Kozı Körpeç ve Bayan Sulu

Gozi Korpesh - Bayan Sulu'nun mezarı

Kozı Körpeç - Bayan Sulu XIX yüzyılın ortalarında yazılmış XIII - XIV.yüzyıllara ait Kazak lirik-destansı şiiri, tır. Çıbanbay, Bekbau, Janak ve Şoje adlı şiir akınların sözlü icrası sayesinde beğeni topladı. Yaklaşık 20 tür arasında Janak'a ait versiyon en popüler olanıdır. En yaygın yazılı versiyonları folklor koleksiyoncuları Sablukova (1831), Derbisalin (1834), A. Frolova (1841) ve Çokan Valikhanova (1856)'ya aittir. Şiir, 1865'te M. Putintsev tarafından Rusça, daha sonra 1870'te V. Radlov tarafından "Türk kabilelerinin halk edebiyatı örnekleri" (Rusça: Образцы народной литературы тюркских племён) koleksiyonun üçüncü cildinde yer almaktadır.

Kapsam

Kozı Körpeç ve Bayan Sulu'nun trajik aşkı hakkında eski bir efsaneye göre, iki çocukluk arkadaşı Sarıbay ve Karabay, çocuklarını birbirleyle evlendirmeye yemin ettiler ve daha doğmadan nişanlandılar. Oğlu doğmadan önce Sarıbay avlanırken öldü. Büyürken Kozı ve Bayan birbirlerini görmediler, ancak evlilik sözleşmesi onları birleştirdi ve sonunda aşık oldular. Zaman geçti ve Karabay planlarını değiştirdi. Kızını, sürüsünü açlıktan kurtaran yerli güreşçi Kodara'ya vereceğini söyledi. Artık aşıkların arasında Kodar gibi bir engel vardı. Bu sonsuz üçgende ölen ilk kişi Kuzu'dur. Katilden intikam almaya üzülen Bayan, kurnazlık gösterir. Kodara'ya kaynak suyuyla kuyu kazarsa onunla evleneceğine söz verir. Kodar çalışmaya başlar, derine iner ve Baya'nın uzun örgülerini yakalar. Kız aniden saç örgülerini keser ve Kodar kuyuda ölür. Böylece Kozı'nın intikamı alınmış olur. Daha sonra bu efsanenin kadın kahramanı mezar başında hançer saplayarak kendisini öldürür.

Araştırma ve çeviriler

"Gozi Korpesh - Bayan Sulu" şiiri, Pugachev liderliğindeki köylü ayaklanması hakkında bilgi toplamak için Orenburg'a seyahat eden Alexander Puşkin'in ilgisini çekti. Bu sırada şair "Pugaçev İsyanının Tarihi" ve "Kaptan'ın Kızı" hikâyesini yazdı. Şiir daha sonra, metni 1837'de Vestnik Pushkinskoy Komisyonu dergisinde yayınlanan arşivinde bulundu. Beş sayfalık makalenin yazarı bilinmiyor. Puşkin'in notları popüler versiyonla biraz tutarsızlık göstermektedir. Uralsk'tan yerel bir tarihçi olan Nikolai Çesnokov, şiirin Kazakça konuşan bir Kazak olan Yaik tarafından yazıldığına inanıyor. Puşkin'in "Kozı Körpeç ve Bayan Sulu"ya dayanan kendi şiirini yazmaya niyetlendiğine inanılıyor, ancak erken ölümünün buna izin vermediği düşünülüyor.

Analoglar

Bazı Türkçe konuşan halkların folklorunda şiirin başka versiyonları da vardır. Örneğin, Başkırlar arasında Kujıykurpəs və Mayanhılıu olarak bilinir. Barabinsk Tatarları arasında "Kozı Körpeç" şeklinde, Altay halk şiirlerinde ise "Kozı Erkeş" olarak bilinmektedir.

Gabit Musrepov'un "Kozı Körpeç - Bayan Sulu" adlı oyunu şiirden hareketle yazılmıştır ve 1954'te Musrepov'un senaryosundan yola çıkarak "Aşk Üzerine Şiir" filmi yapılmıştır.

1992 yılında ünlü Kazak yönetmen ve oyuncu Asanali Aşimuli "Kozı Körpeç - Bayan Sulu" filmini çekmiştir.

Kazakistan'da Sevgililer Günü

2011 yılında Kazakistan'da, Sevgililer Günü'ne alternatif olarak Kozı Körpeç ve Bayan Sulu'ya ithafen 15 Nisan önerildi.

Edebiyat

• Kozy Korpesh - Bayan sulu // Kazakistan. Ulusal ansiklopedi . - Almatı: Kazak ansiklopedisi, 2005. - T. III. - ISBN 9965-9746-4-0 .