944–45'te[2]
Üretildiği tarih 1943–1945
Üretim adedi 492[1]
Özellikler
Ağırlık 69,5 ton (erken taret)
69,8 ton (üretim tareti)[3]
Uzunluk 7,62 m
10,286 m (top ileri pozisyonda)[3]
Genişlik 3,755 m[3]
Yükseklik 3,09 m[3]
Mürettebat 5 (komutan, silahçı, yükleyici, telsizci, sürücü)
Ana silahı 1× 8,8 cm KwK 43 L/71
Erken taret: 80 mermi[5]
Üretim tareti: 86 mermi[5]
Diğer silahları 2× 7,92 mm Maschinengewehr 34
5.850 mermi[3]
Motor V-12 Maybach HL 230 P30 benzinli motor
700 hp (515 kW)[4]
Transmisyon Maybach OLVAR EG 40 12 16 B (8 ileri ve 4 geri)[4]
Süspansiyon donanımı Burulma çubuğu, yerden yükseklik 495-510 mm[3]
Depo kapasitesi 860 litre[3]
Harekat menzili Yol: 170 km[6]
Arazi: 120 km[6]
Azami hızı Maksimum, yol: 41,5 km/sa[6]
Sürekli, yol: 38 km/sa[6]
Arazi: 15-20 km/sa[6]

Tiger II, İkinci Dünya Savaşı'nda kullanılmış bir Alman ağır tankıdır. Nihai resmi Alman adı Panzerkampfwagen Tiger Ausf. B[not 1] sıklıkla Tiger B'ye kısaltılmıştır.[7] Cephane envanteri tanımı Sd.Kfz. 182 idi.[7] Ayrıca gayri resmi olarak Königstiger (Almanca Bengal kaplanı) adıyla da bilinir. Bu isim Müttefik askerler, özellikle Amerikan kuvvetleri tarafından bire bir tercümeyle yanlış bir şekilde King Tiger veya Royal Tiger olarak kullanılmıştır.[7][8][9]

Tiger II, Tiger I'in halefiydi. Tasarımı, ağır tank Tiger I'de kullanılan kalın zırhı orta tank Panther'de kullanılan eğimli zırh ile birleştirdi. Tank yaklaşık 70 ton ağırlığındaydı ve 100 ile 185 milimetre kalınlığında ön zırh ile korunuyordu.[10] Ana silah olarak uzun namlulu 8,8 cm KwK 43 L/71 tanksavar topuna sahipti.[not 2] Şasi tasarımı aynı zamanda Jagdtiger taretsiz Jagdpanzer tanksavar aracında da kullanıldı.[11]

Tiger II, Alman Ordusu'nun ve Waffen-SS'nin ağır tank taburlarında görev yaptı. İlk olarak 11 Temmuz 1944'te Müttefiklerin Normandiya Çıkarması sırasında 503. Ağır Panzer Taburu tarafından savaşta kullanıldı.[12] Doğu Cephesi'nde, Tiger II ile donatılan ilk birlik 1 Eylül 1944'te envanterinde 25 Tiger II bulunan 501. Ağır Panzer Taburu oldu.[13]

Geliştirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Alman ordusu için ağır tank tasarımları 1937'de geliştirilmeye başlandı; ilk tasarım sözleşmesi Henschel'e verildi. Bu sözleşmeyi 1939'da Porsche'ye verilen başka bir tasarım sözleşmesi daha takip etti.[14] Her iki prototip serisi Krupp tarafından geliştirilen aynı taret tasarımını kullanırken; temel farklılıklar gövde, şanzıman, süspansiyon ve otomotiv özellikleri arasındaydı.

SHAEF komutanı Gen. Eisenhower devrilmiş bir Tiger II tankının yanında. Üst üste binen, ancak birbirinin arasına girmeyen çelik jantlı yol tekerleri düzeni düzeni görülebilir.

Henschel versiyonu, Panther tankının yapısına benzeyen eğimli zırhlı geleneksel bir gövde tasarımı kullandı. Arkaya monte edilmiş bir motoru vardı. Henschel'in önceki tasarımı Tiger I'e benzer şekilde her bir tarafta enine burulma çubuklarına monte edilmiş, iç yaylı dokuzar adet 80 cm çapında çiftli çelik yol tekerleri kullandı. Bakımı kolaylaştırmak için yol tekerleri Tiger I'deki gibi birbirinin üstüne biniyor, ancak Tiger I'den farklı olarak birbiri arasına girmiyordu. Neredeyse tüm Alman tankları ve yarım paletli araçlarında kullanılmakta olan tam Schachtellaufwerk kauçuk lastikli yol tekerleği sisteminden farklı olarak Tiger II'de yol tekerleri, çiftler arasındaki kauçuk yastıklar hariç tamamen çeliktendi; savaşın sonuna doğru Tiger I ve Panther de tamamen çelik tekerli tasarıma geçiş yapmıştı.[15]

Porsche gövde tasarımları arkaya monte edilmiş bir taret ve ortaya monte edilmiş bir motor içeriyordu. Süspansiyon Elefant tank avcısıyla aynıydı. Bu tasarımda her iki yanda, çifter çifter bojilere monte edilmiş toplam altı yol tekerleği vardı. Bojiler gövdeye kısa boyuna burulma çubukları ile bağlanıyordu. Bu sayede dahili alan tasarrufu sağlanmış ve onarımlar kolaylaşmıştı. Bir Porsche versiyonu depolama pili olmayan bir benzin-elektrik hibrit sistemi kullanıyordu; bu sistemde her palet ayrı bir benzinli motor ve bağlı olan jeneratörün ürettiği elektrik gücünün elektrik motorlarını çevirmesi, motorların da tahrik dişlileri aracılığıyla tankı ilerletmesi ile çalışıyordu. Bu tahrik yöntemi daha önce Tiger (P) (daha sonra Elefant prototipleri) ve bazı ABD tasarımlarında denenmiş ve I. Dünya Savaşı'ndaki Saint-Chamond tankında ve savaş sonrası FCM Char 2C'de de kullanılmıştır. Porsche süspansiyon bileşenleri daha sonra Jagdtiger tank avcılarının birçoğunda kullanıldı. Diğer bir teklif hidrolik tahrik sistemi kullanmaktı. Dr. Porsche'nin alışılmadık tasarımları çok az destek topladı.[16]

Tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Krupp taretinin ilk versiyonunun kavisli ön cephesini gösteren bir model (yanlışlıkla "Porsche taret" olarak da adlandırılır)[17]
A tank turret with an almost square, flat, vertical face, the sides are almost vertical, and curve laterally only slightly.
Krupp tarafından tasarlanmış "üretim tareti", düz bir ön yüzeye sahiptir (yanlış olarak "Henschel taret" olarak adlandırılır).[17] Bu fotoğraf Panzerfaust Harekatı esnasında Budapeşte'de 15 Ekim 1944'te çekilmiştir. Taretin ön yüzünde yer alan pürüzlü Zimmerit kaplama, manyetik mayınların tankın zırhına yapışmasını önlemek için kullanılmıştır.

Tasarım sözleşmesini Henschel kazandı ve tüm Tiger II'ler bu firma tarafından üretildi.[18] Üretim araçlarında iki farklı taret tasarımı kullanılmıştır. İlk tasarım, Porsche prototipleri için tasarlandığı şeklindeki yanlış inanç nedeniyle "Porsche tareti" olarak anılır ve bu tareti kullanan araçlar genellikle yanıltıcı bir şekilde Tiger II (P) olarak adlandırılır; aslında bu taret her iki prototip için de Krupp'ın ilk tasarımıdır.[17] Bu taretin yuvarlak bir ön yüzeyi ve eğimli kenarları vardı, komutan kupolasını yerleştirmek için taretin sol tarafında üretimi zor kavisli bir çıkıntı yer almaktaydı. Elli erken üretim tareti, Henschel'in ürettiği gövdelere monte edildi ve harekatlarda kullanıldı. Aralık 1943'te daha yaygın "üretim taret" olarak adlandırılan, bazen yanlışlıkla "Henschel taret" denilen yeni taret üretime girdi. Bu yeni tarette düz ve önemli ölçüde daha kalın ön yüz zırhı vardı. Oldukça basitleştirilen bu tasarımda önceki taretin kavisli ön alt kısmı tarafından oluşturulan mermi tuzağı (eğimli zırhtan seken mermilerin daha az zırhlı gövde tavanını delmesine sebep olan tasarım) giderilmiş, taretin yanları daha az açılı hale getirilerek mühimmat kapasitesi arttırılmış, komutan kupolası için taret yanına bir şişkinlik ekleme gereksinimi ortadan kaldırılmıştır.[19]

Taretler 8,8 cm KwK 43 L/71 topunu monte etmek için tasarlanmıştır. Bu top, birkaç erken üretim araç hariç tüm Tiger II'lerde kullanılan Leitz Turmzielfernrohr 9d (Almanca:"taret teleskopik görüşü") monoküler nişangahı ile birlikte kullanıldığında çok isabetli ve ölümcül bir silahtı. Eğitim esnasında 2 metre yükseklikte ve 2,5 metre genişlikte bir hedefe ilk atışta isabet olasılığı mühimmat türüne bağlı olarak 1.000 metrede %100, 1.500 metrede %95-97, 2.000 metrede ise %85-87 oranındaydı. Kaydedilen savaş performansı daha düşüktü, ancak 1.000 metrede hala yüzde 80'in üzerinde 1.500 metrede %60'larda, 2.000 metrede ise %40'lardaydı. 30 derecelik açıda zırhı delme yeteneği Panzergranate 39/43 (PzGr - zırh delici mermi) için 100 metrede 202 milimetre, 2.000 metrede ise 132 milimetreydi. PzGr. 40/43 mermisi için bu oranlar 100 metrede 238 mm, 2.000 metrede 153 mm seviyesindeydi. Sprenggranate 43 (SPGR) yüksek patlayıcı mermisi az zırhlı veya zırhsız (yumuşak) hedefler için kullanılabilirdi. Hohlgranate veya Hohlgeschoss 39 (HlGr-HEAT veya yüksek patlayıcı tanksavar savaş başlığı) mermisi ise her menzilde 90 mm zırh delme gücüne sahipti ve zırhsız ya da zırhlı hedeflere karşı çift amaçlı bir cephane olarak kullanılabilmekteydi.[20]

Taret dönüşü, gücünü ana motordan ikincil bir tahrik mili ile alan değişken hızlı Boehringer-Sturm L4S hidrolik motor tarafından sağlanıyordu. Nişancının sağındaki bir kol ile seçilebilen yüksek ve düşük hız ayarı mevcuttu. Taret, motor devir hızından bağımsız olarak düşük viteste saniyede 6º, yüksek hız ayarında 2.000 devir/dakikada saniyede 19º (Tiger I ile aynı), maksimum motor hızı olan 3.000 devir/dakikada ise saniyede 36º hızla döndürülebiliyordu. Hareketin yönü ve hızı nişancı tarafından ayak pedalları veya sol koluna yakın bir kumanda kolu ile kontrol ediliyordu. Motor gücü kaybedildiğinde, örneğin tankın yakıt bittiğinde veya motor çalıştırılmadığında, taret nişancı ve yükleyicinin el tekerlekleri ile manuel olarak çevrilebiliyordu. El kolunun her bir devri yarım derecelik dönüş sağlıyordu, yani 20° taret dönüşü için el çarkının 40 tam tur çevrilmesi veya taretin 360° tam dönüş yapması için el çarkının 720 tam devir çevrilmesi gerekiyordu.

The overhanging rear face of a large tank, two laterally spaced exhaust pipes protrude from mountings, pointing upwards, curving away from the vehicle at their ends.
Çift egzozu gösteren arka görünüm

Tüm Alman tankları gibi Tiger II'nin de benzinli bir motoru vardı; çok daha hafif Panther ve Tiger I tanklarına güç veren 700 PS (690 hp, 515 kW) gücündeki V-12 Maybach HL 230 P30 motorunu kullanıyordu. Tiger II, İkinci Dünya Savaşı'nın diğer birçok ağır tankı gibi yetersiz bir güce sahipti ve çok fazla yakıt tüketiyordu; tankın kullanıldığı savaşın son yıllarında Almanya'nın yakıt sıkıntısı had safhadaydı. Şanzıman, sekiz ileri ve dört geri vitesli Maybach OLVAR EG 40 12 16 Model B idi. Şanzıman gücünü hassas ve bozulmaya yatkın çift yarıçaplı bir direksiyon sistemi tasarımı olan Henschel L 801 ile paletlere aktarıyordu. Burulma çubuğu tipindeki süspansiyon, gövdeyi her iki tarafta dokuz aks üzerinde taşımaktaydı. Üst üste binen ancak birbiri arasına girmeyen 80 cm çapında çelik ve araları kauçuk yastıklı yol tekerleri aracın ağırlığını paletlere aktarıyordu.[21]

Tiger I gibi, her tank için iki takım palet üretilmekteydi: normal "savaş paletleri" ve demiryolu hareketi sırasında kullanılan daha dar "nakliye paletleri". Nakliye paletleri, tankın toplam genişliğini azaltıyordu ve tankın sert zeminde kısa mesafelerde sürülmesi için kullanılabiliyordu. Mürettebatın tank nakliye aracından iner inmez savaş paletine geçmesi bekleniyordu. Savaş paletlerinde zemin basıncı 0,76 kg/cm2 (10,8 psi) seviyesindeydi.[22]

Komuta versiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Tiger II'nin komuta versiyonu Panzerbefehlswagen Tiger Ausf B olarak adlandırıldı. Sd.Kfz. 267 ve Sd.Kfz. 268 olarak adlandırılan iki versiyonu vardı; komuta modelleri ekstra teçhizata yer sağlamak için sadece 63 adet 8,8 cm mühimmat taşıyordu[7] ve motor bölmesinde ek zırhları vardı. Sd.Kfz. 267, FuG 8 ve FuG 5 radyo setlerini kullanmaktaydı, en önemli dış değişiklikler taret tavanına monte edilmiş 2 metre uzunlukta çubuk anten ile yalıtımlı 105 mm Antennenfuß Nr. 1 tabana monte edilmiş ve büyük bir zırhlı silindir tarafından korunan Sternantenne D ("Yıldız anten D") idi. Bu ekipman, ilk olarak derin su geçişi ekipmanı için kullanılan bir pozisyonda, arka güverte kaplamasına yerleştirilmiştir.[7] Sd.Kfz. 268, taret tavanına monte edilmiş iki metrelik bir çubuk anten ve arka güverteye monte edilmiş 1,4 metrelik bir çubuk anten ile FuG 7 ve FuG 5 radyolarını kullanmaktaydı.[23]

Üretim[değiştir | kaynağı değiştir]

Tiger II savaşın sonlarında geliştirildi ve nispeten az sayıda üretildi. Toplam 1.500 Tiger II siparişi verildi -üretilen 1.347 Tiger I tankından biraz daha fazla- ancak Müttefik bombardımanı nedeniyle üretim ciddi şekilde kesintiye uğradı.[24] Diğerlerinin yanı sıra, 22 Eylül ve 7 Ekim 1944 arasındaki beş baskın, Henschel tesisinin yüzde 95'ini yok etti. Bunun üretilen yaklaşık 657 Tiger II'nin kaybına neden olduğu tahmin edilmektedir.[25] Savaş boyunca 1943'te bir, 1944'te 379 ve 1945'te 112 adet olmak üzere sadece 492 adet Tiger II üretildi. Tam hızda üretim 1944 ortasından savaşın sonuna kadar sürdü.[1] Üretilen her Tiger II için 300.000 adam/saat gerekiyordu ve araç başına 800.000 Reichsmark veya 300.000 ABD Doları (enflasyona göre ayarlanmış fiyatla yaklaşık 4,2 milyon dolar) maliyeti vardı. Araç, o dönemde üretilen en pahalı Alman tankıydı.[26]

Tiger II'nin bir diğer üretim versiyonu Jagdtiger kazamatlı tank avcısıydı;[11] şasi ayrıca üretime girmeyen Grille 17/21/30/42 kundağı motorlu anti-tank topları için temel oluşturdu.[27]

Önerilen güncellemeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Maybach HL230'u yakıt enjeksiyonlu bir motora dönüştürmeye çalışan HL234 versiyonu, aracın gücünü yaklaşık 800 ile 900 PS'ye (hp) çıkaracaktı. Entwicklungskommission Panzer oybirliğiyle HL234'ün derhal motor tasarımı ve tedarik programına dahil edilmesine karar verdi. AK-7-200 modeli, Maybach Olvar-B direksiyon sistemine alternatif olarak incelendi, ancak Waffenamt araştırma ve geliştirme departmanı Wa Prüf 6, yeni tasarımın daha zayıf sürüş özellikleri sunduğunu buldu ve Maybach Olvar-B sistemi kullanılmaya devam edildi.[28] Simmering-Graz-Pauker Sla.16 motorunu kullanan bir program da vardı, ancak savaş esnasında sınırlı hammadde ve malzeme olması bu programın iptal edilmesine neden oldu. Krupp, tanka yeni geliştirilen 10,5 cm KwK L/68 topunun takılmasını önerdi. Wa Prüf 6 bunu desteklemedi çünkü Heer topun kendisini kabul etmemişti. Önerilen diğer iyileştirmeler arasında stabilize edilmiş nişangahlar, stabilize edilmiş bir ana top, otomatik mühimmat besleme sistemi, Carl Zeiss AG stereoskopik telemetre, ısıtmalı mürettebat bölmesi, ilave 12 mermi kapasitesi ve zehirli gazlara karşı koruma sağlamak için bir aşırı basınç ve hava filtrasyon sistemi vardı. Bunların hiçbiri teklif aşamasının ötesine geçmedi veya savaş bitmeden üretime girmedi.[28]

Özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Vites kutusu: Maybach OLVAR EG 40 12 16 B (sekiz ileri ve dört geri)[21]
  • Radyo: FuG 5, Befehlswagen (komuta tankı) versiyon: FuG 8 ( Sd.Kfz . 267), FuG 7 ( Sd.Kfz . 268)[7]
  • Cephane:
    • 8.8 cm - 80 mermi (ilk tasarım taret),[5] 86 mermi (ana üretim tareti), genellikle %50 PzGr 39/43 ve %50 SprGr 43, bazen sınırlı sayıda PzGr 40/43 veya SprGr yerine HlGr[5]
      PzGr 39/43 (Zırh delici, sertleştirilmiş çelik) (daha uzun menzil, daha düşük penetrasyon, patlayıcı dolgu)[4][20]
      PzGr 40/43 (Zırh delici, tungsten karbür çekirdek) (daha kısa menzil, daha yüksek penetrasyon, inert)[4][20]
      SprGr 43 (Yüksek Patlayıcı)[4]
      HlGr 39 (Hollow charge)[4]
    • 7,92 mm - 5,850 mermiye kadar[3]
  • Nişangah: Mayıs 1944'e kadar Turmzielfernrohr 9b/1 ( TZF 9b/1) nişangah, daha sonra 9d (TZF 9d) tek dürbünlü nişangah.[29]
Zırh düzeni: (yataydan tüm açılar)[10]
Gövde önü (alt) 100 mm, 40° açıda (üst) 150 mm, 40° açıda
Gövde tarafı (alt) 80 mm, 90° açıda (üst) 80 mm, 65° açıda
Gövde arka 80 mm, 60° açıda
Gövde üstü 0 mm, 0° açıda
Gövde tabanı (ön) 40 mm, 90° açıda (arka) 25 mm, 90° açıda
Taret önü (üretim) 180 mm, 80° açıda ("Porsche") 60–100 mm, yuvarlanmış
Taret yanı (üretim) 80 mm, 69° açıda ("Porsche") 80 mm, 60° açıda
Taret arka kısmı (üretim) 80 mm, 70° açıda ("Porsche") 80 mm, 60° açıda
Taret üstü (üretim) 40 mm, 0-10° açıda ("Porsche") 40 mm, 10-12° açıda

Operasyonel geçmiş[değiştir | kaynağı değiştir]

Organizasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Araştırma, eğitim ve Panzer Lehr'e beş tanklı bir bölüm dışında, Tiger II sadece Alman Ordusu (Heer) ve Waffen-SS'in ağır tank taburlarına (schwere Panzer-Abteilungen) verildi.[30]

A row of seven large tanks lined up with their long guns pointing up at an angle, as if saluting.
Schwere Heeres Panzer Abteilung 503 (s.H.Pz.Abt. 503) 'Feldherrnhalle'nin daha dar "nakliye paletleri" ile donatılmış Tiger II tankları, birliğin Macaristan'a gitmesinden önce, Almanya Sennelager'daki zırh antrenman sahasında Nazi Alman savaş zamanı propaganda haber bülteni için poz veriyorken.

Standart bir tabur (Abteilung) 45 tanktan oluşuyordu:[30]

Tabur komutanlığı


3 x Tiger II
1. bölük komutanlığı


2 x Tiger II 		2. bölük komutanlığı


2 x Tiger II 		3. bölük komutanlığı


2 x Tiger II
1. takım


4 x Tiger II 		2. takım


4 x Tiger II 		3. takım


4 x Tiger II 		1. takım


4 x Tiger II 		2. takım


4 x Tiger II 		3. takım


4 x Tiger II 		1. takım


4 x Tiger II 		2. takım


4 x Tiger II 		3. takım


4 x Tiger II

Tiger II'yi kullanan birimler şöyleydi:[31]

Heer: (s. H.Pz.Abt) 501, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511
SS: (s. SS. Pz.Abt) 501, 502, 503

Dayanıklılık ve hareket kabiliyeti[değiştir | kaynağı değiştir]

A large, turreted tank with dull yellow, green and brown wavy camouflage, on display inside Bovington museum. The tracks are wide, and the frontal armour is sloped. The long gun overhangs the bow by several meters.
Bovington Tank Müzesi'nde sergilenen kamuflajlı Tiger II. Aracın uzun topu, gövdenin birkaç metre ilerisine uzanır.

İlk üretilen Tiger II'ler, sızıntı yapan keçeler ve contaları ile daha hafif bir araç için tasarlanmış tahrik sistemine binen aşırı yük sebebiyle çok dayanıklı araçlar değillerdi.[32] İlk başlarda çift dönüş yarıçaplı direksiyon sistemi arızaya özellikle yatkındı.[33] Mürettebatın eğitim eksikliği bu sorunu daha da arttırıyordu; başlangıçta diğer tanklarda sadece sınırlı bir eğitim verilen sürücüler genellikle doğrudan cepheye giden operasyonel birimlere gönderilmekteydi.

Schwere Heeres Panzer Abteilung 501 (s. H.Pz.Abt. 501) Doğu Cephesi'ne vardığında 45 tankından sadece sekizi operasyonel durumdaydı; tanklardaki problemler çoğunlukla aktarma organları arızalarından kaynaklanıyordu. Panzer Lehr Tümeni'ne teslim edilen ilk beş Tiger II, savaşta kullanılmadan önce arızalandı ve düşman eline düşmesini önlemek için mürettebatları tarafından imha edildi.[34]

Modifiye edilmiş keçeler, contalar ve aktarma organı bileşenlerinin kullanıma girmesi, daha iyi sürücü eğitimi ve yeterli bakım tankın mekanik güvenilirliğini geliştirdi.[35] 15 Mart 1945 tarihli istatistikler, Tiger II için yüzde 59 dayanıklılık oranı belirtmekteydi. Tankın dayanıklılık oranı Panzer IV'ün yüzde 62'lik oranına neredeyse eşit ve aynı dönemde faaliyet gösteren Panther'in yüzde 48'lik oranından daha iyiydi.[30]

İlk dayanıklılık sorunlarına rağmen, Tiger II böyle ağır bir araç için oldukça çevikti. Dönemin Alman kayıtları ve test sonuçları, aracın taktik mobilitesinin çoğu Alman veya Müttefik tankına eşit veya daha iyi olduğunu göstermektedir.[36]

Muharebe tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransa'da hareket halinde olan Tiger II'ler (Krupp taretinin ilk versiyonuyla), Haziran 1944

Tiger II'nin ilk muharebe kullanımı 503. Ağır Panzer Taburu'nun (H.Pz.Abt. 503) 1. Bölüğü tarafından, 18 Temmuz 1944'te Overlord Harekatı sırasında Troarn ve Demouville arasındaki Atlantik Operasyonu'na karşı gerçekleştirildi. İki tank çatışmada kaybedildi, bölük komutanının tankı Goodwood Operasyonu sırasında oluşan bir bomba kraterine düştükten sonra kurtarılamaz bir şekilde mahsur kaldı.[37]

Doğu Cephesi'nde, ilk olarak 12 Ağustos 1944'te 501. Ağır Panzer Taburu (s.H.Pz.Abt. 501) Lvov-Sandomierz Taarruzu'na direnmekte kullanıldı. Birlik Baranów Sandomierski yakınlarındaki Vistül Nehri üzerindeki Sovyet köprü başına saldırdı. Oględów yolunda üç Tiger II, birkaç T-34-85 tarafından pusuda imha edildi.[38] Bu tanklar mürettebatın ölümüne neden olan mühimmat patlamalarına maruz kaldığı için ana top mermilerinin taretin içinde saklanması yasaklandı; bu yasak tankın mühimmat kapasitesini 68'e düşürdü.[39] 501'in 14 kadar Tiger II'si, 11 ve 14 Ağustos arasında Sovyet T-34-85 ve IS-2 tankları ile ISU-122 tank avcıları tarafından uygunsuz kumlu arazide pusuya düşürülerek imha edildi veya ele geçirildi. Üç operasyonel Tiger II'nin ele geçirilmesi Sovyetlerin Kubinka'da test yapmalarına ve aracın güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirmelerine olanak verdi.[40]

s.H.Pz.Abt. 503 Tiger II'si ve Macar birlikleri Budin'in Kale bölgesinde bir sokakta, Ekim 1944

15 Ekim 1944 günü, 503 Ağır Panzer Taburu'nun Tiger II'leri Panzerfaust Harekatı sırasında çok önemli bir rol oynamıştır. Tanklar, Otto Skorzeny'nin askerlerinin Macar başkenti Budapeşte'yi almasında ve ülkenin savaşın sonuna dek Mihver Devletleri saflarında tutulmasında önemli rol oynadı. 503 daha sonra Debrecen Muharebesi'ne katıldı. 503, Macar harekat bölgesinde 166 gün kaldı, bu süre zarfında en az 121 Sovyet tankı, 244 tanksavar topu ve kundağı motorlu top, beş uçak ve bir treni yok etti. Tabur bu esnada 25 Tiger II kaybetti; on tanesi Sovyet birlikleri tarafından vurularak yandı, ikisi fabrika revizyonu için Viyana'ya geri gönderildi, on üç tanesi mürettebatları tarafından genellikle düşman eline düşmelerini önlemek için çeşitli nedenlerle havaya uçuruldu. Tüm zamanların en başarılı tank ası Kurt Knispel (162 düşman zırhlı savaş aracı imha etti) 503'te görev yaptı ve 29 Nisan 1945'te Tiger II'de girdiği bir çatışmada öldü.[41]

Önemli sayıda Tiger II, Aralık 1944'teki Ardenler Taarruzu sırasında (Bulge Muharebesi olarak da bilinir) dört ağır panzer taburuna dağıtılmış şekilde yer aldı.[42] Toplam üretimin yaklaşık üçte biri olan en az 150 Tiger II bu muharebede mevcuttu ve çoğu saldırı sırasında kaybedildi.[43] Vith Muharebesi sırasında bir M8 Greyhound zırhlı araba, Schonberg Yolu'nda arkasına geçerek bir Tiger II'yi yok etti. Tiger II komutanı tareti döndürerek M8'e nişan almaya çalışırken, M8 37 mm'lk topuyla yaklaşık 25 metre mesafeden üç atış yaparak Tiger II'nin nispeten ince arka zırhını deldi ve tankı ateşe verdi: "Boğuk bir patlama oldu, ardından taret ve motor bölmesinden alevler çıktı."[44][kaynak belirtilmeli]

Tiger II'ler Sovyetlerin Ocak 1945'teki Vistül-Oder[45] ve Doğu Prusya taarruzlarında;[46] Almanların Mart 1945'te Macaristan'daki Balaton Gölü Harekâtı'nda,[47] Nisan 1945'teki Seelow Tepeleri Muharebesi'nde ve savaşın sonunda Berlin Muharebesi'nde görev yaptı.[48] 12 Ocak 1945'te, 524'üncü Ağır Panzer Taburu'ndan bir Tiger II grubu, hem Alman hem de Sovyet formasyonlarının ağır kayıplar yaşadığı Lisow köyü yakınlarında IS-2 tanklarıyla kısa mesafeden bir çatışmada yer aldı.[49]

103. SS Ağır Panzer Taburu (s.SS Pz.Abt. 503) Ocak-Nisan 1945 döneminde Doğu Cephesi'nde 45 Tiger II'nin (çoğu mekanik arızalar veya yakıt yetersizliğinden sonra kendi ekipleri tarafından terkedilmiş ve imha edilmiş) kaybına karşılık yaklaşık 500 düşman aracını yok etti.[50]

Silah ve zırh performansı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön zırhında yumruk büyüklüğünde oyuklar ve taretinde bir delik bulunan bir Tiger II.[51]

Kalın zırhı ve güçlü uzun menzilli topu, Tiger II'ye ön cepheden çatışmalarda tüm Müttefik ve Sovyet tanklarına karşı önemli bir avantaj sağladı. Bu özellikle Batı Cephesi'nde geçerliydi; D-Day'den sonra Avrupa'ya dağılmış birkaç M4A3E2 Sherman "Jumbo" ve 1945'te getirilen birkaç M26 Pershing dışında ne İngiliz ne de ABD kuvvetleri Tiger II ile doğrudan çatışmaya girebilecek ağır tanklara sahip değildi. Bir Wa Prüf 1 raporu, Tiger II'nin ön zırhının Müttefiklerin en ağır zırh delici tank topu 122 mm D-25T'ye karşı dayanıklı olduğunu ortaya koydu. Öte yandan, Şubat 1945'te yayınlanan bir R.A.C. 3.d belgesi, zırh delici sabot mermi kullanan İngiliz QF 17-pounder 76,2 mm topun teorik olarak Tiger II'nin taretini ve burnunu (alt ön gövde) 1.000 ile 1.200 metre mesafeden delebileceğini değerlendirmekteydi; ancak bu raporda mermi çarpma açısı yer almamış, muhtemelen 90 derecelik ideal açı kullanılmıştır.[52] Bazı kaynaklar Tiger II'nin ön zırhının savaşta delindiğine dair hiç bir kanıt olmadığını iddia etmektedir.[53]

Kalın ön zırhının bir sonucu olarak, Müttefik tankları Tiger II'yle karşılaştıklarında çoğunlukla daha ince yan ve arka zırha yönelik atışlar denemek için kanatlardan saldırmaya çalıştılar. Bu durum, çoğu çatışmada Tiger II'ye taktiksel bir avantaj sağladı.[54] Ayrıca Tiger II'nin ana topu 2,5 kilometreyi aşan menzili ile tüm Müttefik tank silahlarının etkili menzilinin çok ötesinden Müttefik tanklarını imha edebiliyordu.[55]

Sovyet savaş zamanı testi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağustos 1944'te Sandomierz yakınlarındaki Sovyetler tarafından iki Tiger Ausf B tankı ele geçirildi ve kısa süre sonra Kubinka'daki test alanına götürüldü. Nakliye esnasında iki tank çeşitli mekanik arızalar yaşadı; tankın soğutma sistemi aşırı sıcak havalarda yetersizdi, motorun aşırı ısınması ve bunun sonucunda dişli kutusunun arızalanmasına neden oluyordu. Tanklardan birinin sağ süspansiyonunun tamamen değiştirilmesi gerekiyordu ve tam olarak operasyonel hale getirilemedi. Tank her 10 – 15 kilometrede bir tekrar bozuldu. Test sonuçlarına göre 8,8 cm KwK 43, 122 mm D-25T ile benzer zırh delme ve isabet oranına sahipti. Tiger II'nin topu, başka bir Tiger II'nin taret zırhını 400 m mesafeden delebiliyordu. Bir aracın zırhı, 100 ile 152 mm arasında kalibrede mermiler ateşlenerek test edildi. Zırh plakalarının kaynaklanması, dikkatli işçiliğe rağmen, benzer tasarımlardan daha kötüydü. Sonuç olarak mermiler zırha nüfuz etmediğinde bile, zırh plakalarının iç kısmında genellikle şanzımana zarar veren ve tankı çalışmaz hale getiren büyük miktarda parçalanma gerçekleşiyordu. Daha ileri testler, zırh plakasının kendisinin Tiger I ve Panther gibi önceki Alman tanklarına kıyasla kalite eksikliklerini gösterdiğini gösterdi. Laboratuvar testleri, zırh plakalarında kullanılan çelik alaşımın molibden içermediğini (Alman endüstrisinin tedarik sorunları sebebiyle molibden yerine vanadyum kullanılmıştı) ve bunun düşük sünekliğe neden olduğunu gösterdi.[56]

Genişletilmiş atışl testi, 100 mm BS-3 ve 122 mm A-19 topları tarafından ateşlenen zırh delici mermilerin Tiger Ausf B taretini 1.000-1.500 metre mesafeden deldiğini ve bu da Tiger Ausf B'nin tareti için 0,86 kalite faktörü olduğunu gösterdi. Bununla birlikte, Tiger B taret cephesine karşı ateşleme testi, top ve top kalkanının çıkarılmasından sonra gerçekleştirildi ve zırhın görme yarıkları ve top yeri gibi açıklıklara yakın delinmelere neden oldu. Sağ top açıklığında delinmeler, önceki 100 mm mermi atışları veya zırh hasarı sebebiyle gerçekleşti[57] 100 mm BS-3 ve 122 mm A-19 ayrıca 3-4 atıştan sonra 500-600 metre mesafelerde ön gövdenin kaynak bağlantılarını da delmekteydi.

Hayatta kalan araçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Musée des Blindés'in çalışan Tiger II'si halka sergileniyor, 2005

Günümüzde Tiger II'nin tek çalışan örneği Musée des Blindés, Saumur, Fransa'da sergilenmektedir. Üretim taretine sahiptir ve halka açıktır. Bu tank 1. Bölük, 101. SS Ağır Panzer Taburu'na aitti. 23 Ağustos 1944'te motor problemleri nedeniyle Mantes-la-Jolie yakınlarındaki Brueil-en-Vexin'de mürettebatı tarafından terk edildiği düşünülüyor. Eylül 1944'te Fransız Ordusu tarafından kurtarıldı ve 1975'te müzeye gönderilmeden önce Satory'deki bir fabrikada saklandı. 123 numaralı tareti taşıdığına inanılan tanka müzenin kurucusu Albay Michel Aubry, savaşın sonunda komuta ettiği Sherman tankını tahrip eden Tiger II'nin onuruna 233 taret numarası koymuştur. Ele geçirilen diğer Alman araçlarının aksine bu Tiger II asla Fransız Ordusu tarafından kullanılmadı.[58]

Diğer kurtulan tanklar şunları içerir:

Bovington Tank Müzesi'nin prototip Tiger II'si, müzenin Tiger Koleksiyonu Sergisi'nde sergileniyor, 2017
Tiger II, La Gleize, Belçika
Tiger II, ABD Patton Süvari ve Zırh Müzesi'nde
Almanya, Deutsches Panzermuseum'da üretim taretli Tiger II
  • Bovington Tank Müzesi, Dorset, İngiltere. Erken üretim taretli Tiger II sergileniyor. Bu araç, yapılan ikinci yumuşak çelik prototipti ve aktif hizmet görmedi. Bu Tiger II'nin motoru, Tiger I'in tek çalışan örneği Tiger 131'in restorasyonunda kullanılmak üzere sökülmüştür. Müzede yer alan üretim taretli Tiger II, Tiger sergisi için Shrivenham, İngiltere'deki Savunma Akademisi'nden ödünç alınmıştır.
  • İngiltere Savunma Akademisi, Shrivenham, İngiltere. Tiger II (üretim tareti). s.SS Pz.Abt. 501, gövde numarası 280093, taret numarası 104 olan bu araç kapsamlı Zimmerit kaplamaya sahiptir.[59] Beauvais yakınlarında 23. Hussars, 11. Zırhlı Tümen Başçavuşu Roberts tarafından bir Sherman tankı ile vurulduğu iddia edilmiştir, ancak tank paletler ve son dişlisindeki hasar sebebiyle mürettebatı tarafından devre dışı bırakılmış ve terk edilmişti.[60] Bu aracın son çatışmasının ardından tareti 90° döndürülmüş şekilde bir pancar tarlasında gösteren bir fotoğraf bulunmaktadır.[61] Bu tank şu anda Dorset, İngiltere'deki Bovington Tank Müzesi'nde sergilenmektedir.
  • Wheatcroft Koleksiyonu, Leicestershire, İngiltere. Özel bir koleksiyoncu olan Kevin Wheatcroft, tam bir Tiger II'nin restorasyonuna / yeniden inşasına başlamaktadır. Proje kapsamındaki tankın, birçok Tiger II'den parçaları içermesi ve birçok parçasının da yeniden üretilmesi planlanmaktadır. Wheatcroft, bir rekonstrüksiyon için gerekli orijinal parçaların %70-80'ine sahip olduğunu ve kalan parçaların sürekli olarak tedarik edildiğini belirtti. Bilinen ve gösterilen parçalar arasında komple bir ön üst zırh plakası, 8,8 cm KwK 43 ana top, motor güvertesi plakaları, gövdenin arka yanının yaklaşık 1/3'ü, bir dizi palet, sol yan gövdenin iki parça halinde 2/3'ü bulunmaktadır.[62] Projenin amacı yürür şekilde tam bir Tiger II restore etmektir.
  • Mantes-la-Jolie, Fransa. Aşağı yukarı eksiksiz fakat ağır hasarlı bir olan Tiger II (üretim tareti) bölgesel yol 913'ün altında gömülü bulundu. Taretin bazı kısımları 2001 yılında sınırlı bir keşif kazısında çıkartılmıştır. Mali nedenlerden ötürü kazı durdurulmuştur. Bir Vexin savaş anıtı için bu Tiger II'yi tamamen kazma ve restore etme planları vardır.[63]
  • Kubinka Tank Müzesi, Rusya. Oględów'da Kızıl Ordu tarafından ele geçirilen 002 (502) taret numaralı Tiger II (üretim tareti). Müze halka açıktır.
  • Aralık 44 Müzesi, La Gleize, Belçika. Kozmetik olarak restore edilmiş, Ekim 1944'te inşa edilmiş, gövde numarası 280273, taret numarası 213 olan ve s.SS Pz.Abt 501'e ait Tiger II (üretim tareti), tamamen Bulge Savaşı'na adanmış Aralık 44 Müzesi koleksiyonunun girişinde sergilenmektedir. Bu tank, 24 Aralık 1944'te Kampfgruppe Peiper'ın ilerlemesinin durdurulduğu La Gleize'de terk edildi. Top namlusunun yaklaşık 1/3'lük ön kısmı bir Panther namlusu ve namlu freni ile restore edilmiştir. Ayrıca çamurlukları restore edilmiştir. Aracın dış ve iç ekipmanları bulunmamaktadır, burulma çubuklarının çoğu kırılmıştır, ancak yine de vites kutusu ve motoru yerinde bulunmaktadır.
  • Deutsches Panzermuseum, Munster, Almanya. Tiger II (üretim tareti) iç mekanda halka açık olarak sergileniyor. Gövde numarası 280101. 121 numaralı taret. SS. Pz.Abt 501.
  • Ulusal Zırh ve Süvari Mirası Müzesi, Restorasyon Atölyesi, Fort Benning, GA, ABD. Tiger II (üretim tareti). Eylül 1944'te inşa edilmiş, gövde numarası 280243, taret numarası 332 olan tank s.SS Pz.Abt. 501'e aittir. Trois-Ponts yakınlarında terk edilmiş, 24 Aralık 1944'te ABD Ordusu tarafından ele geçirilmiştir. Sol taraf 1940'ların sonlarında Aberdeen Proving Ground'da eğitim için kesilerek açılmıştır. Fort Knox KY Patton Süvari ve Zırh Müzesi'nde sergilenmiş, sonra BRAC tarafından Fort Benning'e transfer edildi.
  • Schweizerisches Militärmuseum Full, İsviçre. Bu Tiger II (üretim tareti) daha önce Thun Tank Müzesi'nde sergilenmiştir. Eylül 2006 itibarıyla Schweizerisches Militärmuseum Full'e ödünç verilmiştir. Uzun vadeli bir projede tamamen çalışır duruma getirilecektir. Bu tank savaştan sonra Fransa tarafından İsviçre'ye verildi. Gövde numarası 280215 olan tank s.H.Pz.Abt 506'ya aittir.[64]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Karşılaştırılabilir rol, performans ve dönem tankları[değiştir | kaynağı değiştir]

  • İngiliz Centurion ana muharebe tankı - II. Dünya Savaşı ortasında geliştirildi, 1946'da hizmete girdi
  • İngiliz Black Prince ağır tankı - Mayıs 1945'te altı prototip üretildi; hizmete girmedi
  • Sovyet IS-2 model 1944 ağır saldırı tankı - 1944'te hizmete girdi
  • Sovyet IS-3 ağır tankı - 1945'te hizmete girdi
  • ABD T32 ağır tankı - prototip; hizmete girmedi
  • ABD T26E4 "Super Pershing" ağır tankı - M26 Pershing'in ek zırh ve geliştirilmiş T13E1 L/73 90mm topu içeren versiyonu; Batı Avrupa'da 1945'te savaştı
  • ABD T29 ağır tankı - prototip; hizmete girmedi
  • Fransız ARL 44 - 1940'ların sonu ve 1950'lerin başında az sayıda üretildi ve hizmet gördü
  • Fransız AMX 50 - 1940'ların sonu ve 1950'lerin başında bir çok prototipi üretildi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilgi notları

  1. ^ Panzerkampfwagen – kısa.: Pz. veya Pz.Kfw. (Türkçe: "zırhlı savaş aracı") Ausführung – kısa.: Ausf. (Türkçe: versiyon). Tam isimler Panzerkampfwagen Tiger Ausf. B ve Panzerbefehlswagen Tiger Ausf. B (komuta versiyonu) eğitim ve bakım talimatnameleri ile organizasyon ve ekipman tablolarında kullanılmıştır. (Jentz and Doyle 1997) Ayrıca bazen model "Pz. VI Ausf B" olarak anılmıştır, ancak bu isim Tiger I varyasyonlarından "Pz. VI Ausf H" ile karıştırılmamalıdır.
  2. ^ Kampfwagenkanone – kısa.: KwK (Türkçe: "savaş aracı topu")
Özel
  1. ^ a b Jentz 1996, p. 288.
  2. ^ "Panzer VI Ausf.B Königstiger (1944)". www.tanks-encyclopedia.com (İngilizce). Erişim tarihi: 12 Kasım 2018. 
  3. ^ a b c d e f g h i Jentz and Doyle 1997, pp. 162–165.
  4. ^ a b c d e f Jentz and Doyle 1993, p. 28 (figure D)
  5. ^ a b c d Jentz, Thomas; Doyle, Hilary (1993). Kingtiger Heavy Tank 1942–45. Osprey Publishing. s. 23. ISBN 185532282X. 
  6. ^ a b c d e Jentz and Doyle 1993, p. 33.
  7. ^ a b c d e f Jentz and Doyle 1993, p. 16.
  8. ^ Buckley 2004, p. 119.
  9. ^ Tank Spotter's Guide, Bovington 2011 p. 63
  10. ^ a b Jentz and Doyle 1993, pp. 12, 15.
  11. ^ a b Schneider 1990, p. 18.
  12. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 37.
  13. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 40.
  14. ^ Jentz & Doyle 1993, p. 3.
  15. ^ Jentz and Doyle 1993, pp. 10–12.
  16. ^ Jentz and Doyle 1993, pp. 8–10.
  17. ^ a b c Tank Chats #47 King Tiger 
  18. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 17
  19. ^ Jentz and Doyle 1993, pp. 13–16.
  20. ^ a b c Jentz and Doyle 1993, pp. 23–24
  21. ^ a b Jentz and Doyle 1993, pp. 11–12.
  22. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 13.
  23. ^ Jentz and Doyle 1993, pp. 16–17.
  24. ^ Manchester 1968, p. 498.
  25. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 17.
  26. ^ "Panzer VI Ausf.B Königstiger (1944)". www.tanks-encyclopedia.com (İngilizce). Erişim tarihi: 12 Kasım 2018. 
  27. ^ "Grille series". Achtung Panzer!. 21 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
  28. ^ a b Jentz, Thomas; Doyle, Hilary (1997). Germany's Tiger Tanks: VK45.02 to TIGER II Design, Production & Modifications. Schiffer Publishing, Ltd. ss. 144–154. ISBN 0764302248. 
  29. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 19.
  30. ^ a b c Jentz and Doyle 1993, p. 36.
  31. ^ Jentz and Doyle 1993, pp. 37–42.
  32. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 34
  33. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 11
  34. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 35.
  35. ^ Jentz and Doyle 1993, p. 18.
  36. ^ Jentz and Doyle 1993, pp. 33–34.
  37. ^ Schneider 2000, p. 133.
  38. ^ Zaloga 1994, p. 14.
  39. ^ Schneider 2000, p. 46.
  40. ^ Sledgehammers: Strengths and Flaws of Tiger Tank Battalions in World War II. Christopher W. Wilbeck. Aberjona, 2004. p.135
  41. ^ Számvéber, 2000. p. 147.
  42. ^ Schneider 2005, pp. 214–216.
  43. ^ Green, Michael. "German Tanks of World War II". May 14, 2000. Page 73.
  44. ^ Beevor, Antony (2015). Ardennes 1944: Hitler’s last gamble. New York: Viking. s. 172. ISBN 978-0-670-02531-2. 
  45. ^ Schneider 2000, p. 47.
  46. ^ Schneider 2000, pp. 89–91.
  47. ^ Schneider 2005, p. 217.
  48. ^ Schneider 2005, pp. 300–303.
  49. ^ IS-2 Heavy Tank 1944–73. Steven J. Zaloga. Bloomsbury Publishing, 2011. p.31
  50. ^ Schneider 2005, pp. 304, 324.
  51. ^ Pallud 2006, p. 152
  52. ^ Jentz, Thomas; Doyle, Hilary (1993). Kingtiger Heavy Tank 1942–45. Osprey Publishing Ltd. ss. 34–36. ISBN 185532282X. 
  53. ^ "PzKpfw VI Tiger II". The Armor Site!. Fabio Prado. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015. 
  54. ^ Jarymowycz 2001, p. 274.
  55. ^ Jarymowycz 2001, p. 258.
  56. ^ "Was the Tiger really King?: Testing the King Tiger at Kubinka". The Russian Battlefield. 19 Eylül 2011. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. source: Tankomaster #6 1999. 
  57. ^ Bird, Lorrin Rexford; Livingston, Robert D. (2001). WWII Ballistics - Armour and Gunnery. Overmatch Press. s. 90. 
  58. ^ http://tank-photographs.s3-website-eu-west-1.amazonaws.com/tiger-II-heavy-tank-Konigstiger.html
  59. ^ Jentz and Doyle 1997, p.108.
  60. ^ Schneider 2005, p. 212.
  61. ^ "Tiger II Gallery 2". Achtung Panzer!. 19 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
  62. ^ "Gallery of parts". Wheatcroft Collection. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
  63. ^ "Memorial Vexin 44". vexinhistoirevivante.com (Fransızca). 21 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
  64. ^ "Tiger II". Schweizerisches Militärmuseum Full. Erişim tarihi: 20 Ekim 2009. 
Genel
  • Buckley, John (2004). British Armour in the Normandy Campaign, 1944. London: F. Cass. ISBN 978-0-7146-5323-5. 
  • Ford, Roger (2012). The World's Great Tanks: From 1916 to the Present Day. London: Amber Books Ltd. ISBN 9781908696014. 
  • Jarymowycz, Roman (2001). Tank Tactics: from Normandy to Lorraine. Boulder: L. Rienner Publishers. ISBN 978-1-55587-950-1. 
  • Jentz, Thomas; Doyle, Hilary (1997). Germany's Tiger Tanks – Vk45 to Tiger II: Design, Production & Modifications. West Chester: Schiffer Publishing. ISBN 978-0-7643-0224-4. 
  • Jentz, Thomas; Doyle, Hilary (1993). Kingtiger Heavy Tank, 1942–45. New Vangaurd. London: Osprey. ISBN 978-1-85532-282-0. 
  • Jentz, Thomas (1996). Panzertruppen 2: The Complete Guide to the Creation & Combat Employment of Germany's Tank Force 1943–1945. Schiffer. ISBN 978-0-7643-0080-6. 
  • Manchester, William (2003). The Arms of Krupp, 1587–1968: The Rise and Fall of the Industrial Dynasty That Armed Germany at War. Boston: Back Bay Books. ISBN 978-0-316-52940-2. 
  • Pallud, Jean-Paul (2006). Rückmarsch! : the German retreat from Normandy : then and now. Old Harlow: Battle of Britain International Ltd. ISBN 978-1-870067-57-7. 
  • Perrett, Bryan (2000). Sturmartillerie and Panzerjager 1939–45. New Vanguard. London: Osprey. ISBN 978-1-84176-004-9. 
  • Schneider, Wolfgang (1990). Elefant Jagdtiger Sturmtiger: Rarities of the Tiger Family. West Chester: Schiffer Publishing. ISBN 978-0-88740-239-5. 
  • Schneider, Wolfgang (2000). Tigers in Combat I. Mechanicsburg: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-3171-3. 
  • Schneider, Wolfgang (2005). Tigers in Combat II. Mechanicsburg: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-3203-1. 
  • Spielberger, Walter; Doyle, Hilary (2007), Tigers I and II and their variants, Pennsylvania: Schiffer Publishing Ltd, ISBN 978-0-7643-2780-3 
  • Számvéber, Norbert (2000). Nehézpáncélosok. A német 503. nehézpáncélos-osztály magyarországi harcai (Macarca). Hadtörténeti Levéltár. ISBN 978-963-00-2526-3. 
  • Wilbeck, Christopher (2004). Sledgehammers: Strengths and Flaws of Tiger Tank Battalions in World War II. The Aberjona Press. ISBN 978-0-9717650-2-3. 
  • Zaloga, Steven (1994). IS-2 Heavy Tank 1944–1973. New Vanguard. London: Osprey Publishing. ISBN 978-1-85532-396-4. 
  • Zaloga, Steven J. (2015). Armored Champion: The Top Tanks of World War II. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-1437-2. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

YAZILACAK[değiştir | kaynağı değiştir]

Önem sırasına göre:

  1. Ağır tank
  2. Eğimli zırh
  3. Jagdpanzer
  4. Mermi tuzağı
  5. Maybach HL230
  6. 101. SS Ağır Panzer Taburu
  7. 501. Ağır Panzer Taburu
  8. 503. Ağır Panzer Taburu
  9. 7.92 x 57 mm
  10. Benzinli elektrikli hibrid
  11. VK 4501 (P)
  12. Tiger 131
  13. Waffenamt
  14. 10,5 cm KwK L/68 - enwikide yok
  15. Aşırı basınç (KBRN koruması)
  16. Atlantik Operasyonu
  17. Goodwood Operasyonu
  18. Bovington Tank Müzesi
  19. Musée des Blindés
  20. Deutsches Panzermuseum
  21. Black Prince
  22. T32 ağır tank
  23. T29 ağır tank
  24. ARL 44
  25. AMX-50
  26. Saint-Chamond (tank)
  27. Char 2C
  28. ISU 122
  29. 122 mm top M1931 (A-19)
  30. Troarn
  31. Démouville
  32. Saumur
  33. Supreme Headquarters Allied Expeditionary Force / SHAEF
  34. Zırh delici atılan sabot

[[Kategori:II. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın tankları]] [[Kategori:İkinci Dünya Savaşı ağır tanklar]]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kullanıcı:Khutuck/Yeni_Tercüme&oldid=29215109" sayfasından alınmıştır