Kirpi ikilemi
Kirpi ikilemi, yakın ilişkinin zorlukları hakkında bir metafordur. Soğuk havalarda bir grup kirpinin ısıyı paylaşmak için birbirine yaklaşmaya çalıştığı bir durumu tanımlar. Ancak keskin dikenleriyle birbirlerine zarar vermekten kaçınamayacakları için ayrı kalmaları gerekir. Hepsi yakın bir karşılıklı ilişki niyetini paylaşsalar da, kaçınamayacakları nedenlerden dolayı bu gerçekleşmeyebilir.
Hem Arthur Schopenhauer hem de Sigmund Freud, bu durumu, bireyin toplumdaki diğerlerine göre durumu olarak hissettiklerini tanımlamak için kullandılar. Kirpi ikilemi, iyi niyete rağmen, insan yakınlığının önemli karşılıklı zarar olmadan gerçekleşemeyeceğini öne sürer. Kirpi ikilemi, içe dönüklüğü ve kendi kendine empoze edilen izolasyonu açıklamak için kullanılır.[kaynak belirtilmeli]
Arthur Schopenhauer[değiştir | kaynağı değiştir]
Arthur Schopenhauer (22 Şubat 1788, Danzig - 21 Eylül 1860, Frankfurt) Alman filozof, yazar ve eğitmendir.
Soğuk bir kış günü, birkaç kirpi, donmalarını önlemek için karşılıklı sıcaklıkları aracılığıyla oldukça sıkı bir şekilde birbirine sokuldu. Ama kısa süre sonra dikenlerinin birbirleri üzerindeki etkisini hissettiler ve bu da onları tekrar uzaklaştırdı. Şimdi, ısınma ihtiyacı onları bir kez daha bir araya getirdiğinde, birbirleri için en uygun mesafeyi bulana kadar tekrarlandı. Böylece, insanların hayatlarının boşluğundan ve monotonluğundan doğan toplum ihtiyacı onları bir araya getirir; ancak nahoş ve itici nitelikleri onları bir kez daha birbirlerinden ayırır. Sonunda keşfettikleri ve bir arada olmalarını sağlayan ortalama mesafe, nezaket ve görgü kurallarıdır. Buna uymayanlara İngiltere'de "mesafeni koru!" deniyor. Bu sayede, karşılıklı sıcaklık ihtiyacının yalnızca kusurlu bir şekilde karşılanacağı doğrudur, ancak diğer yandan, tüylerin dikeni hissedilmeyecektir. Yine de kendi iç sıcaklığı çok olan kimse, sıkıntı ve sıkıntı vermekten veya almaktan kaçınmak için toplumdan uzak durmayı tercih edecektir.[1]
Sigmund Freud[değiştir | kaynağı değiştir]
Sigmund Freud psikolojinin en önemli alt dallarından biri olan psikanaliz biliminin kurucusu olan Avusturya doğumlu Yahudi nörologdur.
Freud, 1909 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ne yaptığı geziyi şöyle ifade etmiştir: "Bir yabanıl kirpiyi görmek ve bazı dersler vermek için ABD'ye gidiyorum."[2]
Sosyal psikolojik araştırma[değiştir | kaynağı değiştir]
İkilem, çağdaş psikolojide ampirik bir ilgi görmüştür. Jon Maner ve meslektaşları (Nathan DeWall, Roy Baumeister ve Mark Schaller), insanların dışlanmaya nasıl tepki verdiğini inceleyen birtakım deneyin sonuçlarını yorumlarken Schopenhauer'ın kirpi ikilemine atıfta bulundular.[3] Çalışma, sosyal dışlanma yaşayan katılımcıların başkalarıyla yeni sosyal bağlar arama olasılıklarının daha yüksek olduğunu gösterdi.
Popüler kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]
Kirpi ikilemine Neon Genesis Evangelion da dahil olmak üzere birçok eserde atıfta bulunulmuştur.[4]
Ödüllü kısa film Henry, kirpi ikileminin modernist bir versiyonudur: Bu hikâyede kirpi, sonunda sosyal rahatlığı bir kaplumbağa, yani kirpinin omurgalarına karşı savunmasız olan bir sosyal yaratık aracılığıyla bulur. Orijinal ikilem bağlamında, bu, insanın sosyal tercihlerindeki değişkenlik ihtiyacını temsil etmek için alınabilir.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Parerga and Paralipomena: Short Philosophical Essays, Volume 2", Arthur Schopenhauer: Parerga and Paralipomena: Short Philosophical Essays, 2, Oxford University Press, 1 Ocak 1851, ss. 651-652, ISBN 978-0521871853, erişim tarihi: 1 Mayıs 2020
- ^ "The Porcupine Illusion". Cabinetmagazine.org. 28 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2011.
- ^ "Maner, J.K., DeWall, C.N., Baumeister, R.F., & Schaller, M. (2007). Does social exclusion motivate interpersonal reconnection? Resolving the 'porcupine problem.' Journal of Personality and Social Psychology, 92, 42-55." (PDF). 7 Nisan 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015.
- ^ Evangelion Chronicle (Japonca). 2. Sony Magazines. s. 23.