Koodiyattam

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Koodiyattam (Malayalam IAST: kūṭiyāṭṭaṁ; Şablon:Literally), Hindistan'ın Kerala eyaletine ait geleneksel bir gösteri sanatı biçimidir. Antik Sanskrit tiyatrosunun Sangam döneminden kalma eski bir performans sanatı olan Koothu'nun unsurlarından izler taşır. UNESCO, Koodiyattam'ı İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Mirasının Başyapıtı olarak resmen tanınmaktadır.[1][2]

Kökleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Koodiyattam Performance.
Koodiyattam

Malayalam'da "birleşik oyunculuk" anlamına gelen Koodiyattam, Sanskritçe tiyatro performansını geleneksel koothu unsurlarıyla birleştirir. Koothambalams olarak bilinen tapınak tiyatrolarında oynanan bir gelenektir. Antik Sanskrit tiyatrosundan drama kullanan hayatta kalan tek sanat biçimidir. Kökenleri bilinmemekle birlikte Kerala'da belgelenmiş bin yıllık bir geçmişi vardır . Koodiyattam ve Chakyar koothu, eski Hindistan'ın tapınaklarında, özellikle Kerala'da dramatize edilmiş dans ibadet ayinleri arasındaydı. Hem koodiyattam hem de Chakyar koothu, Sangam literatüründe birkaç kez bahsedilen antik sanat formu koothu'dan ve sonraki Pallava, Pandiyan, Chera ve Chola dönemlerinin kitabelerinde görülebilir. Koothu ile ilgili yazıtlar Tanjore, Tiruvidaimaruthur, Vedaranyam, Tiruvarur ve Omampuliyur'daki tapınaklarda bulunur. Tevaram ve Prabandam ilahilerinin söylenmesinin yanı sıra ibadet hizmetlerinin ayrılmaz bir parçası olarak düşünülebilir.[kaynak belirtilmeli]

Antik kralların bu hizmetler için eser yazarları olarak listelenenler arasında olduğuna dair Chola ve Pallava dönemlerinde eski alt kıtada kanıtlar bulunur. Rajasimha adlı bir Pallava kralı, Ravana'nın Siva'nın öfkesine maruz kalması ve bunun için acımasızca bastırılması konusunu içeren Tamil dilinde Kailasodharanam oyunuyla tanınır.

Chera Perumal hanedanının bir ortaçağ kralı olan Kulasekhara Varma'nın koodiyattam'da reform yaptığına, Vidusaka için yerel dili tanıttığına ve oyunun sunumunu iyi tanımlanmış birimler halinde yapılandırdığına inanılıyor. Kendisi Subhadradhananjayam ve Tapatisamvarana adlı günümüzde de halen oynanan iki oyun yazdı ve bir Brahmin arkadaşının ( Thozhan ) yardımıyla sahnedeki sunumları için düzenlemeler yaptı. Bunların dışında geleneksel olarak sunulan oyunlar arasında Saktibhadra'dan Ascaryacudamani, Nilakantha'dan Kalyanasaugandhika, Bodhayana'dan Bhagavadajjuka, Harsa'dan Nagananda ve Abhiseka ve Pratima dahil olmak üzere Bhasa'ya atfedilen birçok oyun yer alıyor.

Koodiyattam sanatçı Kapila Venu

Müzik aletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

mizhavana içinde saklananMizhavu (özellikle mizhavu saklamak için yapılmış ahşap bölme)

Geleneksel olarak, koodiyattamda kullanılmış temel müzik aletleri mizhavu, kuzhitalam, edakka, kurumkuzhal, and sankhu'dur. Bunlardan en belirgini olan mizhavu, Ambalavas Nambiar kastı'ndan bir kişi tarafından çalınan, Nangyaramma tarafından kuzhithalam (bir çeşit zil) çalınarak eşlik edilen vurmalı müzik aletidir.

Performans Şekli[değiştir | kaynağı değiştir]

Koodiyattam Guru Mani Madhava Chakyar as "Ravana"

Koodiyattam, geleneksel olarak Chakyars (Kerala Hindus'un bir alt kastı) ve Nangyaramma (Ambalavasi Nambiar castekadınları) tarafından gerçekleştirildi. Birlikte oynamak veya performans göstermek anlamına gelen "koodiyattam" isminin sahnede mizhavu davulcularının ritimleriyla hareket eden birçok oyuncunun varlığını belirttiği düşünülür. Alternatif olaraksa, tek bir oyuncunun birkaç gece boyunca performans gösterdiği Sanskrit dramasında bir diğerinin katıldığı ortak çalışmaya bir gönderme de olabilir.[3]

Tapınağın içinde veya koothambalamda törensel koothu ve koothayam sergileyen Chakyar başroldür. Çakyar kadınların, İllotamaların katılımına izin yoktur. Bunun yerine kadın rolleri Nangyaramma tarafından oynanır. Koodiyattam performansları genellikle 12 ila 150 saat arası süren ve gecelere ayrılmış uzun ve ayrıntılı performanslardır. Bir bütün Koodiyattam performanı 3 kısımdan oluşur. İlki, nritta dansıyla beraber bir manzum okunan purappadudur. Oyunun ana karakterinin modunu abhinaya kullanarak yansıtan nirvahanam bunu takip eder. Sonra seyirciyi gerçek oyunun başladığı noktaya götüren bir retrospektif olan nirvahanam başlar. Performansın son kısmı, oyunun kendisi olan koodiyattamdır. İlk iki bölüm solo eylemler olsa da, koodiyattam sahnede sahne almak için gereken kadar karaktere sahip olabilir.[4]

Chakyar toplumun ileri gelenleri geleneksel olarak gençlere sanat formunu öğretti. Sadece Chakyars tarafından 1950'li yıllara kadar sahnelendi. 1955 yılında, Guru Mani Madhava Chakyar tapınağın dışında radikal Chakyar toplumdan birçok sorunla karşı karşıya kaldığı için ilk defa Kutiyattam yapıldı.[5] Kendi sözleriyle : Kendi halkım eylemimi kınadı (tapınakların dışında Koothu ve Kutiyattam'ı icra etmek), Bir keresinde Vaikkom'da gösteriler yaptıktan sonra beni aforoz etmeyi bile düşündüler. Bu sanatın zaman testinden sağ çıkmasını istedim. Bu yüzden tapınağın dışına çıktım.[5] 1962'de sanat ve Sanskrit bilgini V. Raghavan'ın liderliğinde, Madraslı Sanskrit Ranga, Guru Mani Madhava Chakyar'ı Chennai'de koodiyattam yapmaya davet etti. Böylece tarihte ilk kez koodiyattam Kerala dışında icra edildi.[5][5] AbhiṣEka, Subhadrādhanañjaya ve Nāgānda oyunlarından üç geceden fazla koodiyattam sahnesi sundular.

Koodiyattam Performance.
Koodiyattam makyajı

1960'ların başında, Banaras Hindu Universitesi'nde Hint tiyatrolarında araştırma yapan Polonyalı bir öğrenci olan Maria Christoffer Byrski, Mani Madhava Chakyar ile koodiyattam okudu ve sanat formunu öğrenen ilk Çakyar olmayan / nambiar oldu. Guru'nun Killikkurussimangalam'daki evinde kaldı ve geleneksel Gurukula tarzında okudu.[kaynak belirtilmeli]

Ünlü Sanatçılar[değiştir | kaynağı değiştir]

The <i id="mwiQ">rasa</i> (emotion) called <i id="mwiw">Sringaram</i> (lust), performed by Guru Mani Madhava Chakyar
Nayaka (Hero) King Udayana in Swapnavasavadattam Kutiyattam
Margi Madhu as Ravanan at Nepathya

Düşüş[değiştir | kaynağı değiştir]

Koodiyattam geleneksel olarak Hindu tapınaklarında koothambalams adı verilen özel mekanlarda icra edilen özel bir sanat formuydu ve bu performanslara erişim yalnızca kast Hindularla sınırlıydı. Ayrıca performansların tamamlanması kırk gün kadar civarındadır. On dokuzuncu yüzyılda Kerala'da feodal düzenin çöküşü, koodiyattam sanatçılarının himayesini kısıtladı ve ciddi mali zorluklarla karşılaştılar. Yirminci yüzyılın başlarındaki bir canlanmanın ardından, Koodiyattam bir kez daha finansman eksikliğiyle karşı karşıya kaldı ve bu da meslekte bir krize yol açtı.[7] UNESCO, sanat formunun gelecek nesillere aktarılmasını teşvik etmek ve içinde daha fazla akademik araştırmayı teşvik etmenin yanı sıra yeni izleyicilerin geliştirilmesi için bir koodiyattam kurumları ve gurukalamlar ağı oluşturulması çağrısında bulundu. Irinjalakuda'daki Natanakairali, koodiyattam canlanması alanındaki en önde gelen kurumlardan biridir. Thiruvananthapuram'daki Margi Tiyatro Grubu, Kerala'daki kathakalive koodiyattom'un yeniden canlanmasına adanmış başka bir organizasyondur.[8] Ayrıca Nepathya, Moozhikkulam'da koodiyattam'ı ve ilgili sanat formlarını tanıtan bir kurumdur.[8] Hindistan'ın Ulusal Müzik, Dans ve Drama Akademisi olan Sangeet Natak Akademi, sahne sanatçılarının en yüksek ödülü olan Sangeet Natak Akademi Ödülü'nü Kalamandalam Sivan Namboodiri (2007), Painkulam Raman Chakyarr (2010) ve Painkulam Damodara Chakyar (2012) gibi kutiyattam sanatçılarına verdi.[9]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Mattavilasam adanmışlık ritüeli koodiyattam, Kottiyoor gibi kuzey Kerala'daki tapınaklarda sahne aldı. Sanatçı Mani Damodara Chakyar'dır

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "UNESCO – Kutiyattam, Sanskrit theatre". ich.unesco.org (İngilizce). 10 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2022. 
  2. ^ https://ich.unesco.org/doc/src/00264-EN.pdf 24 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ Shulman, David. "Creating and Destroying the Universe in Twenty-Nine Nights". The New York Review of Books. 9 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2012. 
  4. ^ "All at home". The Hindu. 13 Temmuz 2012. 22 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ a b c d The Samskrita Ranga Annual, Samskrita Ranga, Madras, 1963, s. 89, 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Mayıs 2023 
  6. ^ Mani Madhava Chakkyar: The Master at Work (English film), Kavalam N. Panikar, Sangeet Natak Akademi, New Delhi, 1994.
  7. ^ "Kutiyattam, Sanskrit theatre". 11 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ a b "Welcome to margitheatre". 5 Mart 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "SNA: List of Akademi Awardees". Sangeet Natak Akademi Official website. 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Ek Okumalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dosya:Nātyakalpadrumam.jpg
Nātyakalpadrumam Guru Mani Madhva Chakyar'ın koodiyattam'ın tüm yönleriyle ilgili usta incelemesi

Şablon:Culture of KeralaŞablon:Culture of KeralaŞablon:UNESCO Oral and Intangible musicŞablon:UNESCO Oral and Intangible music

  1. ^ Ananda Kentish Coomaraswamy and Venkateswarier Subramaniam, "The Sacred and the Secular in India's Performing Arts: Ananda K. Coomaraswamy Centenary Essays"(1980), Ashish Publishers, p. 150.